Holthees in vogelvlucht

In Holthees heeft men in de vorige eeuw drie gemeentelijke herindelingen meegemaakt.

Tot 1942 behoorde Holthees tot het grondgebied van Maashees en Overloon. Toen deze gemeente werd opgeheven, kwam Holthees in de gemeente Vierlingsbeek te liggen. Sinds 1998 behoort Holthees, na een derde gemeentelijke herindeling, tot Boxmeer.

De naam

De naam Holthees komt van het Germaanse woord “hulta”, dat woud betekent (hetzelfde woord als ons “hout”, zoals het Engelse wood ook tegelijk woud en hout kan zijn) en het eveneens Germaanse element “hees” dat naar een jong, laag bos op hoge grond verwijst. Het is dus eigenlijk een beetje dubbelop: zoiets als een bos met bomen, of aardiger: bos met veel struikgewas.

Oudste vermelding

Holthees wordt al in 1323-1325 voor het eerst in bronnen genoemd, namelijk in de rekeningen van de Gelderse rentmeester van het Land van Venray. Ook uit de veertiende eeuw stamt een vernoeming in het Landvredeverbonddat de edelen en de steden van Gelre en Kleef in 1359 sloten.

Bevolking

Holthees had in 1850 260 inwoners. Anno 2009 is dat aantal gegroeid naar zo’n 450 inwoners. Tot voor enkele decennia terug vonden de meeste inwoners hun bestaan in de landbouw, nu werken de meeste mensen in de industriële sector of in de dienstverlening. Velen werken bovendien niet eens meer in de buurt of in het dorp. 

Samenwerking

Tussen de kernen Holthees en het Limburgse Smakt bestaat tegenwoordig een samenwerking op kerkelijk én op wereldlijk gebied. Met het nog geen anderhalve kilometer verderop gelegen Smakt vormt Holthees zelfs één gemeenschap, met voorbijgaan van gemeente- en provinciegrenzen. Zo hebben Holthees en Smakt een gezamenlijke dorpsraad, dat de plaatselijke belangen in respectievelijk Boxmeer en Venray behartigt. Kerkelijk werkt men samen en de kinderen uit Smakt bezoeken de basisschool in Holthees.

Bijzonderheden

Holthees heeft vanouds een bijzondere verering voor Maria. Het dorp herbergt een Mariakapel en het Holthese gilde is al sinds de veertiende eeuw aan Onze Lieve Vrouwe gewijd. Het gilde heeft enige jaren geleden zijn 665-jarig bestaan gevierd. Lange tijd is door de gildebroeders een traditie in ere gehouden bij het ritueel van opnemen van nieuwe bruiden in de familie. Ook nieuwe dienstmeiden, dienstknechten en buren kon dit ritueel te beurt vallen.

Dit ritueel is het “om de haal leiden”. De “haal” is een lange, verstelbare haak met daaraan een pot die in vroeger tijden boven het open haardvuur hing. Het gilde in Holthees voerde ooit de traditie in dat bij een huwelijk de bruidegom zijn bruid in het nieuwe huis driemaal langs de haal, het middelpunt van het huiselijk leven, leidde.

Door deze rondgangen werd de bruid symbolisch in de familie van de bruidegom opgenomen. Daarna volgde een traktatie. Het “haalleiden” heeft heel lang bestaan. Pas begin vorige eeuw verdween het gebruik plotseling, doordat de pastoor dansen en muziek maken op vier- en teerdagen van het gilde verbood. De plicht tot trakteren van nieuwe buren, nieuwe knechten of verdween daardoor ook vrij snel.