Pogingen van de overheid om zwemmen in openbare wateren tegen te gaan hebben nooit veel succes gehad. Bij warm weer zocht men toch altijd weer verkoeling en vertier in en aan het water. Vooral jongens en jongemannen.
De eerste zweminrichtingen waren aanvankelijk (militaire) mannenaangelegenheden, maar al snel bleken ook meisjes en vrouwen wel eens een baantje te willen zwemmen. Natuurlijk zwommen vrouwen en mannen niet tegelijkertijd in hetzelfde bad, dat stonden de gangbare ideeën over zedelijkheid niet toe. Er kwamen aparte openingstijden en nieuwe badinrichtingen werden uitgevoerd met strikt gescheiden mannen- en vrouwenafdelingen.
Toch gingen er wel stemmen op voor gemengd zwemmen. Begin twintigste eeuw werd dat in een aantal plaatsen mogelijk, ook in Brabant. Zo kende het Oisterwijkse Staalbergven naast de gebruikelijke gescheiden uren ook tijden dat men samen te water mocht, natuurlijk wel in een “het geheele lichaam omsluitend costuum”.
Waar in de loop van de jaren dertig in de meeste West-Europese landen de schotten tussen de mannen- en vrouwenbaden verdwenen, gebeurde in Nederland precies het tegenovergestelde. Uit vrees voor zedenverwildering en normvervaging kwam er – in Brabant met name vanuit de katholieke geestelijkheid – een waar zedelijkheidsoffensief op gang tegen “de naaktcultuur, de prostitutie, de pornografie, de excessen van den modernen dans, het onmatig gebruik van alcohol”, en ook tegen het “immorele” gemengd zwemmen en zonnebaden.
Dat offensief had succes. De vele zweminrichtingen die de overwegend katholieke gemeentebesturen in de crisisjaren in het kader van de werkverschaffing lieten aanleggen, hadden allemaal een mannen- en een vrouwengedeelte. Zwembaden waar wel gemengd werd gezwommen, zoals in Oisterwijk, kwamen onder vuur te liggen.
Door een boycot van katholieke zijde zag het Bredase Sportfondsenbad zich in 1935 gedwongen de uren voor gemengd zwemmen af te schaffen, in de hoop dat de bezoekersaantallen weer zouden aantrekken.
Onder druk van de bezetter werd in de oorlogsjaren in veel zweminrichtingen het gemengd zwemmen toegelaten. Na de bevrijding bleef dit in grote delen van het land zo, maar in Brabant werd de klok meteen weer teruggedraaid. Een provinciale commissie achtte in 1949 gemengd zwemmen, zelfs in de vorm van een familiebad, ongewenst. Gemengd zonnebaden was natuurlijk helemaal uit den boze.
In de jaren vijftig veranderde ook in Brabant de houding tegenover gemengd zwemmen snel. Einde jaren vijftig werden ook hier één voor één de afscheidingen tussen mannen- en vrouwenafdelingen in de zwembaden verwijderd, zodat ook Brabantse mannen en vrouwen, jongens en meisjes voortaan gezamenlijk konden zwemmen en zonnebaden.
Interessant geschiedverhaal, maar of de al te makkelijke sneren nou zo nodig zijn... zeg ik die de oude situatie als kind genoot, met volle teugen. En al weer twintig jaar terug voor het laatst naar een zwembad ging. Wegens hormoon klierende rotjochies!
Rini de Groot.
zei op 5 januari 2021 om 23:01
Bij m'n schoonouders was er in 1958 een discussie over het zwemmen.
M'n meisje ging altijd zwemmen bij de Kienehoef in St. Oedenrode
waar het de baden gescheiden waren. We hadden verkering en gingen
in Uden m'n woonplaats gemengd zwemmen in het nieuw geopend bad
daar werd geen verschil gemaakt.
Jaren later werd in Uden een seksshop geopend aan het Lieve Vrouwenplein
typisch in Veghel op het H. Hartplein!
Eugene Swarts
zei op 4 januari 2023 om 19:12
De ijzeren man in Vught was zo,n zwembad met gescheiden stranden, typisch iets voor Vught waar je je nek brak over katholieke scholen, opleidingen en internaten voor zowel jongens als meisjes.
Ik ben in 46 geboren en 10 jaar later pogingen gedaan om bij het meisjes strand te komen om te gluren. Links het jongens strand dan het gemengde bad en rechts daarvan het meisjes strand.
s,Morgens vroeg was er niemand op het gemengd strand en gingen wij op onze knieen met de handen door het zand op zoek naar centen en stuivers, twee sepkes vur un cent bij bakker van de Zande. Ik ben door de badmeester gered van de verdrinkingsdood toen ik het water in dook en met mijn hoofd hard op de bodem knalde en mijn vriend alarm sloeg.
Marilou Nillesen
bhiczei op 5 januari 2023 om 09:18
Jee Eugene, wat een bijzonder verhaal. Of beter: wat een bijzondere verhalen in één reactie. Van de katholieke stempel tot de twee sepkes vur un cent (ook vast voor veel mensen herkenbaar). Maar vooral dat je gered bent van de verdrinkingsdood; heftig!
Dank voor het delen van deze indrukwekkende herinneringen.
Dat offensief had succes. De vele zweminrichtingen die de overwegend katholieke gemeentebesturen in de crisisjaren in het kader van de werkverschaffing lieten aanleggen, hadden allemaal een mannen- en een vrouwengedeelte. Zwembaden waar wel gemengd werd gezwommen, zoals in Oisterwijk, kwamen onder vuur te liggen.
