Afkortingen:
ARA = Algemeen Rijksarchief
R.A. = Rijksarchief
Coll. = Collectie
inv. = inventaris
inv.nr. = inventarisnummer
fol. = folio
fm = film(s)
ft = fotokopie(ën)
kw = Kwartier
r = recto (voorzijde van de folio)
mf = microfiche(s)
v = verso (achterzijde van de folio)
Veel van deze bronnen worden eveneens toegelicht of zijn gebruikt voor het proefschrift van Eduard van Ermen 'Feodaal-heerlijke verhoudingen en territoriale patronen in het middeleeuwse hertogdom Brabant (12de-14de eeuw) met bijzondere aandacht voor de regio Leuven', 6 dln. (K.U. Leuven, 1989). Dit proefschrift is te raadplegen op het stadsarchief te 's-Hertogenbosch. Voor de Meijerij van 's-Hertogenbosch is deze studie echter niet altijd even betrouwbaar. Zie voorts de kopnotities bij de verschillende onderdelen.
Voor het aantal microfiches per inventarisnummer of groep van nummers (soms staan meerdere inv.nrs. op één fiche) wordt verwezen naar bijlage I. Voorts dient te worden opgemerkt dat bij de beschrijvingen soms wordt verwezen naar op het Rijksarchief in Noord-Brabant te 's-Hertogenbosch reeds aanwezige oudere kopieën of afschriften, en naar aldaar berustende bronnen.
Rijksarchief in Noord-Brabant, 1997
Brabants Historisch Informatie Centrum
Karel V stelt op verzoek van Stad en Meierij van 's-Hertogenbosch vast hoe hoog de molenaars het water mogen opstuwen op de rivieren de Reusel, de Aa en de Dommel.
In bepaalde gevallen moeten bruggen worden verbreed of verhoogd en moeten 'overslagen' worden gebouwd om bij regenval het afkomende water te kunnen omleiden. De mulders stuwen het water nu te hoog op waardoor de landbouw schade lijdt. Karel V heeft in augustus 1545 commissarissen gezonden om de pegels te beoordelen.
Volgen de pegels:.
Dommel.
- bovenste molen van Venbergen onder Valkenswaard, eigendom van de abdij van Postel.
- onderste molen van Venbergen, een oliemolen, eveneens eigendom van Postel.
- molens stroomafwaarts de van de heer van Helmond zijn.
- molen Te Loo onder Waalre, eigendom van de heer van Perwez.
- molen onder Waalre van Aart Heijm.
- Gennepermolen, een korenmolen, gelegen onder Blaarthem van Willem van den Houtaert.
- Gennepermolen, een schorsmolen, van Willem voornd.
- molen van Stratum van de graaf van Buren.
- korenmolen en de schorsmolen van Schimmet onder Woensel.
- Hooijdonkse molen van het klooster aldaar.
- molen onder Son van het klooster Hooijdonk.
- korenmolen van Wolfswinkel onder Sint-Oedenrode van Hendrik Hujoel, griffier Raad van Brabant.
- molen van Sint-Oedenrode van de kinderen Van Doerne.
- Casterense molen onder Boxtel van de heer van Boxtel.
- Boxtelse molen, een zomermolen, van de heer van Boxtel.
- wintermolen van de heer van Boxtel gelegen aan de rivier, de van de Aa bij Spoordonk naar Boxtel loopt en beneden de zomermolen in de Dommel uitkomt [het Smal Water].
- molens van Herlaar van de heer van Sint-Michielsgestel, een koren- en een oliemolen.
Beerze.
Karel V stelt op verzoek van Stad en Meierij van 's-Hertogenbosch vast hoe hoog de molenaars het water mogen opstuwen op de rivieren de Reusel, de Aa en de Dommel.
In bepaalde gevallen moeten bruggen worden verbreed of verhoogd en moeten 'overslagen' worden gebouwd om bij regenval het afkomende water te kunnen omleiden. De mulders stuwen het water nu te hoog op waardoor de landbouw schade lijdt. Karel V heeft in augustus 1545 commissarissen gezonden om de pegels te beoordelen.
Volgen de pegels:.
Dommel.
- bovenste molen van Venbergen onder Valkenswaard, eigendom van de abdij van Postel.
- onderste molen van Venbergen, een oliemolen, eveneens eigendom van Postel.
- molens stroomafwaarts de van de heer van Helmond zijn.
- molen Te Loo onder Waalre, eigendom van de heer van Perwez.
- molen onder Waalre van Aart Heijm.
- Gennepermolen, een korenmolen, gelegen onder Blaarthem van Willem van den Houtaert.
- Gennepermolen, een schorsmolen, van Willem voornd.
- molen van Stratum van de graaf van Buren.
- korenmolen en de schorsmolen van Schimmet onder Woensel.
- Hooijdonkse molen van het klooster aldaar.
- molen onder Son van het klooster Hooijdonk.
- korenmolen van Wolfswinkel onder Sint-Oedenrode van Hendrik Hujoel, griffier Raad van Brabant.
- molen van Sint-Oedenrode van de kinderen Van Doerne.
- Casterense molen onder Boxtel van de heer van Boxtel.
- Boxtelse molen, een zomermolen, van de heer van Boxtel.
- wintermolen van de heer van Boxtel gelegen aan de rivier, de van de Aa bij Spoordonk naar Boxtel loopt en beneden de zomermolen in de Dommel uitkomt [het Smal Water].
- molens van Herlaar van de heer van Sint-Michielsgestel, een koren- en een oliemolen.
Beerze.
Reusel.
- molen van Moergestel.
- molen van Oisterwijk van de erfgenamen van Cornelis Kivits.
- molen van Diessen.
- molen van Baarschot.
- 'muestermolen' van 'Beerze' van de abt van Tongerlo; deze molen heeft anders dan de anderen geen sluis; abt wordt gelast een sluis te maken.
Run.
- molen van Steenvoort tussen Riethoven en Steensel; wegens droogte konden commissarissen geen peil nemen; eigenaar van deze molen, Geerens, moet een sluis bouwen.
De brug bij Westerhoven moet hoger en breder worden gemaakt, omdat hij het water te veel opstuwt.
Keersop.
- molen van Westerhoven van de priorij van Postel.
- molen van de weduwe en erfgenamen van Poitiers (?) van Haren.
Kleine Dommel.
- molen van Geldrop van de heer aldaar; de brug stroomafwaarts van de Joffrouwendijk moet worden verbreed.
- Colse molen onder Tongelre; de brug stroomafwaarts moet worden verbreed.
- molen van Opwetten van Pieter Keisers.
de Aa.
- Stipdonkse molen onder Lierop van de priorij van Postel.
- molen van Helmond; de grachten rond de stad moeten worden uitgediept; de stenen brug daar over de Aa is te smal.
- molen van Rixtel van Cornelis Hovekens met 3 sluizen.
- molen van Kilsdonk.
- molen Ten Steen onder Berlicum van de heer van Zevenbergen [en Berlicum].
Er worden boetes gesteld op overtreding. Er zijn te veel 'geweren' de dienen om aal en andere vis te vangen. Wie geen vergunning kan tonen om dergelijke obstakels in de rivier te leggen moet deze verwijderen.