Neergestorte vliegtuigen in Woensdrecht 1940-1945

De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).

Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.

Op 12 mei 1940 werd om 20.10 uur een Duitse Heinkel He 111H bommenwerper (werknummer 5577) van 3./KGr. 126 neergeschoten door een Franse jager. Het toestel kwam neer bij de Doelstraat (Hoogerheide). De piloot Uffz. O. Kippschull en zijn waarnemer Ofw. P. Wittich overleefden de crash en werden krijgsgevangen gemaakt. De boordwerktuigkundige Uffz. Heinz Gutteck (20) en de radiotelegrafist Uffz. Ernst Gottfried Fischer (27) sneuvelden. Zij liggen begraven op de Duitse erebegraafplaats Ysselsteyn in Venray, graven BA-4-88 en BA-4-89.

Op 15 mei 1940 stortte ’s middags om 15.40 uur een Belgische bommenwerper bij Hoogerheide neer. Het was een Fairey Fox VI (O-135) van 7/III/3 Gr., gevlogen door Capt. A.A.G. Maquet. De Fairey Fox was een lichte bommenwerper, vooral in gebruik bij het Belgische Militair Vliegwezen. In 1940 was het toestel, ontworpen vóór 1918, technisch geen enkele partij meer voor de moderne Stuka’s en Messerschmitts van de Duitse Luftwaffe.

Veel meer weten we niet van deze crash. Vermoedelijk is het vliegtuig neergeschoten door een Duits jachtvliegtuig of wellicht door luchtafweergeschut rond het net in gebruik genomen vliegveld Woensdrecht. Daar had namelijk de Militaire Luchtvaartafdeling tijdens de mobilisatie op 1 september 1939 beslag gelegd op een terrein - dat tot dan toe door zweefvliegers gebruikt was – om er een militair vliegveld van te maken. Op 14 mei 1940 hadden Duitse troepen dit vliegveldje bezet, dat kort daarop door de Luftwaffe in gebruik werd genomen.

Het zou dus kunnen dat de Belgische Fairey Fox op 15 mei een poging heeft willen doen de Duitsers op het vliegveld aan te vallen. Onduidelijk is of de piloot en het tweede bemanningslid (die als navigator / verkenner / boordschutter / bombardeerder fungeerde) zich nog hebben kunnen redden. Maar wellicht zijn er in Woensdrecht of Hoogerheide nog mensen die hier wél meer van weten!

Op 10 mei 1941 stortte om 02.53 uur een Britse bommenwerper, een Vickers Wellington IC met registratienummer R1447 (call sign BU-), van het 214 Squadron neer in Woensdrecht. Het toestel was de avond daarvoor rond half elf vertrokken van zijn basis Stradishall in Engeland, met als doel Mannheim.

De complete bemanning overleefde de crash. Piloot P/O I.K. Woodroffe; co-piloot Sgt. H. Baines; navigator Sgt. J.R. Fry (een Nieuwzeelander); radiotelegrafist Sgt. H. Gillies en de boordschutters F/O M.M. Marsh en Sgt. B.L. Tillotson werden door de Duiters krijgsgevangen gemaakt.

Op 6 december 1942 stortte om 12.25 uur in de Zuid-Oostelijke hoek van het vliegveld Woensdrecht een Britse Lockheed Ventura II van het 487 Squadron neer. De bommenwerper, met registratienummer AJ196 en call sign EG-C, was vanaf zijn thuisbasis Feltwell op weg naar Eindhoven in het kader van operatie Oyster. Dat was een geallieerde aanval vanaf geringe hoogte op de Philipsfabrieken op Strijp S en aan de Emmasingel.

Dit zogenaamde Sinterklaasbombardement was uit strategisch oogpunt een succes, want de productie van onder andere radiobuizen voor de Duitsers kwam zo’n zes maanden stil te liggen. Maar er was ook een keerzijde: bij de aanval vielen er zo’n 150 burgerslachtoffers te betreuren, omdat er ook winkels, woningen, kerken en het Binnenziekenhuis werden geraakt. De RAF maakte er een propagandafilm van.

De Ventura werd neergehaald door Duits luchtafweergeschut en de volledige bemanning van vier kwam om bij de crash. Piloot W/C Francis Cecil Seavill (32), waarnemer F/O Joseph Alan William Withers (RCAF) en de beide boordschutters Sgt. Francis Edward King (22) (RCAF) en Sgt. Thomas Montague Richings (22) liggen begraven op het Canadese erekerkhof in Bergen op Zoom, respectievelijk in de graven 3 C 9, 3 B 12, 1 A 6 en 1 A 1. Van de ruim 90 bommenwerpers (van verschillende types) die aan de operatie deelnamen, keerden er 16 niet terug hun thuisbasis. Negen daarvan waren Ventura's...

Op 14 mei 1943 kwam om 12.35 uur Ofw. W. Kallitski met zijn Focke Wulf Fw 190A-5 (werknummer 7297) van 8./JG 26 in Woensdrecht naar beneden na een luchtgevecht met een geallieerd vliegtuig. Hij was gestationeerd op het vliegveld Wevelgem. De piloot overleefde de crash, maar raakte wel gewond.

Op 22 juni 1943 moest Ofw. J. Edmann van 8./JG 26 om 09.30 uur een noodlanding maken met zijn Messerschmitt Bf 109G-6 (werknummer 7313), zo’n 2 kilometer ten Zuiden van Woensdrecht. Opgestegen van zijn thuisbasis Lille-Vendeville was Edmann in een luchtgevecht verwikkeld geraakt, wat dus niet zo goed afliep. De piloot raakte gewond bij de noodlanding.

Op 17 augustus 1943 rond 11.30 uur stortte een Amerikaanse bommenwerper neer langs de Hinkelenoorddijk. Het was een B-17F-30VE ofwel een Flying Fortress, bijgenaamd de “Jolly Roger” met het registratienummer 42-5886 van 385BG/548BS, aangevallen en neergeschoten door een Duitse jager.

De bemanning bestond uit de gebruikelijke tien man: piloot 2nd Lt. Paul A. Sommers; co-piloot 2nd Lt. Herbert W. Brown; navigator 2nd Lt. Hugh T. McClatchey; bommenrichter 2nd Lt. Henri S. Walker; boordwerktuigkundige T/Sgt. Bruno M. Gallerani; radiotelegrafist T/Sgt. Olin L. Wieneke; en de boordschutters S/Sgt. James H. Brown, S/Sgt. Larry B. Stokes, S/Sgt. Parker F. Crabtree en S/Sgt. Joe Schreppel.

De helft van de bemanning kon uit het toestel springen, nadat het was aangeschoten. Bruno Gallerani wist daarna ook nog aan gevangenschap te ontkomen, terwijl Walker, Brown en Stokes door de Duitsers krijgsgevangen werden gemaakt. Joe Schreppel wist ook per parachute het toestel te verlaten, maar hij had al een ernstige schotwond in zijn buik opgelopen. Eenmaal aan de grond kreeg hij nog wel medische verzorging, maar dat mocht niet baten. Hij overleed na enkele uren. De rest van de bemanning kwam om bij de crash.

Sommers, Brown en Wieneke liggen begraven in Margraten; McClatchey ligt begraven op Long Island National Cemetery (USA) en Crabtree en Schreppel hebben hun laatste rustplaats in Henri-Chapelle (België).

Een uitgebreid verslag door Staf Cryns van wat er allemaal voor, tijdens en na de missie met de Jolly Roger en zijn bemanning gebeurde, vind je op S/Sgt. Joe Schreppel, a tribute to an “unknown”. Van Staf kregen we ook de beschikking over de foto’s van de Jolly Roger in volle vlucht en van zijn bemanning, waarvoor onze hartelijke dank. Ook dank aan Richard Binkhuysen voor het beschikbaarstellen van het kaartje met de exacte plaats van de crash.

Op 1 september 1943 werd om 03.35 uur de De Havilland Mosquito VI met registratienummer HX834 van W/O Michael Woolcott (23) van 264 Squadron bij een aanval op het vliegveld Woensdrecht door de Duitse Flak neergeschoten. De Mosquito kwam van het vliegveld Fairwood Common in Engeland.

Zowel de piloot als zijn navigator, W/O George William Anthony Lambert (22) kwamen om bij hun crash op het vliegveld. Zij liggen begraven op het oorlogskerkhof te Bergen op Zoom, graven 3 B 7 en 3 B 5.

Op 8 oktober 1944 stortte om 18.25 uur op het landgoed Mattemburgh, ten zuiden van Bergen op Zoom, een Hawker Typhoon neer van het 257 Squadron RAF. De Typhoon droeg het registratienummer JR365.

De piloot, de Nieuwzeelander  W/O J.R. Powell was zo’n twintig minuten daarvoor opgestegen van het vliegveld B.70 Deurne (bij Antwerpen) en werd door Flak geraakt. Powell kwam bij de crash om het leven, zijn naam staat vermeld op het Runnymede Memorial, panel 263.

Op 15 oktober 1944 schoot de Duitse Flak om 12.40 uur weer een geallieerde jager, nu een Spitfire LF.IX (registratienummer NH526, call sign 9N-H) van 127 Squadron, uit de lucht. De piloot, F/O G.W. Davies (21), was die ochtend opgestegen van het vliegveld B.60 bij Grimbergen voor een gewapende verkenningsvlucht boven Bergen op Zoom. Hij crashte op het vliegveld van Woensdrecht en kwam daarbij om. Hij ligt begraven op de Canadese erebegraafplaats in Bergen op Zoom, graf 6 A 1.

Op 18 oktober 1944 was het om 17.40 uur opnieuw raak voor de Duitse Flak. En opnieuw ging het om een Hawker Typhoon IB (registratienummer MP157, call sign OV-), dit keer van het 197 Squadron. De piloot, P/O Francis Joseph Vance (22), was opgestegen van het geallieerde vliegveld B.70 Deurne bij Antwerpen voor een verkenningsvlucht.

Hij kwam neer bij Korteven, even westelijk van het vliegveld Woensdrecht en overleefde de crash niet. Hij ligt begraven op de Canadese erebegraafplaats in Bergen op Zoom, graf 5 C 2.

Dit zijn niet alle crashes die in Woensdrecht hebben plaats gevonden. Er zijn nog 20 andere crashes en/of noodlandingen die rechtstreeks te maken hebben met het vliegveld Woensdrecht. Daar is een apart verhaal over.