skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

Joden in Brabant

Rien Wols
Rien Wols Bhic
vertelde op 11 mei 2010
bijgewerkt op 21 november 2019
In deze aflevering van het TV-programma De Wandeling van Omroep Brabant neemt wandelaar René cameraman Léon mee op zoek naar sporen van de geschiedenis van de Joden in Brabant. Ze starten hun wandeling in ’s-Hertogenbosch. Want al in de negende eeuw zouden in deze streken en aangrenzende gebieden Joden hebben verbleven.

Er zijn weinig sporen overgebleven van vroegere joodse aanwezigheid in Brabant. De vroegste Joodse gemeenschap in de stad is in de twaalfde eeuw in zijn geheel vermoord. Op de plek waar ze op de Vughtse hei zijn verbrand, is in de achttiende eeuw een Joodse begraafplaats ingericht.

De Bossche synagoge uit de achttiende eeuw is inmiddels verbouwd tot concertzaal. In Vught bezoekt René eerst Kamp Vught en het monument voor de in 1943 weggevoerde kinderen. Daarna vertelt hij op de oude Joodse begraafplaats in Oosterhout over de Joodse visie op de dood.

Tenslotte mogen wandelaar en cameraman deelnemen aan het chanoekafeest, het Feest van de Lichtjes, in de synagoge van Breda.

Bekijk hier aflevering 20 van het zesde seizoen (2003/2004) van De Wandeling

Reacties (10)

adil zei op 6 januari 2016 om 11:10
toch een beetje raar,als den bosch pas sinds 1185 bestaat,er archieven bestaan uit 1164.
dit maakt den bosch dan ouder dan het jaar dat het stadsrechten verkreeg.

is hier een antwoord voor ?
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 6 januari 2016 om 12:54
's-Hertogenbosch bestond al wat eerder dan toen het in 1184 stadsrechten kreeg, maar kun je me zeggen over welke archiefstukken je het hebt. Dan kan ik dat nog even verder nakijken?
adil zei op 6 januari 2016 om 13:22
Hoi,
Bedankt voor je snelle reactie.
Het word verteld in " de wandeling " joden in den bosch,gelijk in de eerste paar minuten.
Je leest wel vaker,uit een gehucht is de stad 's-hertogenbosch ontstaan,maar over dat gehucht is dan niets bekend.
En nu word er gezegd in de archieven uit 1164.
Dus....er is wel degelijk meer bekend dan ons wordt/is verteld
adil zei op 6 januari 2016 om 13:29
Sorry,
Moet natuurlijk zijn....joden in brabant...
adil zei op 6 januari 2016 om 13:48
De oudst bekende gegevens komen uit 's-Hertogenbosch
 waar zich in 1164 een groep Joden vestigde. Enkele jaren later werden zij (183 personen)vermoord door verbranding op de vughtse heide.
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 8 januari 2016 om 13:31
René leest inderdaad een stukje voor uit een archiefstuk van 1164 over de Joden in 's-Hertogenbosch; ik ga het hem vragen! Je hoort zo snel mogelijk weer van me.
adil zei op 9 januari 2016 om 17:35
Beste mevr. Bruggeman,

ik denk dat ik het mischien al gevonden heb.
het gaat over een 17e eeuws kroniek.
https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/vught-in-jaartallen

In Den Bosch vindt een heftige jodenvervolging plaats. De 183 slachtoffers worden op de Vughtse hei levend verbrand. Dat althans vermeldt de 17e-eeuwse kroniek van het Sint-Geertruiklooster in Den Bosch.
Het letterlijke citaat uit deze kroniek luidt als volgt:
“In den jaere 1164 quamen hier oock wonen een menigte van joden, die haer woonsteden namen op een plaats, nu genoemt Achter het Wilt Vercken; deze joden, als sij daer eenige jaeren gewoont hadde doende haer neringe ende hanteringe, soo is het gebeurt, dat sij alle gelijck ten getalle van hondert ende drieëntachentich, soo mans als vrouwen, sijn bij de kop gevath om haer blasphemi tegen Godt, valsche handel ende lelijcke feijten, daer sij in overtuijgt ende bevonden sijn; soo sijn alle gecondemneert om op de Vuchtse hijde levendig verbrant te worden, ter plaetse dat men noch de Jodekerchoff noemt, niet verre van de galg.”
Gezien de stichtingsdatum van Den Bosch (1185/1191) en gezien het feit dat de aanwezigheid van Joden in de Nederlanden pas vanaf het einde van de dertiende eeuw is gedocumenteerd, zou het goed kunnen dat deze datum van 1164 op een verschrijving van de croniqueur berust.

Later (in de 18e eeuw) kiezen joodse inwoners van Den Bosch juist deze plek (het Wolvenbosch) als hun begraafplaats.

ik dank u toch zeer voor uw inzet.
adil zei op 9 januari 2016 om 17:49
kunt u mij mischien meer laten lezen/leren over de periode voor 1184.
heb namelijk ooit boschlogie 1 en 2 gedaan en heb ook het boek 's-Hertogenbosch stad in het hertogdom Brabant 1185-1629.
voor mij persoonlijk de interessantste periode.
en nog wat andere boeken.
maar daarin gaat het niet echt over de periode voor 1184/85
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 12 januari 2016 om 13:26
Ik hoorde van René dat hij deze informatie over 1164 bij het Stadsarchief vandaan heeft. Maar mooi om te lezen dat je deze informatie nu zélf al gevonden hebt. Ik zou je ook heel graag voor meer leesinformatie naar het Stadsarchief van 's-Hertogenbosch (www.stadsarchief.nl) willen verwijzen.
Zij zullen vast meer boeken over de oude stad hebben dan dat wij in onze bibliotheek bezitten. Maar voor de zekerheid geef ik je tóch ook nog even de link naar onze boeken over 's-Hertogenbosch door:
http://www.bhic.nl/onderzoeken/boeken?mivast=235&miadt=235&mizig=82&miview=tbl&milang=nl&micols=1&mires=0&mip2='s-Hertogenbosch
Wim zei op 27 augustus 2019 om 22:57
Best adil,

dank voor de correctie op de informatie. Fijn als de fouten in de verwijzing gecorrigeerd worden.

Hartelijk dank,

Wim

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen