Het Graafse Arsenaal

Anno 2007 staan de gebouwen leeg en wordt er gezocht naar een nieuwe bestemming, mogelijk een gezondheidscentrum.

Het Arsenaal is van oorsprong een opslagplaats van militair materieel en werkplaats voor onderhoud en herstel. De kern van de gebouwen gaat terug tot de zestiende eeuw. Het Arsenaal stond oostelijk langs het voorplein van het vroegere kasteel van Grave. Dat kasteel werd tijdens het beleg van Grave in 1674 zo zwaar beschadigd dat het gesloopt moest worden. Dat gebeurde niet meteen, maar bij het moderniseren van de vestingwerken in 1688 is het kasteel dan toch definitief verdwenen.

Alleen de hoofdpoort bleef staan; daar werd na 1674 ook kruit opgeslagen. Los daarvan bestond het kruitmagazijn. Later is dit gebouw omgebouwd tot kapel. Op de plaats van de hoofdburcht is toen een cavalier (ook wel: kat, een aarden wal) opgeworpen met daaronder kazematten.

Het Arsenaal is in deze tijd in gebruik geweest als “‘s Lands Magazijn”. In 1818 kwam er op een andere plek in de stad een Klein Arsenaal, waardoor het Arsenaal voortaan als Groot Arsenaal door het leven ging.

Aan het einde van de 19e eeuw werden de vestingwerken ontmanteld en verliet het garnizoen Grave. De militaire gebouwen kwamen in 1892 leeg te staan en kregen vervolgens  een andere bestemming. Het Arsenaal werd verbouwd tot een Rijks Psychiatrische Inrichting. Die functie vervulde het complex van 1898 tot 1973, toen de RPI werd opgeheven.

In dat jaar kwam er een gevangenis in, De Raam, een speciale afdeling voor langgestraften, die het laatste gedeelte van hun straf uitzaten. Van 1975 tot 1995 huisvestte Justitie ook de jeugdgevangenis Hunerberg (rijksinrichting voor jongens) in het Arsenaal. Ook kort gestrafte 'alcohol gedetineerden' verbleven daar, en in de Marsstal was een open inrichting voor langgestraften.

Rond de jaren ‘90 werd duidelijk dat het gevangeniscomplex niet meer van de tijd is. Er moest iets nieuws komen. “Wat hier ook wordt verspijkerd, het blijft oud” zei de toenmalig directeur Fernhout. Justitie stootte het complex aan de Sint-Elisabethstraat af en ging nieuw bouwen aan de Muntlaan, plan De Stoof.

Na een aantal jaren leegstand sloot de gemeente in 1999 met binnenhuisarchitect Jan des Bouvrie een overeenkomst om het Arsenaal in te richten als een complex van winkels op woongebied. Het moest een tweelingzusje worden van het succesvolle Arsenaal dat de ontwerper in Naarden van de grond had gekregen: een luxe koopcentrum voor allerlei zaken die met ‘wonen’ te maken hebben. Van verlichting tot meubels en het duurdere hang- en sluitwerk. Het publiek bleef echter weg. Ondernemers vertrokken en een enkeling ging er failliet.

Het Arsenaal sloot in april 2007 definitief zijn deuren. In oktober 2007 kwam in de pers dat gemeente en Jan des Bouvrie het eens waren geworden over een gezondheidscentrum in het Arsenaalcomplex, maar  financieel directeur Henri Hindriks van Jan des Bouvrie wilde die plannen ‘bevestigen noch ontkennen’. "We zijn nu bezig met het uitwerken van de contouren“, was alles wat hij aan commentaar wilde geven.

Overigens zou de mogelijkheid ook nog open staan, dat er in het pand plaats blijft voor een aantal toonzalen waar ondernemers hun waren kunnen tonen. Het zou ook de bedoeling zijn het nu gesloten restaurant weer nieuw leven in te blazen.

Het is in ieder geval te hopen dat dit ruim vier eeuwen oude complex voor de gemeente Grave behouden blijft.