Omdat de Zuidelijke Nederlanden in 1815 door het Congres van Wenen bij Nederland gevoegd waren als buffer tegen Frankrijk, was net als in de tijd van het Barrièretractaat het zwaartepunt van de landsverdediging naar het zuiden verschoven, naar de grens met Frankrijk in het huidige België. De Belgische opstand van 1830 bracht daar verandering in.
Congres van Wenen
Het Noord-Brabantse gedeelte van het vroegere Zuiderfrontier werd weer in staat van verdediging gebracht. Vanaf dat moment werd deze linie ook wel de Noord-Brabantse Waterlinie genoemd. Bestaande werken werden gemoderniseerd en nieuwe versterkingen werden aangelegd. De belangrijkste nieuwe waren de Stelling Vught en de Stelling Hintham.
Stelling Vught
De laatste bestond uit een drietal forten: fort Alexander, fort Frederik Hendrik en fort Willem ten oosten van Den Bosch, terwijl de eerste een linie was van acht lunetten ten zuiden van de stad.
Lunet aan de Donge
Andere onderdelen van de waterlinie die in de jaren na 1830 werden gebouwd, zijn het Lunet aan de Donge, de inundatiesluis bij Hedikhuizen, het fort aan het Luttereind en het Lunet aan de Luttergraaf te Lithoijen.
Het Lunet aan de Donge te Raamsdonksveer is een onregelmatig zeshoekig, gesloten werk met een natte gracht, bomvrij kruitmagazijn en kanonkelders. De met steen beklede lunet is aangelegd in de jaren 1833-1837 en behoorde tot het vestingstelsel van Geertruidenberg. In 1919 is het bouwsel als vestingwerk opgeheven. Tegenwoordig is het een rijksmonument (nr. 32296).
Sluis bij Hedikhuizen
In de Hoge Maasdijk werd in 1862-1863 een inundatiesluis in de buurt van het al bestaande fort Hedikhuizen gebouwd. Het gaat om een bakstenen sluis in het dijklichaam, bestaande uit drie smalle kokers, elk afgedekt door een tongewelf. Aan de binnendijkse en buitendijkse kant zitten hefschuiven, bediend via een heugelstang door een tandwielkast op de dijk.
Om deze sluis te beschermen werd het huidige fort Hedikhuizen gebouwd. Het militair magazijn op het door gracht en vestinggordel omgeven terrein is nu een rijksmonument (nr. 22122) en herbergt een partycentrum.
Fort Hedikhuizen
Sluis en fort hebben dienst gedaan tot 1886, toen beide hun militaire functie verloren. In 2002 werd de sluis gerestaureerd en is vanwege zijn relatieve zeldzaamheid eveneens een rijksmonument (nr. 458372).
In 1833 werden het fort aan het Luttereind en de lunet aan de Luttergraaf aangelegd als onderdeel van de stelling van Lithoijen. De in 1825 verhoogde Litherenweg (een acces of doorgang) werd hierdoor afgegrendeld. Rond 1850 waren beide al flink vervallen en in 1886 werden ze van hun militaire functie ontheven.
Francien van den Heuvel
zei op 24 juli 2017 om 15:41
Weet u of de complete waterlinie geïnundeerd is in 1830. Ik kan van 's-Hertogenbosch alleen vinden dat de omgeving van de stad geïnundeerd is. Gudde spreekt van de kleine inundatie tijdens de Belgische Opstand. Ik kan nergens vinden dat de complete Zuider Waterlinie geïnundeerd is.
Annemarie van Geloven
bhiczei op 25 juli 2017 om 13:08
In het boek Verleden, heden en toekomst van de Zuidwaterlinie, uitgegeven door de Provincie in 2006, lees ik dat van de West-Brabantse waterlinie met name de Linie van Mark en Dintel is geïnundeerd tijdens de Belgische opstand in 1831.
Op de website West Brabantse Waterlinie http://www.vriendenwbwl.nl/het-hoe-en-waarom-van-de-waterlinie/ is sprake van actieve inundatie in de periode 1830-1832. Hier krijg je de indruk dat het inundatiegebied in West-Brabant groter was.
In het verhaal hierboven wordt de rol van Geertruidenberg tijdens de Belgische opstand belicht met o.a. de uitbreiding van een lunet te Dongen.
Het gebied van 's-Hertogenbosch en omgeving is gedurende de hele periode van de Belgische opstand 1810-1839 geïnundeerd. De Stelling van 's-Hertogenbosch nam een sleutelpositie in en bleef in permanente staat van bewaking. Ook in deze regio vonden uitbreidingen van verdedigingswerken plaats.
