De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).
Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.
Op 17 juni 1942 stortte rond 02.30 uur in Wintelre, achter de boerderij van de familie Van Hees (Bijsterveld B94) een Handley Page Halifax II (W1117) van het 35 Squadron neer. De stal waar het brandende vliegtuig vlakbij neerkwam brandde ook geheel af, waarbij twee koeien omkwamen. De bommenwerper die deelnam aan een bombardementsmissie naar Essen werd neergeschoten door een nachtjager, gevlogen door Olt. Reinhold Knacke van I./NJG 1.
Zes van de bemanningsleden kwamen om, één van hen werd gevangen genomen. Dat was de navigator Sgt. M.W. Brown (RCAF), die uiteindelijk terecht kwam in het krijgsgevangenkamp Stalag 344 in Lamsdorf. De gesneuvelde bemanningsleden waren piloot F/Sgt. Arthur Edward Hammond (RCAF) (24); radiotelegrafist en boordschutter Sgt. George William Brown (21); boordwerktuigkundige Sgt Reginald Ernest Gay (32); staartschutter Sgt Samuel Herbert Woolley (31); bommenrichter Sgt. John Ryland Jones (20) en boordschutter Sgt. Cecil Francis Goode. Ze werden allemaal begraven in Woensel (graf JJ 76-81).
Op 23 mei 1944 kwam om 01.29 uur opnieuw een bommenwerper van het 35 Squadron in Vessem neer. Ditmaal ging het om een Avro Lancaster III die deelnam aan een missie op Dortmund. De ND762 kwam neer in het Broek achter het Meerven, neergeschoten door een Duitse nachtjager. Vijf van de bemanningsleden kwamen hierbij om: navigator F/Lt. John Kennedy Stewart (33); radiotelegrafist en boordschutter F/O Harold Thomas Maskell (35); boordschutter F/Sgt. Albert William Cox (21); staartschutter Sgt. Alistair Stuart McLaren (37) en boordwerktuigkundige Sgt. Jack Robert Cursiter. Ze werden allemaal begraven in Woensel (graven KK 55-58 en 70). Buurtbewoner Sjef Schoenmakers heeft nog herinneringen aan deze crash.
De drie overige bemanningsleden werden door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt, namelijk piloot F/O Ernest Holmes, bommenrichter P/O D.E. Coleman en boordschutter W/O Frank J. Tudor. Deze laatste schreef na de oorlog aan de zuster van Cursiter over wat er gebeurde nadat ze uit het vliegtuig waren gesprongen. Tudor was bij de landing gewond geraakt aan zijn hoofd en had ook zijn enkel gebroken. Desalniettemin slaagde hij erin een paar kilometer weg te hobbelen van zijn landingsplek. Na een half uur klopte hij aan bij een boerderij waar hem werd opengedaan door een ouder echtpaar. Hij verloor even het bewustzijn en toen hij weer bijkwam was hij inmiddels naar binnen gebracht.
Aangezien hij medische behandeling nodig had en de mensen hem niet verder durfden te helpen uit angst doodgeschoten te worden als ze zouden worden betrapt, gaf hij zich over en werd de Nederlandse politie gewaarschuwd, die hem uiteindelijk aan de Wehrmacht overdroeg.
Hij werd naar een klein kloostertje gebracht, waar een non nog probeerde zijn verwondingen erger voor te stellen dan ze waren door achter de rug van de Duitsers bloed uit de arm van een medezuster over zijn gezicht te spuiten. Zo zou hij wat langer bij hen kunnen blijven en misschien wel ontsnappen, was het idee. Maar de Duitsers trapten er niet in en brachten Tudor naar het Herman Goering Hospitaal in Amsterdam
Op 17 september 1944 kwam tijdens de Operatie Market Garden achter de kerk in de Grootakker een C-47A Skytrain van 437TCG/85Sq. neer, gevlogen door 1st Lt. William C. Yeager (23) en afkomstig van het vliegveld Ramsbury. De tweede piloot was 2nd Lt. E.M. Blumberg. Yeager en de radiotelegrafist St/Sgt Raymond Peter Wisniewsky (29) kwamen om en werden begraven op het kerkhof in Vessem.
Dankzij Els van Houtum weten we nu dat deze Amerikanen zijn herbegraven. Wisniewsky ligt in ieder geval in Margraten begraven, graf J.7.18. HIj was onderscheiden met de Airmedal with 2 oak loaf clusters en het Purple Heart. Yeager ligt niet in Margraten, maar de kans is groot dat hij gerepatrieerd is, zoals meer dan 1.000 andere gesneuvelde Amerikaanse militairen [dachten we nog in 2012].
Joost van Aken heeft hieronder mooie aanvullingen gegeven: 1st Lt. W. Yeager blijkt toch in Margraten begraven te zijn. Zijn laatste rustplaats is graf J-7-17, dus naast dat van Wisniewsky. Dankzij Kees van de Loo weten we nu ook dat Yeager dezelfde onderscheidingen droeg als Wisniewsky: Airmedal with 2 oak loaf clusters en het Purple Heart. Bovendien danken we aan hem het fotootje van Yeager in de cockpit van zijn Skytrain.
De overige bemanningsleden hebben de crash overleefd (zij het niet zonder verwondingen): co-piloot 2nd Lt Eugene M. Blumberg; navigator 1st Lt. Thomas J. Wegman en crew chief Cpl. James N. Quin jr. In het boek van Hans den Brok, Wings of Freedom (2008) wordt geciteerd uit de verklaring die een van de bemanningsleden uit een nabij vliegend toestel aflegde: "Ik zag vlammen en rook uit de linker motor van Yeagers toestel komen. De vlammen reikten tot aan de staart en verspreidden zich over de rechterkant. Ik zag twee personen het vliegtuig verlaten. Toen ging het ontsnappingsluik bovenop de cockpit open en iemand wurmde zich daaruit en sloeg tegen de staart. Gelukkig ging zijn parachute open." De drie overlevenden konden zich met behulp van burgers via verschillende wegen weer bij hun troepen voegen.
