Archieven

9 Voor schepenen in Veghel verscheen Dirk Janse van den Heuvel, inwoner van Veghel, op Ham, om op verzoek van stadhouder Jacob Kien een verklaring af te leggen. Hij verklaart "dat op den 20 july in den gepasseerde jaere 1700 vierentsestig van wegens Cathariena, w(edu)e Johannes Hellings, inwoonderse alhier, voor en in name van freule Maria Theresia Dirx is verpagt en wel onder andere de soo genaende Hamse Thiende, met het binnenvelt van de hoeff en Beijlstuk van Michiel Bouwmans, zynde de thiende ingepagt by Lambert Adriaen Verhoeven voor twee hondert tweentzeventig vaten rogge, en daer op geslaegen eens tien, en nog eens tien slaegen en waer voor borgen waeren gebleven den comparant in deesen, en Adriaen Hendrix van den Tillaer, mede wonende alhier op Ham. Dat voor dat dese verpagtinge aenging was affgesproken dat opgemelte thiende met haer sesse soude aengaen, te weten den pagter en borgen hier voor gemelt en nog Lambert Janse Bredenrode, Laurens Jan van Hooft en Tony Lambert Tillaer, ook woonende alhier op Ham. Dat sy opgemelte thuende ook met haer sesse hebben ingesamelt en daer van geprofiteert en aen de verpagteresse met haer sesse hebbe voldaen."

10 Voor schepenen in Veghel verschenen Paulus Aert Paulusse en zijn vrouw Maria Huybers, inwoners van Veghel, "luyden van eere, staende ter goeeder naem en faem", om op verzoek van het "Hoog officie" in Den Bosch een verklaring af te leggen. Zij verklaren "dat op sondag synde geweest den sevenentwintigste der gepasseerde maendt januari deeses jaers 1700 vyffentsestig, namiddag ontrent de clokke vier uure, aen haer huys is gekomen seekere Martinus Driesse, synde een greelmaker, woonagtig tot Uden, by haer deponenten seer wel bekent, cort van postuer, aenhebbende een blauwe rok, blauwe treype camisool en broek, hebbende een lange dikke stok in de handt. Dat hy over de stal in huys komende by het vuer, waer bij hij eerste comparant sat, ging sitten, commanderende een glas bier, ’t geene hem wiert getapt. Dat hij pratende voorgaf en seijde: "Ik ga van avondt na Son, daer blyff ik vannagt. Morgen komme my by Eyndthove paerden tegen die ik daer ontrent gekogt hebben. Komende my deselve te staen, het eene op ses pondt, het andere op de veertig gulden, en het derde sal mij wel by de 50 komen te staen als ik het koop. Woensdagavondt ben ik weder by Uw, dan sal ik uw het glas bier betaelen. Keykt dan maer over den Dyk, dan sult gyliede my met de paerden sien komen." Synde wanneer ontrent een halff uur aen haer huys was geweest, vertrocken. Verklarende sy deponenten verder int geheel geen gelt bij hem Martinus Driesse gewaer te syn geworden, maer wel gesien te hebbe dat op zyn rug gebonden had een ryssak, sonder te konnen segge wat coleur den selve had. Verklarende hij eerste deponent dat onder het praten door gemelte Driesse aen hem een snuifke wiert gepresentreert, synde na syn best onthout uyt een swarte ronde doos, ’t geen ook heeft gedaen dat hy eerste deponent hoorende dat voors(creven) Martinus Driesse tot Uden was gearresteert, daer nae toe is gegaen en hem ook heeft gesien, hebbende gesien de clederen soo hier voor staet gespecificeert nog aen."

11 1. Hendrik Marte van Doorn, c. 37 jaar; 2. Jan Tysse van Berkel, c. 50 jaar, oud-borgemeester; 3. Jan Corste van Nistelroij, c. 42 jaar; 4. Jan Tunis van den Bogaert, c. 40 jaar, oud-schepen; 5. Willem Timmers, c. 58 jaar; 6. Lambert Willem Hendrix, c. 54 jaar; 7. Aert Peter Driessen, c. 87 jaar; 8. Lambert Hendrik van Doorn, c. 72 jaar, allen te Veghel. 1 heeft verschillende jaren assen ingevoerd (synde geen wee assen, maer welke aen den haert wort gestookt en waer mede Veghelnaren e.a. haer heij en hoyvelden bemisten) uit Lith, Lithoijen, Kessel en Maeren. Dat hy zo’n 6 jaar geleden 18 sacken assen gekocht tot Lith aan eenen Rut de Beyl aldaer had aanbesteed om in Osch te leveren. Deze assen in een aak synde geladen waren aengeslagen door den tollenaer tot Lith. 1 vroeg hem: "Ik weet niet sulks tol subject te syn. Ik hebbe dikwils met asse van Amelrode, Wel, Heel, Driel en andere plaetsen in Gelderlandt door Den Bosch gepasseert, maer heb noyt daer van tol gehaelt en ben noyt daer over aengesproken off aengeslagen geweest." De tollenaer: "Ik sal uw nu wel kreijgen," dreijgende syn assen te verkopen, 1: "Laet ons dan accordeeren, als ik tol schuldig ben." Ze konden niet tot overeenstemming komen. 1 ging naar S’ Bosch om de saeke met eenen Hanswyk te accorderen. Die antwoordde: "Seker is het tol schuldig, soude de saeke wel ses ducaten konnen leyden, want den aek en sacken syn in den aenslag mede begrepen." Na betaling van een ducaet werden de assen vrijgegeven. 2 en 3 zijn 15 à 16 jaar geleden met een aak met c. 30 sacken assen van Amelrode in Gelderlandt gelegen, binnen de have van S’Bosch gekomen, aldaer synde en ontrent ten halve gelost hebbende, door eenen comies by sig wierden verbooden niet verder te lossen. In het tolhuys op de haeve te S’Bosch vroeg men 2: "Wat kosten uw assen wel?"; "Dat weeten wy soo niet."; "Gy kunt er wel tarwe meel in hebbe."; "Dat sien uw wel beter."; "Dan gaet maer heenen." Waer op hy is vertrocken, lossende de assen, welke sy van

12 1. Leendert Donkers, out-president en gewesen coopman in boter; 2. Catarina van de Velde, zijn huisvrouw; 3. Jan van der Lande,out borgemeester; 4. Lambert Willen Hendrix, out borgemeester; 5. Willem Timmers, out 58 jaar; 6. Willem van den Bos, out borgemeester; 7. Adriaan Vorsten, 53 jaar; 8. Jan Francis Goovers, 35 jaar; 9. Adriaan van den Bos, out borgemeester; 10. Willem van Roij, c. 54 jaar; 11. Dirck Huelman, in de wandeling genaemt Dirck op het Lant, pakkendrager, c. 46 jaar. 1-9 te Veghel; 10 te Beeck en Donk; 11 meestal te Veghel. Verklaring ter requisitie van stadhouders en ordinare gecommitteerdens der vier quartiere der Meyerye van S’Bosch. 1 en 2 verklaren dat zij rond oktober 1750 in Eindhoven twee karren boter hadden gekocht en bij de commies voor elke kar tol voor 650 pond hadden gehaald. Tussen Eindhoven en Son werde zij door 4 of 5 personen te paard aangehouden, die constateerden dat een kar een kuipje boter meer bevatte. Om problemen te voorkomen betaalden zij 79-9-8 gulden. Ook Maria Catarina van den Bos, dienstmaagd bij Antonij van Geelkerken coopman in booter te Veghel, moest voor 3 karren 79-9-8 betalen. De aanslagers zouden zijn geweest: een commis van Boxtel, eene van Waalwyk, en eenen genaemt Van Riet. 3, 4 en 5 waren hierbij aanwezig. 5, 6, 7 en 8 verclaren dat op 16-11-1751 Maria Catarina van den Bos met drie karren boter tussen Eyndhoven en Son door diverse personen, onder wie ene Van Berten, commis van den tol tot Boxtel, den commis van Waalwyk en andere, werd aangehouden, maar na visitatie niet aangeslagen. Wel ontstond er onenigheid over een pakje bay en vries dat 5 bij zich droeg en dat de commiezen wilden aanslaan: uiteindelijk sprong 5, met het pakje onder synen arm over een sloot die langs de weg was, en is zo ontkomen. Hierop werden de karren nogmaals gevisiteerd en werd de kar geleyt door den overleden Matys Wilborts, aangeslagen en na Eyndhoven gebragt.