De havens van Bergen op Zoom

Tussen 1450 en 1480 is het vrij bochtige havenkanaal naar de binnenhaven rechtgetrokken. In 1447/1448 werd een zijtak van de haven uitgegraven en enkele decennia later kreeg het hele havengebied een omwalling.

Door landverlies als gevolg van stormvloeden in de zeventiende eeuw kwam Bergen op Zoom direct aan het water te liggen. De havenmonding kreeg bescherming van onder andere het fort de Waterschans. In 1882 werd de Vissershaven aangelegd door het uitgraven en inrichten van de molenkom van de Bergse getijdenmolen. Grote belanghebbenden hierbij waren de suikerfabrikanten.

Dat gold ook in 1921, toen in opdracht en op kosten van de suikerfabriek “Zeeland” de Zeelandhaven werd gegraven. Deze stond via een sluis in verbinding met de Vissershaven. De Zeelandhaven kreeg twee electrische kranen die vanaf drie verhoogde sporen tot 1.400 ton suikerbieten per dag konden verwerken. De Zeelandhaven werd in 1970 weer gedempt.

Een andere belangrijke industrie voor Bergen op Zoom was de alcoholproductie door de Zuid Nederlandsche Melasse en Spiritusfabriek (later Nedalco), in 1899 opgericht door 26 suikerfabrikanten. De belangrijkste grondstof voor de productie was melassestroop, een restproduct van de suikerindustrie. De ZNSF drong regelmatig bij het Bergse gemeentebestuur aan op verbetering en uitbreiding van de havens. Pas na de Tweede Wereldoorlog leidde dat tot de aanleg van de Theodorushaven in 1964.

Op de bedrijventerreinen langs de Theodorushaven, Noordland en De Lage Meren, vestigden zich andere havengebonden bedrijven zoals Bruynzeel en een voorlopige containerterminal. Het is de bedoeling dat de Markizaat Container Terminal de logistiek op de bedrijventerreinen Theodorushaven en Noordland gaat verzorgen.

Inmiddels is niet alleen de Zeelandhaven, maar ook het deel van de Oude Binnenhaven tussen Spui en Havenstraat gedempt. Net zoals het restant van de oude Vissershaven heeft de Binnenhaven geen verbinding meer met open water. Er is een masterplan “Bergse Haven” ontwikkeld om dit stadsdeel tussen binnenstad en Binnenschelde te herinrichten, waarbij onder meer de relatie met het water hersteld zou moeten worden.

Maar vooralsnog staat de gemeente Bergen op Zoom voor ingrijpende investeringen in de Theodorushaven. Hoewel die met een diepgang van ca. 4 tot 4,5 meter ook toegankelijk is voor zeeschepen, is de haven zelf sterk verouderd. Er is becijferd dat er zo’n 27 miljoen euro nodig is om de haven bruikbaar en aantrekkelijk te houden voor de binnenvaart.

De oevers van de haven zijn in 1964 aangelegd als ‘zachte’ aarden wallen, die niet opgewassen blijken tegen het geweld van de huidige binnenvaartschepen met hun grotere diepgang, zwaardere motoren en navenant grotere golfslag. Er zullen stalen damwanden en stenen kademuren moeten komen. Enkele cijfers:

* TEU (twenty-feet equivalent unit) is de standaardmaat voor zeecontainers. 1 TEU is een container van 20 feet (=6,1 m) lang, 8 feet (=2,44 m) breed en 8 feet 6 inch (=2,59 m) hoog.

Willem Kruf zond ons bovenstaande foto. Hierop het nog bestaande gedeelte van de oude haven tussen het gedempte gedeelte en op de achtergrond de inmiddels afgesloten toegang naar de Oosterschelde.

Bekijk ook

Havens in Brabant

Water in Brabant