Een 2e Hendrik, bastaard van Bergen?

Nog ff een opmerking:

Op de karel de Grote site, wordt Hendrik bastaard van Bergen genoemd als zoon van Jan III van Bautersem, heer van Bergen op Zoom.
Jan III was geen heer van Bergen op Zoom omdat hij voor zijn inhuldiging als Heer was hij op 20 maart 1419 te Brussel overleden. Zijn vader, Jan II, was reeds op 1 maart 1419, dus 19 dagen eerder, overleden.

Tot op heden nog geen reactie ontvangen, niet op stamboom forum en yahoo-groups Nederlandse adel, wel jammer.

Dan kom ik zelf met een hypothese:

- Hendrik, bastaard van Bergen, die in 1433 is overleden en begraven ligt te Scherpenisse kan een zoon zijn geweest van Hendrik II, Heer van Bergen op Zoom.

- Hendrik, bastaard van Bergen die in 1465 is overleden en begraven ligt in Nieuw-Gastel, zou best een zoon zijn geweest van Hendrik III van Bautersem.
Juist deze Hendrik, had een dochter Beatrice, en zal haar vernoemd hebben naar zijn grootmoeder Beatrix van Polanen. (Dr. Dek noemde haar van der Leck in het artikel van Polanen in Ons Voorgeslacht uit 1983, maar W.A. van Ham corrigeerde dat in van Polanen.

- De 2 Hendriken, beide bastaards van Bergen waren oom en neef van elkaar.
Over Hendrik, die in 1433 overleed is meer bekend, dan over de andere Hendrik, die in 1465 overleed. Hier zou ik toch meer over willen weten.

Hij was in ieder geval de schoonvader van Jan van der Leck van Grimhuysen, maar meer is mij niet bekend.

Alex@
Niet iedereen heeft tijd om (meteen) te reageren.
>> W.A. van Ham corrigeerde dat in van Polanen. <<

In welke publicatie?

Voor de schepenbank van Leuven begin 15de eeuw vander Leck diemen heet van gry(m)enhuysen.

http://www.itineranova.be/in/search?register=&page=&act=&from=&to=&q=Leck

MVG Paul

Hierin verwijzingen o.a. in 1455 naar
"It(em) henrick van berghen natuerlic en(de) jan vander leck zijn behuwde zoen/"

@ Hans:

(noot: van Ham steldt in zijn artikel Het Doorluchtig Huis van Bergen op Zoom, in Spiegel de Historie, 1969, blz. 176: Beatrix van Polanen), dr. van Jan II van Polanen en Oda van Hoorne, maar had een buitenechtelijke relatie.

@ Paul.

Mijn dank voor de link schepenbank van Leuven. Ik zal dat op mijn gemak aankomende nacht door nemen.

Andere link naar “ Berghen” in schepenbank Leuven o.a. 15de eeuw
http://www.itineranova.be/in/search?register=&page=&act=&from=&to=&q=berghen
MVG-Paul

Beste Paul,

Mijn bijzondere dank voor uw hulp.

De 2 links heeft heel veel nieuwe aanknopingspunten opgeleverd.

1. Een naam van van de vrouw van Hendrik, bastaard van Bergen, ene Cornelie.

2. Dat Beatrice/Beatrix van Bergen een zuster Margriet had. Als dit dezelfde Margriet is die te St. Maartensdijk in 1522 is overleden en ald. is begraven rijst de vraag op: Waarom had zij het wapen: Links het wapen van Bergen - Rechts het wapen van Borselen. Hetzelfde wapen die Hendrik, die in 1433 is overleden en begraven ligt te Scherpenisse, Zeeland.

3. Hendrik, bastaard van Bergen had dus een broer Willem. Deze Willem wordt veel genoemd te Leuven in de Schepenbank. Willem is voor 11-6-1460 overleden en had 2 kinderen: Cornelis en Johanna. Opvallend is dat Willem verklaard dat hij een zoon is van Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom. Dit zou dus Hendrik II gewezen moeten zijn.

De meest bijzondere vermelding van Willem is, een akte van:
29-1-1424 (SAL 7718, fol. V182.2)
It(em) willem van b(er)ghe(n) natuerlic sone h(ere)n henrics wile(n) van/
bout(er)shem he(re) van b(er)ghe(n) opte(n) zoom es opte(n) dach van heden/
come(n) voe(r) de(n) burg(er)meeste(r) en(de) scepen(en) van loeven en(de) seyde/ hen en(de) bracht hen bi dat hi sine(n) zeghel verloren hadde/
mett(er) sympeld(er) wape(n) van b(er)ghe(n) gebroke(n) mette(n) bastoen also/
d(aer) toe behoert sond(er) e(n)nige(n) ty(m)mer of helm teke(n) te hebbe(n) /
Beghe(re)nde dese(n) dach ind(er) stat register getekent te hebbe(n) /
dwelc ald(aer) tot sine(n) v(er)suec also gheschiet is Te dien eynde/
cora(m) goessuino ouder(ogghe) mag(ist)ro co(mmun)itat(is) egidio rike (et) rasone/ de g(ra)vio scab(inis) lov(aniensibus) anno xiiii[c] xxiii ja(nuarii) xxix

Een 2e akte wordt Hendrik vermeld als broeder van Willem:

Op 9-5-1436 (SAL 7730, fol. R79.2). It(em) jan v willem van b(er)ghen bastart die na de heerlicheyt/ ons genedichs he(re)n des h(er)togen van bourg(oignen) en(de) van brabant [en(de) sijnre]/comen en(de) geleidt es tot allen de(n) goeden henrics van b(er)ghen/ sijns bastarts broede(r) so wae(r) die gelege(n) sijn heeft gecalengeert/ nae(r) scepen(en) van loeven hier ond(er) genoempt Alsulken jaergebot/ als jan vand(er) leck diemen heet van gry(m)menhuysen bastart heeft/ doen doen van alsulke(n) goeden als hem aencomen en(de) v(er)storve(n) mogen/ sijn van joffr(ouwe) cornelien wile(n) wijf des vors(creven) henrics van b(er)gen/ sijnre zweg(er) roelofs smet sept(embris) v[a].

Verder heeft de schepenbank van Leuven een hoop geheimen prijs gegeven m.b.t. Jan van der Leck van Grimhuysen, vooral de vroege periode. Zo wordt zijn 2e zoon Jan, broer van Joos, vermeld als Ridder.

De familie van Bergen en van der Leck hadden belangen in Leuven. Het is aannemelijk dat vooral Hendrik, bastaard van Bergen een tijdje in Leuven heeft gewoond. Zijn schoonzoon Jan, was buitenpoorter van Leuven.

Die archiefbron bestaat uit 1.127 registers van de Leuvense schepenbank, die samen een onafgebroken periode van meer dan vier eeuwen (1362-1795) bestrijken. Ze vormen een belangrijke en tot op heden onontsloten gebleven historische bron voor de geschiedenis van Leuven en van het hertogdom Brabant (de huidige provincies Vlaams- en Waals-Brabant, Antwerpen en Noord-Brabant). Het project maakt gebruik van de modernste technieken en bestaat uit een gemeenschap van meer dan 40 vrijwilligers, die zich in hun vrije tijd inzetten om deze handgeschreven registers folio per folio in te scannen en te transcriberen.

MVG-Paul

Goede morgen Paul,

Dat heb ik ook gelezen. Geweldig werk wat ze doen, doch een aantekening. Bij een hoop getranscribeerde aktes ontbreken de jaar tallen. Heel erg verveld en tijdrovend om terug te zoeken. En niet alles is gedaan, er zullen wel nieuwe gegevens boven komen drijven.

Maar wat ik inmiddels heb gevonden geef meer inzichten over de familie van der Leck en van Bergen, beide bastaard afstammingen.

Dat er nu meer over de vader van Beatrix, Hendrik bekend is geeft al voldoening en drijfkracht om nog verder te zoeken, want hij wordt in 1451, 1455 en in 1460 vaak genoemd, de periode voor 1451 is een onbekend.

Gezien dit archief het hele hertogdom Brabant beslaat is het ook interessant voor mensen uit Noord Brabant.
Het hele archief staat online doch nog maar een deel werd getranscribeerd.
Een hele schat aan informatie.
Hier de link voor geïnteresseerden.
http://www.itineranova.be/in/home
MVG-Paul

Hartelijk dank voor deze link naar dit mooie transscriptieproject van het Stadsarchief Leuven, Paul! Inderdaad ook heel interessant voor Noord-Brabant.

Is er trouwens een duidelijke genealogie over het geslacht van Boutersem/Bautershem?

Ik heb een stamreeks van deze familie, maar ik was benieuwd of er nog meer bekend is over dee familie, vooral de begin periode, vanaf Hendrik I (niet te verwarren met Hendrik I, heer van Bergen op Zoom, deze hebben een andere telling gekregen).

Had je deze al
http://www.itineranova.be/in/search?null=&register=&to=&page=&q=boutershem&from=&act=&block=4
in ande(re)n goeden gulden(en) gelde jouffr(ouwe) marie(n) wettige docht(er) he(re)n henr(ix)/
wile(n) va(n) bout(er)shem wed(uwe) jonch(e)r willems he(r) va(n) pietershem en(de) sust(er) willems/
va(n) berge(n) jaerl(ix) te betale(n) half opde(n) yerste(n) dach va(n) septe(m)ber en(de) half opden/
yerste(n) dach va(n) m(er)te beghinnen(de) q(uod) cu(m) laur(entius) d(i)c(t)us uuter helicht vand(er) daet/
xiiii[c] xxxvi m(ar)tii s(e)c(un)da It(em) i leenbr(ief) d(air) mede de voirs(creven) h(er) jan hee(r) va(n) rots(elaer)/
voe(r) henr(ick) magn[(us)] als stedeh(ouder) vand(en) leene(n) m(ijns) gened(ichs) he(re)n s(er)tog(en) va(n) brab(ant) he(re)n/
ja(n)ne den h(er)toge ridd(er) woute(re)n magn[(us)] ja(n)ne va(n) wat(er)male everarde va(n) dorne/
woute(re)n van hae(re)n en(de) meer ande(r) manne(n) va(n) leene desselfs m(ijns) gened(ichs) he(re)n de voirs(creven)/
rinte va(n) ii[c] r(yns) g(ulden) erfl(ic) opde iiii moelen(en) en(de) ande(re)n goed(en) ond(er) rots(elaer) geleg(en) der/
voirs(creven) jouffr(ouwe) marie(n) wettige docht(er) he(re)n henr(ix) wile(n) va(n) bout(er)she(m) wed(uwe) jonch(e)r wille(m)s/
he(r) va(n) piet(er)shem en(de) willem(me) va(n) berge(n) hue(re)n brued(er) bevestichde beghinnen(de) ph(ili)ps (et)c(etera)/
MVG-Paul

Beste Paul,

Maria is mij bekend. Zij is op 37-3-1437 overleden:

(http://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu09_01/molh003nieu09_01_1387.php)

Ze had nog een zuster Ode/Oda/Oede van Boutersem x met Floris van Borselen, heer van Zuilen en St. Maartensdijk en Hendrik III x met Johanna van der Aa.

Kinderen van Hendrik II van Boutersem en Beatrix van Polanen.
_________________-

Hendrik en Willem bastaarden van Bergen, beide voerden hetzelfde wapen: van Bergen (van Boutersem) Hendrik met dwarsstreep, Willem was onderbroken (zal hetzelfde betekenen als dwarsstreep.balk).
Beide leefde in de zelfde tijd. Willem is in 1460 overleden en Hendrik in 1465.
Hendrik II van Boutersem, dus nog geen heer van Bergen op Zoom, kan door indirecte bewijzen, de vader zijn van Willem en Hendrik. Immers beide worden vermeld als broeders te Leuven.

Een andere aanwijzing is namelijk dat Hendrik zijn dochter Beatrice noemt, mogelijk vernoemd naar Beatrix van Polanen.

- De Hendrik bastaard van Bergen die in 1433 in Scherpenisse in Onze Lieve Vrouwekerk is begraven lijkt er meer op dat hij een zoon was van Hendrik II.

Zijn wapen: Links: van Bergen met dwarsstreep, Rechts het wapen van Borselen.

Het verschil in de wapens van Hendrik en Willem, gebroeders en Hendrik van Bergen over. in 1433 waren wel familie van elkaar, maar hadden een andere vader van Boutersem.

Van Hendrik II is bekend, zoals W.A. van Ham stelt dat hij buitenechtelijke relatie(s) had. Van Hendrik III is mijn nog niet duidelijk geworden of hij een losbol was net als zijn vader.

@ Hans,

Beste Hans,

Zou u eens willen kijken naar de afbeelding nr. 18 op onderstaande link en uw bevindingen met mij te delen. Het gaat mij om het vermoedelijke wapen van Polanen in de rechter boven hoek, maar ik kan geen wijs worden van het wapen aan de rechter benedenhoek van deze grafzerk.

https://memo.hum.uu.nl/pdf/Graven_in_de_kerk_2015.pdf

Alex@

De 3 wassenaars worden gebruikt door tal van families: v. Wassenaar, v. Santhorst, v. Groeneveld, v. Duivenvoorde, v. Polanen, v. Oosterhout, vd Woude, vd Borch, v. Asperen, Cronenberch.

Rechtsonder: 3 lelies. De familie kan ik nog niet thuisbrengen.

Afbeelding 17 toont de grafzerk van Margriet dochter van Hendrik de bastaard van Bergen. Haar gedeelde wapen laat links dat van vader zien (zonder de bastaard schuinstreep) en rechts dat van haar moeder (dwarsbalk).

Afbeelding 18 laat de grafzerk zien van zowel Hendrik de bastaard van Bergen als dat van zijn vrouw Marije Jan Pieters dochter. Het gedeelde wapenschild toont derhalve twee wapens. Links dat van haar vader, het wapen Boutersem met bastaard schuinstreep (vader was tenslotte een bastaard) en rechts een dwarsbalk, dat van haar moeder. Het wapen met de dwarsbalk hoeft niet perse op Borselen te wijzen. Tal van families voerden dwarsbalken. Kleurencombinaties en toevoegingen maakten het verschil.

@ Hans,

Arie van Steensel. Edelen in Zeeland, Macht, Rijkdom en Status in een laatmiddeleeuse samenleving,blz. 359, 2010 verwijst het Rechter gedeelte van het wapen van Hendrik als die van Margriet naar van Borselen.

Op de hoeken van de grafzerk van Hendrik, bastaard van Bergen staan dus 3 verschillende wapens, kan dit met zijn afstamming te maken hebben. Zo ja, dan kan het zo zijn dat hij een zoon was van Hendrik III van Boutersem, dus een kleinzoon van Hendrik II en Beatrix van Polanen.

Dan blijft natuurlijk nog de 2 andere bastaard broers Hendrik (overleden in 1465) en Willem van Bergen. In hun wapen staat het wapen van Boutersem, beide voorzien met een dwarsbalk.

Deze Hendrik, overleden in 1465, noemde zijn dochter Beatrix. Zij kan dus vernoemd zijn naar Beatrix van Polanen. De moeder van Beatrix van Bergen heette Cornelie.

Ik denk, dat beide Hendriken en Willem dezelfde vader hebben gehad, met verschillende moeders.

De Hendrik die in 1433 is overleden was werkzaam voor Frank van Borselen, de moeder van Frank was Oede, Oda van Boutersem, zuster van Hendrik III van Boutersem.

Uit het Stads Archief van Leuven is 1 opvallend detail, namelijk een akte uit 1424 waarin Willem van Bergen, natuurlijk voor de schepenen verklaard hij een natuurlijke zoon is van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom, en dat Willem tevens verklaard in deze akte dat hij zijn zegel is verloren, waarin de beschrijving van het wapen plaats vond, namelijk het wapen van Boutersem.

2 jaar later wordt deze Willem aangeduid als bastaard. Ik kreeg de indruk dat Willem heeft geprobeerd om van de smet Bastaard af te komen, dit in tegen stelling van zijn broer Hendrik (beide worden in o.a. 1436 genoemd als broers), die omschreven wordt als natuurlijk.

In 1451 wordt deze Hendrik ook omschreven als natuurlijk, samen met Jan van der Leck.

Om weer terug te komen op de grafzerk van Hendrik van Bergen uit 1433, waar de 3 Wassenaars, het wapen met de 3 halve manen met de punten naar boven zijn kunnen wijzen in de richting afstamming van Polanen, maar het zou ook om de afstamming kunnen gaan van dienst vrouw.

Hoe denk u er over?

@ Hans,

Rechts boven op de grafzerk van Hendrik staan de 3 wassenaars. Wat is de betering van het wapen rechts onder?

De drie lelies rechtsonder op de grafzerk hebben waarschijnlijk betrekking op het wapen Van Wezemaal.
http://www.heraldique-europeenne.org/Accueil.htm Nr.813, 829 en 1546.

Zoals bekend was Hendrik van Boutersem gehuwd met Maria van Wezemaal

@ Hans,

Nu dat je het zegt. Dit is inderdaad het wapen van Wezemaal. Deze Hendrik van Hendrik I (=VII) van Boutersem. Via het huwelijk met Maria van Wezemaal kwam Bergen op Zoom in zijn bezit. Maria was enigste erfgenaam, geen broers.

Ook was een andere Hendrik IV van Boutersem gehuwd met een van Wezemaal, namelijk Margriet.

De grootvader van Maria was Gerard II van Wezemaal en hij was gehuwd met Margriete van Borselen.
_________________________

Nu is de vraag was Hendrik III (IX) van Boutersem, over. 20-3-1419 de vader van de 2 Hendriken, Willem, bastaarden van Bergen, of was juist Hendrik II (VIII) van Boutersem vader van 1 Hendrik en Willem.

Het blijft gissen, want alle opties blijven open staan.

Het wapen Van Boutersem wordt door de heraut Gelre (tussen 1370-1414) beschreven, zie:
http://wappenwiki.org/index.php/Gelre_Armorial_Folio_73 regel twee nr.822.

De grafzerk heeft een samengesteld wapen. Het is dus niet van enkel Hendrik de bastaard van Bergen. Het rechter wapenschild op de grafzerk moet betrekking hebben op dat van zijn vrouw. Dat het meteen Borselen moet zijn is wat kort door de bocht door Arie van Steensel. Hij schreef over edelen in Zeeland zodat het wellicht het eerste voor hem meest logische was dat bij hem opkwam.

Op de grafzerk valt duidelijk de wapen Boutersem (met bastaard schuinstreep) en Wezemaal te herkennen. Dan is het logisch dat een van die wassenaars betrekking moet hebben op Polanen. Dat maakt aannemelijk dat Hendrik de zoon uit het huwelijk Boutersem-Polanen de vader was van Hendrik de bastaard van Bergen.

Dan blijft nog een wapen met drie wassenaars over dat verklaard moet worden. Misschien was Hendrik de bastaard een zoon uit een Van Oosterhout-moeder?

Uit het Stads Archief van Leuven is 1 opvallend detail, namelijk een akte uit 1424 waarin Willem van Bergen, natuurlijk voor de schepenen verklaard hij een natuurlijke zoon is van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom, en dat Willem tevens verklaard in deze akte dat hij zijn zegel is verloren, waarin de beschrijving van het wapen plaats vond, namelijk het wapen van Boutersem.

In 1424 had de bastaard Willem van Bergen geen zegel. Waaruit blijkt dan dat hij wel een zegel Boutersem + dwarsbalk heeft gevoerd?

Dan blijft natuurlijk nog de 2 andere bastaard broers Hendrik (overleden in 1465) en Willem van Bergen. In hun wapen staat het wapen van Boutersem, beide voorzien met een dwarsbalk.

In het bovenstaande en in vorige mails heb ik aannemelijk gemaakt dat het een misvatting moet zijn dat Hendrik de bastaard van Bergen een wapen voerde met Boutersem + dwarsbalk.

@ Hans,

Beste Hans,

Hieronder de beschrijving van het Wapen van Hendrik, bastaard van Bergen, overleden in 1465, begraven te Nieuw-Gastel:

P.C. Bloys van Treslong Prins, Grafzerken in Noord-Brabant, Nieuw-Gastel, blz. 179. Hier leet begrave(n) Heynrick de bastaert va(n) Berghen, die sterf int jaer 1465 en(de) Joeffrou Beatrijs sy(n) dogter Jan's huysvrouwe va(n) der Lecke-Gruithuise (= Grimhuise). Sij sterf int jaer ons Heere(n) 1400 en(de) 80.
Wapen: doorsneden, boven een rechthoek, waarin drie palen; beneden drie ruiten 2 en 1; over alles heen een rechterschuinbalk van bastaerdij.

1. Als hoofdwapen 2. Drie lelies (2-1)

3. Een vos boven twee torens (?) 4. Drie wassenaars (2-1)
_____________

- Willem van Bergen:

29-1-1424 (SAL 7718, fol. V182.2)
It(em) willem van b(er)ghe(n) natuerlic sone h(ere)n henrics wile(n) van/
bout(er)shem he(re) van b(er)ghe(n) opte(n) zoom es opte(n) dach van heden/
come(n) voe(r) de(n) burg(er)meeste(r) en(de) scepen(en) van loeven en(de) seyde/ hen en(de) bracht hen bi dat hi sine(n) zeghel verloren hadde/
mett(er) sympeld(er) wape(n) van b(er)ghe(n) gebroke(n) mette(n) bastoen also/
d(aer) toe behoert sond(er) e(n)nige(n) ty(m)mer of helm teke(n) te hebbe(n) /
Beghe(re)nde dese(n) dach ind(er) stat register getekent te hebbe(n) /
dwelc ald(aer) tot sine(n) v(er)suec also gheschiet is Te dien eynde/
cora(m) goessuino ouder(ogghe) mag(ist)ro co(mmun)itat(is) egidio rike (et) rasone/ de g(ra)vio scab(inis) lov(aniensibus) anno xiiii[c] xxiii ja(nuarii) xxix.
__________

In 1426 wordt dezelfde Willem aangeduid als bastaard van Bergen.
_________

Hier worden Willem en Hendrik genoemd als broers, Roelofs Smet is een zwager van deze Hendrik, wat wijst dat Hendrik nog een zuster heeft gehad. Verder worden de naam van de reeds overleden vrouw van Hendrik genoemd, namelijk Cornelien, en Jan van der Leck Grimhuysen, bastaard.

Op 9-5-1436 (SAL 7730, fol. R79.2). It(em) jan v willem van b(er)ghen bastart die na de heerlicheyt/ ons genedichs he(re)n des h(er)togen van bourg(oignen) en(de) van brabant [en(de) sijnre]/comen en(de) geleidt es tot allen de(n) goeden henrics van b(er)ghen/ sijns bastarts broede(r) so wae(r) die gelege(n) sijn heeft gecalengeert/ nae(r) scepen(en) van loeven hier ond(er) genoempt Alsulken jaergebot/ als jan vand(er) leck diemen heet van gry(m)menhuysen bastart heeft/ doen doen van alsulke(n) goeden als hem aencomen en(de) v(er)storve(n) mogen/ sijn van joffr(ouwe) cornelien wile(n) wijf des vors(creven) henrics van b(er)gen/ sijnre zweg(er) roelofs smet sept(embris) v[a].
______________

Er zijn 2 Hendriken (rest. overleden in 1433 en 1465). 1 Willem (overleden in 1460), broer van Hendrik (overleden in 1465).
_______________

Dan is er nog een Margriet, begraven te Scherpenisse in 1522, dochter van Hendrik bastaard van Bergen en voerde hetzelfde wapen als die van Hendrik, overleden in 1433. Haar wapen vertoond geen dwarsbalk over het wapen van Bergen.

>> Hier worden Willem en Hendrik genoemd als broers, Roelofs Smet is een zwager van deze Hendrik, wat wijst dat Hendrik nog een zuster heeft gehad. Verder worden de naam van de reeds overleden vrouw van Hendrik genoemd, namelijk Cornelien, en Jan van der Leck Grimhuysen, bastaard.

Op 9-5-1436 (SAL 7730, fol. R79.2). It(em) jan v willem van b(er)ghen bastart die na de heerlicheyt/ ons genedichs he(re)n des h(er)togen van bourg(oignen) en(de) van brabant [en(de) sijnre]/comen en(de) geleidt es tot allen de(n) goeden henrics van b(er)ghen/ sijns bastarts broede(r) so wae(r) die gelege(n) sijn heeft gecalengeert/ nae(r) scepen(en) van loeven hier ond(er) genoempt Alsulken jaergebot/ als jan vand(er) leck diemen heet van gry(m)menhuysen bastart heeft/ doen doen van alsulke(n) goeden als hem aencomen en(de) v(er)storve(n) mogen/ sijn van joffr(ouwe) cornelien wile(n) wijf des vors(creven) henrics van b(er)gen/ sijnre zweg(er) roelofs smet sept(embris) v[a]. <<

Roelof Smets is de schepen van Leuven. Kijk maar eens naar alle andere voorbeelden van de Leuvense schepenakten. Ze eindigen met de naam van de schepen en met de datum (met/zonder jaar).

Zwager is in die tijd een ruimer begrip: aangetrouwde verwant. Jan van der Leck was de door Willem van Bergen genoemde zwager.

Wat we nu wel weten is dat Jan van der Leck en Beatrice van Bergen voor 9-5-1436 gehuwd zijn, en dat schoonmoeder Cornelie toen al overleden was.

Als de wapenbeschrijving van Willem van Bergen in 1424 de enigst bekende is dan voerde Willem gewoon het Boutersem wapen gebroken met een bastaardschuinbalk (bastoen).

@ Hans,

Nu bovenstaande duidelijk is geworden. Is nu de vraag welke Hendrik van Boutersem is de vader van de 2 Hendriken en Willem van Bergen?

-Hendrik II van Boutersem, heer van Bergen op Zoom, overleed 1-3-1419 was gehuwd met Beatrix van Polanen.

- Hendrik III van Boutersem, overleed te Brussel op 20-3-1419, 19 dagen na zijn vader, was gehuwd met Johanna van der Aa. 1 natuurlijke dochter Johanna van Boutersem, zij trouwde met Jan I van Glymes,

Er wordt over deze Hendrik III, uit de oude literatuur dat hij kort heer was van Bergen op Zoom. Uit andere literatuur wordt dat weer ontkent, vanwege dat hij nooit is ingehuldigd als heer. Hij zou heer zijn geweest van Grimbergen.

Ik heb in ieder geval de Studiezaal van het West-Brabantsarchief pas geleden hierover een mail gestuurd, dus ik wacht nog op antwoord.

In geval dat hij wel even kort Heer van BoZ is geweest, dan kan hij eventueel de vader zijn van Hendrik en Willem.
Probleem blijft echter wanneer deze Hendrik III ongeveer geboren moet zijn om een schatting te maken wanneer Hendrik en Willem van Bergen en! wanneer de 2e Hendrik van Bergen geboren kunnen zijn.

Hendrik II van Boutersem en Beatrix van Polanen zijn in de jaren 50 van de 14e eeuw in het huwelijk getreden. Ik las dat Beatrix op zeer jonge leeftijd al was uitgehuwelijkt met Hendrik II. Ik kwam de datum van het huwelijk tegen dat op 6 juni 1356 zou hebben plaats gevonden.

Dit echtpaar hadden 3 kinderen: Maria, Oede (Oda,Ode), Hendrik III.


-Beatrix van Bergen, dochter van Hendrik, bastaard van Bergen en Cornelie, is geboren ca. 1410, en is zeker voor 1436 gehuwd met Jan van der Leck diemen noemt van Grimhuysen.

Haar vader Hendrik, bastaard van Bergen, kan ca. 1385 geboren zijn. Probleem is echter dat er voor 1436 nog geen vermeldingen van hem bekend zijn, dus is het moeilijk in te schatten.

In mijn eerder post melde ik zijn wapen dat op zijn grafzerk staat afgebeeld, dat ook de 3 Wassenaars heeft en! het wapen van Wezemaal. Het lijkt erop, zoals u het beziet heer Hans op diens afstamming, en ook naar mijn inziens dat de Hendrik van Bergen die in 1433 is overleden zeker dichte familie van elkaar moet zijn geweest.

Nu is de vraag.

Wie was de vader van deze nieuwe Hendrik, bastaard van Bergen, gehuwd met Marije Jan Pietersz. dochter?

Voor zover ik heb na kunnen gaan, waren er geen testamenten bekend van Hendrik II en Hendrik III van Boutersem.

Hendrik Bastaard overleden in 1465 en Hendrik Bastaard overleden in 1433 voerde beide het wapen van Bergen met dwarsbalk, op beide grafzerken staan ook het wapens van Bergen, de 3 Wassenaars en het wapen van Wezemaal, en hebben dezelfde helmteken. ''Een vos boven twee torens (?) ''.

Het wijst in ieder geval in de richting dat deze 2 Hendriken dezelfde afstamming hebben.

Nu de hamvraag:

Is het mogelijk dat de 2 Hendriken dezelfde vader hadden met elk een verschillende moeder???

Misvattingen zijn net als onkruid, ze hebben een lang leven.
Beide bastaarden Hendrik voeren een wapen met enkel het wapen Boutersem met daaroverheen een bastaard schuinbalk/schuinstreep.
Dus geen dwarsbalk.

De eerste vraag die we moeten beantwoorden is:
welke bastaard Hendrik is de schoonvader van Jan van der Leck?

De Leuvense schepenakte van 1436 wekt de indruk dat schoonvader Hendrik van Bergen afwezig of wellicht overleden was. Het hele gebeuren is een een-tweetje tussen Willem van Bergen en Jan van der Leck.

Andere schepenakten zoals die uit 1455 laten zien dat schoonvader Hendrik dan nog in leven is, en dus diegene zal zijn die in 1465 is overleden. Schoonmoeder Cornelie was in 1436 al overleden. In 1451 is ook sprake van Jan van de Leck met een schoonzoon meester Adriaen van der Ee(de), gehuwd met zijn dochter Cornelie.

@ Hans,

De schoonvader van Jan van der Leck die men noemt van Grimhuysen x met Beatrix van Bergen, is Hendrik, bastaard van Bergen, begraven in 1465 te Nieuw-Gastel. In dat graf liggen, naast hem, zijn dochter Beatrix, kleinzoon Joost van der Leck met zijn vrouw Beatrix, Jan van der Leck, zoon van Joost van der Leck.

Er zijn 12 aktes waarin Jan van der Leck worden genoemd, vanaf 1430 blijkt Jan de toenaam van Grimhuysen te hebben.

In 1417 wordt een Jan, ''wilen van der Leck, bastart' genoemd en was gehuwd met Lijsbetten van Loe, dochter van Wouter, wijlen van Loe en Marie(n).

''Op 9-3-1417 (Schepenbank van Leuven SAL 8105, fol. V164.1). Cont sij allen liede(n) want stoet en(de) tebat geweest hebbe(n) tusschen Kat(linen) vande(n) Driessche, Adame ,Kat(linen)(et), (Christ)ine(n) hoe(re)n natuerleke kynde(re)n dien sij hadde va(n) Adame wilen va(n) Loe in deen side [en(de)] Ma(r)ien die wijf was Wout(er)s wilen va(n) Loe en(de) Lijsbette(n) hoe(re) docht(er) die wijf was Jans wilen vand(er) Leck bastart in dande(re)''.

Deze akte doet vermoeden, dat deze Jan, dezelfde Jan van der Leck, bastaard van Jan III van Polanen. Als dit inderdaad om Jan van der Leck van Grimhuysen zou gaan, zou dit de eerste vermelding zijn van hem die bekend is, en dat hij eerder gehuwd is geweest en later is hertrouwd met Beatrix van Bergen.

Maar:

Het kan om het 2e knechtje gaan, die niet bij name wordt genoemd in het testament van Jan III van Polanen uit 1394.

Het lijkt inderdaad dat Hendrik van Bergen niet aanwezig was in 1436. Hendrik wordt vanaf 1-9-1451 samen met Jan van der Leck van Grimhysen genoemd in tal van aktes, ook in 1455 worden ze samen genoemd.

NB. Ik heb de aktes overzichtelijker gemaakt, de hoofdletters toegevoerd en de schuine strepen weg gehaald, maar de originele transcriptie ongeschonden gelaten.

1 akte is aardig wat leesvoer.

Op 2-10-1451 (Schepenbank van Leuven, SAL 7345, fol. R83.1 – 84.1) Item Jan vander Leck naetuerlic sone he(re)n Jans wilen vander Leck hee(r) van Breda ridders in deen zijde ende meester Adrian vand(er) Eede meester vander rekencame(re)n ons gened(ichs) He(re)n tsh(er)togen van Bourg(oig)[ne(n)] en(de) van Brabant (et)c(etera) voir hem en(de) inden name van jouffr(ouwe) Cornelien vand(er) Leck zijnen wijve dochter des vors(creven) Jans ter ander Sijn met malcande(re)n overcomen en(de) eens wordden vanden pointen en(de) articlen hier nae verclaert dair af [zij] zeke(r) gescille onderlinghen hadden de welcke zij malcande(re)n geloeft hebben tonderhouden en(de) te voldoene als verreicte schout blivende nochtan altijts de houwelike vorweerde gemaect tusschen den vors(creven) meest(er) Adriane en(de) jouffr(ouwe) cornielie man en(de) wijf bij maghen en(de) vrienden van beyden zijden in hue(re)r macht Ende yerst als vanden driehondert guld(en) saluyten te xxiiii(½) stuv(er)s tstuc die de vors(creven) Jan vander Lec den vors(creven) gehuysschen sculdich was uut zaken vand(er) vorscr(even) huweliker vorweerden en(de) die den selven meester/ Adriane dair o(m)me vanden vors(creven) Janne verschene(n) te kersmesse int jair xiiii[c] xlix die heeft de vors(creven) Jan den vors(creven) meest(ere)n Adriane geloeft te betalen tusschen dit en(de) onser liev(er) vrouwen dage lichtmesse naestcomen(de) oft ten lanxsten bynnen vi weken dair nae ombegrepen bij also dat de vors(creven) jan den vors(creven) meest(er) Adriane in myndernissen en(de) voldoeninghen vand(er) selver so(m)men bynnen xiiii nachten ov(er)geven sal oft ten huysse vand(en) vors(creven) meest(er) Adriane te Bruessel en(de) in zijne(n) handen aldair oft in handen zijns wijfs oft de selve meest(er) Adriaen absent wae(re) [sende(n)] alsulken brieff sprekende vander so(m)men van twee hondert en(de) vijftich clinckarde te xiiii stuv(er)s tstuc als de selve Jan vand(er) Leck sprekende heeft op Henricken va(n) Berghen natuerlijc zijne(n) sweer en(de) de vors(creven) Jan sal den selven meest(er) Adriane ter stont kynnesse geven en(de) quijtancie dat hij metter betaly(n)ge(n) die de vors(creven) Henr(ic) van Berghen den vors(creven) meest(er) Adriane vanden vors(creven) ii[c] en(de) l clinckarts doen sal sal staen te vreden [ende] soe langhe [als] de selve meest(er) Adriaen vanden surplus der drie hondert guld(en) salute(n) vors(creven) boven de vors(creven) ii[c] en(de) l clinckarde betaelt sal wezen sal de selve meest(er) Adriaen bliven volcomentlijc inde macht van zijne(n) vo(n)nissen die hij ov(er) de goede des vors(creven) Jans te wouwe voir zijn gebrec der vors(creven) iii[c] salute(n) heeft gecreghen o(m)me hem dair mede tot zijne(n) gebreke der selver driehond(er)t guld(en) salute(n) te behulpen oft(s) hijs te doen hadde en(de) hem vande(n) selven voldaen sal hij vand(en) selven vo(n)nissen en(de) alre execucie(n) die voir hem dair uut moeghen zijn gevolght volcomentlijc en(de) behoerlijc tot behoef des vors(creven) Jans renu(n)cie(re)n en(de) alse vand(en) rinten verschenen vand(en) goeden die den vorscr(even)/ meest(er) adriane naeden lantrechte te wouwe aengeschiert zijn tot zijnd(er) so(m)me(n) van drie hondert saluten vors(creven) gevallen ts(in)[t] jans messe baptisten lestleden en(de) dair te voe(re)n vander tijt dat den selven meest(er) adriane de vors(creven) goede wae(re)n toegewijst sal de vors(creven) meest(er) Adriaen te Hemwert trecken en(de) de proffijten die van dien selven verschijne(n) zullen te kersmesse naestcomen(de) zullen de vors(creven) Jan en(de) meester Adriaen half en(de) half deylen En(de) alse vanden costen die de vors(creven) meest(er) Adriaen int vervolghen o(m)me van zijne(n) gebreken voldaen te wordden seeght geleden te hebben en(de) ter ande(r) zijden vanden costen en(de) lasten die de vors(creven) Jan seeght bij toedoene des vors(creven) meest(er)s adriaens geleden en(de) gesustineert te hebben dair af sullen de vors(creven) p(ar)tien hen submitteren te weten(e) elc van hen in twee hue(re)r vrienden die zij dair toe malcande(re)n mynlijc sullen noemen en(de) die zullen hen in wederzijde van p(ar)tien rechte en(de) bescheide in desen informere(n) en(de) hue(r) uutsprake opde selve costen doen op dat zijs eens zijn tusschen dit en(de) onser liever vrouwen daghe lichtmesse naestcomen(de) En(de) of zijs hen niet en conden vereenighen zo zullen zij dbescheit van p(ar)tien bringhen voe(r) den raide vander stat van loven(en) o(m)me bijden selven raide dan dair af een uutsprake van rechte gedaen te worden Gelooven(de) vast en(de) gestentich te houden wes vande(n) selve(n) costen soe bijden vors(creven) segge(re)n oft raide vand(er) stat naeden onderscheide vors(creven) sal wordden uutgesproken oft get(er)mijneert Item de vors(creven) Jan vand(er) Leck heeft vort geloeft den vors(creven) meest(er) Adriane inden name van sijnder vors(creven) huysvrouwen in voldoeninghen van dien hondert rynscher guld(en) erfliker rinten die hij den selven meester Adriane met sijnen vors(creven) wijve nae doot Henr(ix) van Berghen natuerlijc sweer des vors(creven) Jans geloeft hadde tusschen dit en(de) lichtmesse naestcomende te comen met zijne(n) wijve te wouwe en(de) tot behoerliker plaetsen en(de) voir trecht daert behoert den vors(creven) meester Adriane en(de) zijne(n) wijve aldair te goeden en(de) te vestighen inde goede van Moerbeke en(de) van Zantberhe soe wel inde helicht die den selven Janne en(de) zijnen wijve dair af nu toebehoert als vand(er) ander helicht die bij doode van den vors(creven) Henr(icke) van Berghen aen he(n) sal comen en(de) versterven in sulker voeghen dat de selve meest(er) Adriaen en(de) zijn wijf de selve goede van Moerbeke ter stont nade doot des selfs Henr(ix) van Berghen in afcortinghen vanden vors(creven) hondert ryns guld(en) erflijker rinten sullen wordden geschiert en(de) getaxeert bijden ghenen die dat sal behoe(re)n te doene en(de) wes daer aen sal gebreken vanden selven hondert r(yns) guld(en) erfliker rinten sal genomen wordden vanden vors(creven) goeden van zantberghe alsoe dat den selven meest(er) Adriane en(de) zijne(n) wijve tot hondert r(yns) guld(en) toe tsjaers erfrinten naeden onderscheide vors(creven) en(de) hue(re)n nacomelingen achtervolgen(de) d(er) houweliker vorweerde(n) dicke voirgeruert [d(aer) af mencie maken(de)] vast en(de) seker sal moege(n) wezen Vort heeft geloeft de vors(creven) Jan vand(er) Leck den vors(creven) meest(er) Adriane te goeden tsijnd(er) manissen in alsulke(n) goeden als gelege(n) zijn te goerekem in Hollant die des selfs jans moed(er) toetebehoe(re)n plagen naevolgen(de) des de houwelike vorwerde voirg(eruert) van dien begrijpt en(de) talsulker condicien als de selve uutwijst en(de) de vors(creven) meest(er) Adriaen heeft geloeft die vierhondert en(de) lxxxv saluten die hij de vors(creven) driehondert guld(en) saluten betaelt zijnde vanden vors(creven) Ja(n)ne zijnen sweer gehaven sal hebben voir die vi[c] guld(en) saluten die hem wae(re)n geloeft nae uutwijsen der houweliker vorweerd(en) voirs(creven) te leggen des vors(creven) is voldaen zijnde in seke(re)n rinten en(de) goeden die staen souden ter natue(re)n en(de) condicien als de selve houwelike vorweerde uutwijst Vort heeft geloeft de vors(creven) meest(er) Adriaen evenverre jouffrouwe Cornielie zijn wijf met hue(re)n vrienden koeze met duwarien versien te zijne voerder en(de) liever dan op dlantrecht vanden goeden des vors(creven) meest(er) adriaens te stane dat hij in dien gevalle de selve zijn huysvrouwe duwarien sal van eender redeliker duwarien nae goetduncken vand(en) edelen en(de) mogen(de) jonch(e)r Jan greve te Nassouwe hee(r) te Leck en(de) te Breda (et)c(etera) en(de) jonch(e)r Jan hee(r) te Bergen te Glymez en(de) tot opvelpen (et)c(etera) ende dair teghen gheen behulp noch geweer te sueken met gheenen rechte gheestelijc noch weerlijc bij hem selven noch bij nyeman(de) anders in gheend(er) manie(re)n iud(oco) Abs(oloens) Wynge oct(obris) s(e)c(un)da.

>> In 1417 wordt een Jan, ''wilen van der Leck, bastart' genoemd en was gehuwd met Lijsbetten van Loe, dochter van Wouter, wijlen van Loe en Marie(n). <<

Uit dit eerste huwelijk kan mogelijk Henrick vander Leck geheten van Loeven wonen(de) te Bairle (1442) stammen (Akte: V°244.3 (SAL7735)).

Die naam ben ik ook tegen gekomen. Deze Hendrik van der Leck wordt al op 2-3-1424 genoemd als heer tot Heewijc. Maar hij is niet dezelfde die u bedoelde Hans.

Akte: V°275.2 (SAL7318)
Datum: 14240302
It(em) h(er) henr(ic) vander leck he(re) tot heeswijc en(de) henric va(n) ranst die/
geleidt is mids macht va(n) scepene(n) brieve(n) va(n) loven(en) tot den goeden/
des selfs h(ere)n henrix sijn comen v in tsegenwordich(eit) etc(etera) en(de) hebben/ hen gepresenteert voir scepen(en) va(n) loven(en) h(ier) na genoempt te voldoen en(de)/ te volvue(re)n de huwelike vurwarde gemaect tussche(n) hen in deen side / en(de) den he(re) va(n) hoechstraten in deen side en(de) den voirs(creven) h(ere)n henricke vand(er) leck in dande(re) en(de) des gelijx tontfane de selve huwelike vurw(er)den inder manie(re)n datse de he(re) van hoechstraten den voirs(creven) h(ere)n henricke(n) inde(n) name va(n) m(ijn) joffr(ouwe) sijnre dochter geloeft en(de) toegeseeght heeftrike ponte martii s(e)c(un)da.

Deze Hendrik zou een zoon zijn van Jan II van Polanen en zijn 2e vrouw Machteld van Rotselaer-Brabant
Deze Hendrik blijkt voor 2-1-1428 te zijn overleden (Akte: R°213.2-V°213.1 (SAL7722)

____________________

Ik heb geen akte gevonden waaruit zou blijken dat Hendrik van der Leck geheten van Loeven een zoon zou zijn van Jan van der Leck van Grimhuysen.

Wat mij niet los laat, en dat zal u niet zijn ontgaan is, namelijk:

Wie was de dader. De vader van de 2 Hendriken en Willem. Allen bastaarden van Bergen.

Ik heb 56 aktes gevonden waarin Hendrik, samen met Jan van der Leck, met zijn broer Willem en aktes waarin Hendriks dochter Beatrice wordt genoemd.

Uit deze aktes worden 2 kinderen genoemd van Willem, Johanna en Cornelis. Johanna blijkt te Gastele te wonen in 1460. Gastele zal men Gastel bedoelen.

Cornelis van Bergen overleden voor 5-11-1492 wordt het meest genoemd en is waarschijnlijk koopman. Deze Cornelis van Bergen, heeft zeker 1 zoon gehad, genaamd Hendrik. Deze Hendrik wordt in 1493 genoemd. Mogelijk ook nog een Cornelis, die in 1492 poorter was.

Mogelijk was de moeder van Cornelis en Johanna, Heylwigen Typoets.

Op 8-1-1469 (Schepenbank van Leuven, SAL 7363, fol. R90.1) Item Cornelijs van Berghen heeft opden wijng(ar)t jouffr(ouwe) Heylwigen Typoets zijnre moeyen gelegen boven ten ynde vander Bout(er)shemstraten dair Willem van Leefdale als meye(r) des godshuys vande(n) augustine(n) te Loven(en) op met rechte was gaen dage(n) voir gebreck van ix mol(evaten) rox erfpachts gebracht eene(n) silve(re)n croes om den voirs(creven) goeden te v(er)antw(eer)d(en) met rechte ende dair toe heeft cornel(ijs) dach genome(n) va(n) dijssend(age) ov(er) viii dage(n) te mistijde den pant te verantweerde(n) oft zij(n) moye alsdan dair toe te rechte te bringe(n) cor(am) Zande Vynck oct(obris) viii.

Vinden tevens een huwelijk van Jouffrouwe Heylwigen Typoets met Peter van Nethen met een wettige zoon Peeter. ( akte 9 apr 1470)
Akte: R°243.2 (SAL7363)
Datum: 14700409
Allen den ghene(n) die dese l(ette)ren selen sien oft hoire(n) burg(er)meeste(re)/
scepen(en) en(de) raet der stad va(n) loeven(en) saluit doen te wete(n) dat/
opden dach van heden voir ons come(n) is pet(er) van nethene(n) wettich/
sone pet(er)s wilen van nethen(en) die hij hadde van jouffr(ouwe) heylwige(n)/
typoets en(de) heeft p(ri)us ema(ncipa)[t(us)] geconstituert gesedt volcome(n) macht/
p(ro)cu(ra)cie en(de) auc(tori)teyt gegeve(n) sond(er) e(n)nich wed(er)roepe(n) de selve zijn moed(er)/
alle zijn saken questien en(de) gescille(n) die hij alsnu uutstaen(de) heeft oft/
namaels hebbe(n) soude moege(n) voir wat gerichte gheestelijc oft weerlijc/
dat dat ware oft gescien soude moege(n) Alle zijn erfgoede en(de) vliege(n)/
derve en(de) rinte(n) hoedanich die zijn wair die belege(n) oft hoe die/
genoemt moegen werden jaergulden sculden opcominge(n) en(de) v(er)vallen/
hoedanich die zijn te verwaren te bedinge(n) te v(er)volge(n) texeq(ue)re(n) te mane(n)/
teyssce(n) op te bue(re)n tontfange(n) dair voe(r) te pande(n) te daghen te beleyde(n)/
rasteme(n)te te doen legge(n) In mel(iori) for(ma) p(ro)mitt(ens) ratu(m) et no(n) ponet(ur)/
salvo iusto calculo ap(ri)lis nona
[meer]

Vraag mij af wat met '' zijne moeyen'' bedoeld wordt!

Ik bedoel wat ik schrijf.
>> In 1417 wordt een Jan, ''wilen van der Leck, bastart' genoemd en was gehuwd met Lijsbetten van Loe, dochter van Wouter, wijlen van Loe en Marie(n). <<

>> Uit dit eerste huwelijk kan mogelijk Henrick vander Leck geheten van Loeven wonen(de) te Bairle (1442) stammen (Akte: V°244.3 (SAL7735)). <<

Dat daar nog geen andere informatie over naar voren is gekomen wil niet zeggen dat de suggestie niet mogelijk is.

Hendrik van der Leck, heer van Heeswijk, valt niet te vereenzelvigen met deze Leuvense Hendrik van der Leck. Dat schrijf ik ook niet.

>> Mogelijk was de moeder van Cornelis en Johanna, Heylwigen Typoets. <<

>> Cornelijs van Berghen heeft opden wijng(ar)t jouffr(ouwe) Heylwigen Typoets zijnre moeyen <<

"moeyen" = doorgaans tante (een enkele keer oudtante).

Dank u Hans.

Bestaat er een online begrippenlijst. In de aktes staan zoveel zaken in, die ik niet begrijpt qua begrippen, dat er al snel misverstanden ontstaan.

De meest uitgebreide (online) begrippenlijst die ik ken is:
"Verzameling van woorden en begrippen voorkomend in Doop -, Trouw - en Begraafboeken en andere Genealogie bronnen"
(5e editie 2012)
van André Dumont.
Hier te downloaden:
http://home.planet.nl/~dumon002/index.html

Zoeken op wnt of woordenboek der Nederlandse taal

@ Henk en Paul,

Alvast dank voor de info.

De Leuvens aktes zijn redelijk te volgen, al zitten er valstrikken in lol.

Het heeft in ieder geval tot nu toe ruim 57 aktes opgeleverd. En de werkgroep is er nog lang nog niet, er zijn 38.000 aktes uitgewerkt en online gezet, dus ze hebben nog wel even de tijd.

Voorlopig breek ik mijn hoofd over welke Hendrik van Boutersem de vader is van de 2 Hendriken en Willem van Bergen.

Paul@
Is er zicht op hoe de protocollen bewerkt worden?
Vanuit het verleden terug naar het heden of andersom?
Of anders?

De oudst bekende dochter Cornelie huwde in 1451. Ik schat in dat haar ouders Jan en Beatrix ca.1431 gehuwd zijn. Bij eerdere publicaties heb ik een generatiebreedte van 20 jaar tussen het huwelijk van de ouders en de oudste dochter gehanteerd als (persoonlijke) richtlijn.
https://groups.yahoo.com/neo/groups/soc_nederlandse_adel/conversations/messages/12538

Schoonmoeder Cornelie is overleden tussen het huwelijk van haar dochter en 1436. De schepenakte van 1436 hint op goederen die schoonzoon Jan na overlijden van Cornelie zijn toegevallen. Was Cornelie al voor het huwelijk van haar dochter overleden dan zou een en ander al bij het maken van het huwelijkscontract geregeld kunnen zijn, lijkt me. Misschien was Cornelie door haar man Hendrik van Bergen getocht op familiegoederen en was broer Willem van Bergen niet blij dat na haar overlijden haar schoonzoon hun (Leuvense) erfaandeel ten gelde wilde maken. Vandaar de Leuvense schepenakte waarin Willem van Bergen klaagde m.b.t. tot de goederen die aan Jan als man en momboir van zijn vrouw waren toegevallen.

Van vader Hendrik van Bergen lijkt Beatrix de oudste dochter. Pas ik hier het voorgaande toe (we moeten tenslotte consequent blijven) dan kunnen Hendrik en Cornelie omstreeks 1411 gehuwd zijn. Zowel Hendrik als zijn broer Willem waren bastaarden die als onwettige kinderen slechts konden terugvallen op hetgeen hun moeder als erfgoed was toebedeeld en op wat hun natuurlijke vader hun goedgunstig zou kunnen hebben toegekend. Tot hun 24e waren ze sowieso als kind minderjarig en bij hun doen en laten afhankelijk van een voogd die hun van hun familie uit of vanuit rechtswege zou zijn toebedeeld. Opmerkelijk is dat zowel Willem als Hendrik worden aangeduid als bastaard van Bergen (lees Bergen op Zoom) en niet als bastaard van Boutersem. Dat hint naar een Noord-Brabantse moeder.

Als dus twee Noord-Brabantse broers in Leuven hun heil gaan zoeken dan mogen we vermoeden dat bij hun avontuur wel meerderjarig zullen zijn geweest. Ik verwacht derhalve dat Hendrik bij zijn huwelijk ca.1411 minstens meerderjarig (dus 24 jaar) zal zijn geweest. Dat geeft hem mijns inziens een uiterlijk geboortejaar 1387. De hamvraag is dan inderdaad wie was de natuurlijke vader van de broers Willem en Hendrik van Bergen.

Die vraag valt zonder nadere informatie denk ik niet te beantwoorden.

Ik moet u zeker gelijk geven Hans.

Het is lastig te beantwoorden.

Gelet op het indirecte aanwijzingen van beide grafzerken van beide Hendriken, zou doen vermoeden dat ze afstammen van Wezemaal, van Boutersem en ook nog eens van Beatrix van Polanen.

Uit het voorgeslacht van Van Boutersem, van Wezemaal komt de naam van Duivenvoorde, van Polanen of van Wassenaar niet voor.

Dan zou Hendrik III van Boutersem gehuwd met Johanna van der Aa de biologisch vader zijn van beide Hendriken, en van Willem.
AA.: Een vraag zal beantwoord moeten worden, wanneer is Hendrik, bastaard van Bergen, overleden in 1433 gehuwd met joncvrou Marije Jan Pietersz. dochter (overl. in 1475).
Deze Marije Jan Pietersz. dochter leefde nog 42 jaar na het overlijden van Hendrik.

En laten we Margriet dochter van Hendrik, bastaard van Bergen, die in 1522, dus 89 jaar na het overlijden van Hendrik zelf overlijdt.
NB. Zij voerde hetzelfde wapen als die van Hendrik uit 1433, maar zonder dwarsstreep over het wapen van Bergen.

Als deze Margriet inderdaad zijn dochter was, het wijst wel in die richting, ze woonde ook beide op het eiland Tholen. St Maartensdijk en Scherpenisse liggen vlak bij elkaar, zou deze Hendrik op vrije jonge leeftijd zijn overleden, gelet op diens vrouw Marije die hem vrij lang overleefd. Dan kan Margriet die uitzonderlijk oud is geworden rond 1432/1433 zijn geboren.

NB. er zijn geen andere kinderen bekend van het echtpaar Hendrik en Marije. Margriet was waarschijnlijk hun enigste kind.

In theorie kunnen het echtpaar Hendrik en Marije rond 1431-1432 zijn getrouwd, dan zal Hendrik tussen 1408-1411 geboren kunnen zijn.

Nog een detail.

Hendrik, bastaard van Bergen was ambtenaar onder Frank II van Borselen, heer van St. Maartensdijk. De moeder van Frank was Oede van Bergen (= van Boutersem), zuster van Hendrik III van Boutersem. (Arie van Steensel. Edelen in Zeeland, Macht, Rijkdom en Status in een laatmiddeleeuse samenleving,blz. 359, 2010)
______________

En nu het gevalletje misleiding.

In 1424 verklaard Willem van Bergen voor schepenen van Leuven dat hij een natuurlijke zoon is van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom.
__________

Voor zover ik bekend ben, was Hendrik III van Boutersem GEEN heer van Bergen op Zoom. Hij was wel heer van Grimbergen door het huwelijk met Johanna van der Aa.
_________
Gezien Hendrik III dan zou afvallen, verschuift het naar dader Hendrik II van Boutersem, die was wel heer van Bergen op Zoom.

Van deze Hendrik II is bekend dat hij een buitenechtelijke relatie op na hield.

Maar het ruimt niet met de wapens die op de grafzerken van beide Hendriken staan: de 3 Wassenaars.
_______________________
Van Willem, bastaard van Bergen is ''nog'' geen grafzerk bekend, omdat het onbekend is dat hij in een kerk is begraven in of in de omgeving van Leuven.

Willem van Bergen die in 1424 - tot op heden als eerst optreed, kan rond 1399 of 1400 zijn geboren.

<<<Opmerkelijk is dat zowel Willem als Hendrik worden aangeduid als bastaard van Bergen (lees Bergen op Zoom) en niet als bastaard van Boutersem. Dat hint naar een Noord-Brabantse moeder>>>

Daar geloof ik niet in. De feiten spreken voor zich. De familiewapens op de grafzerken, de verklaring van Willem in 1424 waarin hij duidelijk aangeeft een natuurlijke zoon is van wijlen Hendrik van Boutersem wijzen allemaal in de richting van de onwettige afstamming van de Heren van Bergen op Zoom, dus van Boutersem.

@ Hans.

Nog een vraagje.

<<< Bij eerdere publicaties heb ik een generatiebreedte van 20 jaar tussen het huwelijk van de ouders en de oudste dochter gehanteerd als (persoonlijke) richtlijn.>>>

Het is ook zo geweest dat bij adellijke families kinderen al op zeer vroege leeftijd werden uitgehuwelijkt en zelfs in de tienerjaren getrouwd werden.

@ Alex
Protocollen werden opgesteld van het verleden naar het heden.

Wanneer de eerste schepenen in Leuven verschijnen, is onduidelijk. Een eerste verwijzing naar hun bestaan duikt op in een document uit 1131. Toch hebben we pas vanaf het midden van de twaalfde eeuw zekerheid over de aanwezigheid van een schepenbank. Vanaf 1160 rees immers de vraag vanuit verschillende plaatsen uit het Brabantse om onder dezelfde regeling te mogen leven als de Leuvenaars. Dergelijke aanvragen verwijzen impliciet naar de aanwezigheid van reeds functionerende instellingen in Leuven, waaronder een schepenbank als kern van de stedelijke rechtsvorming. De oudst bewaarde schepenprotocollen of schepenbankregisters dateren van 1362.
In 1795 worden de instellingen van het ancien régime en dus ook de schepenbank door het Franse bewind afgeschaft.
Wie?

De schepenbank bestond uit zeven schepenen, jaarlijks benoemd door de hertog en aanvankelijk enkel gerekruteerd uit de adellijke klasse. Vanaf de dertiende eeuw werd het ambt democratischer, stelden de schepenen zich onafhankelijker op en gedroegen ze zich meer als stedelijke vertegenwoordigers.
De belangrijkste ambtenaren van de schepenbank waren de secretarissen. Hun voornaamste taak was het vele schrijfwerk. Zij stonden ook in voor het bewaren van de schepenregisters en van de processtukken die door de partijen werden ingeleverd. Op verzoek van de partijen dienden zij allerlei afschriften en uittreksels te bezorgen. Voor de uitvoering van dit omvangrijke takenpakket hadden de secretarissen een aantal ondergeschikte klerken. Elk van de drie schrijfkamers bestond in de loop van de zestiende eeuw uit twee secretarissen en vijf klerken. Verder maakten ook een deurwaarder, stadsboden, vorsters en procureurs deel uit van het personeelsbestand van de schepenbank.
Bevoegdheden

De Leuvense schepenen waren bevoegd voor de eigenlijke (burgerlijke en criminele) rechtspraak. Hun uitspraak in een geschil of strafzaak was bindend.
Daarnaast waren zij ook verantwoordelijk voor de oneigenlijke of vrijwillige rechtspraak. Daarbij deden de partijen beroep op de schepenbank om bepaalde rechtshandelingen, maatregelen of machtigingen te bekrachtigen. De bepalingen in deze schepenakten waren uitvoerbaar in het hele hertogdom Brabant.
De meest voorkomende rechtshandelingen waren: de verkoop van onroerende goederen, verpachtingen, betalingsbeloften, ontvoogdingsverklaringen, boedelbeschrijvingen, aanvragen tot het poorterschap en testamenten. Daarnaast bevatten de schepenbankregisters nog een heel aantal geïsoleerde akten zoals heel gedetailleerde opdrachten voor het maken van een schilderij of een huis of voor het hergieten van een gebarsten klok in de Sint-Pieterskerk, een klacht van een vrouw over haar echtgenoot, enzovoort.

Niet alleen Leuvenaars maakten gebruik van de Leuvense schepenbank. Ook inwoners van andere Brabantse steden lieten omwille van het prestige van de Leuvense schepenen hun rechtshandelingen hier registreren. De actieradius van de Leuvense schepenbank bedroeg zo’n 100 km.
Cijfers

Aanvankelijk was er slechts één schepenkamer. Door de stijging van het werkvolume werd de schepenbank in 1362 gesplitst in twee kamers. Rond 1399 kwam er nog een derde bij. Elke schepenkamer had zijn eigen griffie en dus ook zijn eigen register. Over een periode van 433 jaar aan een gemiddelde van ongeveer één bewaard register per schrijfkamer per jaar, komt dit neer op 1.128 registers met ca. 950.000 bladzijden.
Belang

Deze schepenbankregisters met de vrijwillige rechtspraak zijn van uitzonderlijk belang en dit niet alleen voor de studie van de geschiedenis van de Leuvense instellingen, verenigingen en universiteit. Ook onderzoekers in de vakgebieden van de volkscultuur, de taalkunde, de toponymie, de antroponymie of persoonsnaamkunde en de genealogie vinden hier vaak materiaal naar hun gading.

@ Alex
Volgens WNT kan moeyen tante zijn , moederzuster, nicht of zelfs stiefmoeder.
http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=30353&lemma=moeye
MVG-Paul

@ Paul,

Mijn dank voor uw info. Ik had inderdaad uw post gelezen die ook op de website van Itinera Nova is gepubliceerd.
Het lijkt erop dat men gezien wilde worden in Leuven. Zeker in de 15e eeuw toen Leuven een enorme economische ontwikkeling doormaakte door de lakenindustrie, de wijnhandel etc.

Ik denk dat ook in Brussel nog een en ander te vinden zal zijn, maar ze hebben niet zo'n project als in Leuven. Maar dat terzijde.

Maar goed, ik ben al blij dat er nu al zoveel onbekend werk is opgedoken, over de families die mijn grote interesse hebben.

Ik heb af en toe contact me de voorzitter van deze werkgroep, want er waren aktes bij waar geen datum bekend was, die ik vrij vlot kreeg toegehaald. Men is er bewust van dit probleem waaraan gewerkt wordt.

- zag op de link die u mij gaf dat moeyen ook moeder betekent. Het heeft dus veel betekenissen. Het is dus een kwestie hoe de akte gelezen moet worden.

MvG
Alex

Inderdaad Alex
Even gekeken in Rijksarchieven België onder Jan van der Leck Grimhuysen
6 resultaten
Raad van Vlaanderen
Titel toegang: Inventaris van het Archief van de Raad van Vlaanderen (Rijksarchief te Gent), 9 dln., 1964-1979 / J. Buntinx
Identificatie van de toegang: GW8
Archiefbewaarplaats: Rijksarchief te Gent
SCORE: 100
Datering:
1353 - begin 19de eeuw
Verzameling zegelafgietsels van het Algemeen Rijksarchief.
Titel toegang: Inventaire de la collection de moulages de sceaux des Archives générales du Royaume. I. Moulages n° 1 à 1000 / R. Laurent
Identificatie van de toegang: I 347
Archiefbewaarplaats: Algemeen Rijksarchief / Archives générales du Royaume
Rekenkamers. Oorkonden van de hertogdommen Brabant en Limburg en van de Landen van Overmaas
Titel toegang: Inv. des chartes et cartul. des Duchés de Brabant et de Limb. et des pays d'Outre-Meuse. Troisième partie. Chartes origin. et cartul. T I (1383-1396) / A. Verkooren (inleiding en tafels door A. Grunzweig)
Identificatie van de toegang: I 133
Archiefbewaarplaats: Algemeen Rijksarchief / Archives générales du Royaume
SCORE: 28.59
Datering:
1154 - 1789
Rekenkamers. Oorkonden van het graafschap en hertogdom Luxemburg en van het graafschap Chiny
Titel toegang: Inventaire des chartes et cartulaires du Luxembourg (Comté puis Duché), Tome IV / A. Verkooren
Identificatie van de toegang: I 058
Archiefbewaarplaats: Algemeen Rijksarchief / Archives générales du Royaume
SCORE: 24.44
Datering:
1148-1791
de Godin (Familie)
Titel toegang: Inventaire détaillé des archives de la famille de Godin, [1948] / E. Lejour
Identificatie van de toegang: T 296
Archiefbewaarplaats: Algemeen Rijksarchief / Archives générales du Royaume
SCORE: 8.82
Datering:
1295 - 1817
Chartrier des comtes de Namur
Titel toegang: Inventaire du chartrier des comtes de Namur / E. Bodart et R. Laurent
Identificatie van de toegang: I87
Archiefbewaarplaats: Archives de l'Etat à Namur
SCORE: 3.41
Datering:
1092 - 1619

MVG-Paul

Goede morgen Paul,

Mijn dank voor de geleverde informatie.
Het begint wel meer diepgang te krijgen. In Breda komt de naam van der Leck 1ste kwartaal 16e eeuw ook voor, die hebben allemaal betrekking op het nageslacht van Jan van der Leck van Grimhuysen.

MvG
Alex

Afbeelding van grafzerk afb 17 lijkt het schild van de gemeente Boutersem
https://bib.boutersem.be/nieuwsitem.php?id=311
MVG-Paul

Beste Paul,

Het wapen is inderdaad van de gemeente Boutersem. Deze gemeente was ooit in het bezit van Hendrik I van Boutersem gehuwd met Maria van Wezemaal.

Hendrik was toen ridder en heer van Boutersem, toen hij heer van Bergen op Zoom werd deed hij afstand van Boutersem.

Het wapen van Boutersem, vooral het bovenste deel is de afstamming van Boutersem van het geslacht van Berthout van Mechelen.

Blijkbaar was er een storing in de server, dat het 7 keer hetzelfde bericht heeft geplaatst.

In het voorgeslacht van Joost van der Leck-Grimhuysen, zoon van Jan van der Leck die men noemt van Grimhuysen en Beatrix van Bergen zie ik wat vreemds.

Namelijk de moeder van Maria, Oede en Hendrik III van Boutersem, Beatrix van Polanen was een zuster van Jan III van Polanen. Op zich niets aan de hand zou je zeggen. Beatrix was gehuwd met Hendrik II, de vader van de 2 dochter en Hendrik.
______

Als Hendrik III in Theorie de natuurlijke vader zou zijn van de 2 Hendriken en Willem. Dan zou Hendrik II van Boutersem de grootvader zijn en Beatrix de grootmoeder. Tot zover is dat duidelijk.

Maar:

Jan van der Leck van Grimhuysen en Hendrik III van Boutersem zijn van dezelfde generatie, met een verschil naar schatting van 20-30 jaar leeftijds verschil.

Jan is ca. 1390-1393 geboren, en wordt in 1394 bestempeld als knechtje in het testament van Jan III van Polanen.

Hendrik III van Boutersem is geboren tussen 1360-1370, en was vermoedelijk het jongste kind van Hendrik II van Beatrix van Polanen.

-Jan van der Leck van Grimhusen huwde met Beatrix van Bergen.
** Tussen hun beide zit ook een leeftijd verschil. Jan was blijkbaar ouder van zijn vrouw Beatrix. In 1417 was deze Jan gehuwd met Lijsbetten van Loe.

Er zit dus een generatieverschil - als Hendrik III de vader zou zijn van o.a. Hendrik, bastaard van Bergen (ca. 1387-1465), of het is het leeftijd verschil tussen Jan van der Leck van Grimhuysen en Hendrik III van Boutersem.

Als Hendrik III niet de vader is, dan kan het zijn vader Hendrik II zijn.

Maar het rijmt niet met de wapens op beide grafzerken, zoals eerder is beschreven en besproken.

Als de wapens in de hoeken zou wijzen op de afstamming, de 3 Wassenaars, van Bergen en van Wezemaal, en Hendrik II, heer van Bergen op Zoom is dan de natuurlijke vader. Waarom werden de 3 Wassenaars op beiden grafzerken gebeiteld????

Beste Alex, er is waarschijnlijk inderdaad iets misgegaan met het plaatsen van je bericht gisteren. De zes identieke reacties heb ik inmiddels verwijderd.

Beste Lisette,

Dank je voor je bericht. Fijne Paasdagen toegewenst :)

Dankjewel Alex en voor jou (en alle andere forum bezoekers) natuurlijk ook fijne Paasdagen gewenst!

Beste Paul,

Ik heb hedenochtend nog wat berichten op een rijtje gezet, en ik kwam nog een oude post van jou tegen met de verwijzing van Maria van Boutersem. In eerste instantie heb ik er overheen gelezen, maar bij nader bestudering blijkt dat Willem van Bergen haar broer te zijn, weliswaar. en halfbroer, bastaardbroer.

1. Dat zou dus betekenen, dat naast Maria, Oede en Hendrik III van Boutersem zijn zijn zus en broer is, en dat Hendrik II van Boutersem, heer van Bergen op Zoom inderdaad zijn natuurlijke vader is. In feite klopt zijn verhaal toen hij in 1424 verklaarde een zoon te zijn van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van BoZ.

2. Dat zou dus ook gelijk betekenen dat Hendrik, bastaard van Bergen, overleden in 1465 dat, naast Willem, Maria, Oede en Hendrik III van Boutersem zijn halfzussen en half broers, met dezelfde vader: Hendrik II van Boutersem.

3. Het wapen op de grafzerk met de 3 Wassenaars van Hendrik uit 1465 was geen verwijzing naar Hendrik, maar naar het kleinkind en achterkleinkind Van der Leck, die naast Beatrix van Bergen in hetzelfde graf zijn bijgezet. Van der Leck stammen dus af van Jan III van Polanen, vandaar de 3 Wassenaars op de zerk.

4. Wat over blijft is namelijk wie was de vader van Hendrik, bastaard van Bergen, overleden op 20-2-1433?
___________________________

@ Paul,

Deze akte ontbreekt een deel, en ik kan de datum, in. nr en folio van deze akte niet vinden. De website blijkt al een aantal dagen niet bereikbaar te zijn. Wat ik wel lees in de akte is een datum 2-3-1436 wordt vermeld i.v.m betalen van???? is nu even onduidelijk i.v.m. het ontbreken andere deel van de akte.

Maria van Boutersem is op 7-3-1437 overleden (http://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu09_01/molh003nieu09_01_1387.php)
_____________

''in ande(re)n goeden gulden(en) gelde jouffr(ouwe) Marie(n) wettige docht(er) he(re)n Henr(ix) wile(n) va(n) Bout(er)shem wed(uwe) jonch(e)r Willems he(r) va(n) Pietershem en(de) sust(er) Willems va(n) Berge(n) jaerl(ix) te betale(n) half opde(n) yerste(n) dach va(n) septe(m)ber en(de) half opden yerste(n) dach va(n) m(er)te beghinnen(de) q(uod) cu(m) Laur(entius) d(i)c(t)us uuter helicht vand(er) daet xiiii[c] xxxvi m(ar)tii s(e)c(un)da It(em) i leenbr(ief) d(air) mede de voirs(creven) h(er) Jan hee(r) va(n) Rots(elaer) voe(r) Henr(ick) magn[(us)] als stedeh(ouder) vand(en) leene(n) m(ijns) gened(ichs) He(re)n s(er)tog(en) va(n) Brab(ant) he(re)n Ja(n)ne den h(er)toge ridd(er) Woute(re)n magn[(us)] Ja(n)ne va(n) Wat(er)male, Everarde va(n) Dorne woute(re)n van hae(re)n en(de) meer ande(r) manne(n) va(n) leene desselfs m(ijns) gened(ichs) he(re)n de voirs(creven)
rinte va(n) ii[c] r(yns) g(ulden) erfl(ic) opde iiii moelen(en) en(de) ande(re)n goed(en) ond(er) rots(elaer) geleg(en) der voirs(creven) jouffr(ouwe) marie(n) wettige docht(er) he(re)n henr(ix) wile(n) va(n) bout(er)she(m) wed(uwe) jonch(e)r Wille(m)s he(r) va(n) Piet(er)shem en(de) Willem(me) va(n) Berge(n) hue(re)n brued(er) bevestichde beghinnen(de) Ph(ili)ps (et)c(etera)''.
_______________

Bovenstaande geeft aan dat Willem en Hendrik, beide bastaarden van Bergen, zonen waren van Hendrik II, heer van Bergen op Zoom.

De 2e Hendrik, die in 1433 is overleden zou dan in theorie ook een zoon van Hendrik II van Boutersem kunnen zijn.

Alleen kan ik de 3 Wassenaars op zijn grafzerk niet verklaren.

Dag Alex
Zal eens informeren na het weekend.
Niet alleen de transcriptie staat online maar ook de originele akte kan je bekijken.
Was nog vorige week grafzerken gaan fotograferen in Vertrijk ( deel van Boutersem) en hier was o.a graf van Bartholomeus van der Ee. (overleden 1503) en Katelijne t Serclaes ( 1519)
Zal eens informeren of er ook nog grafzerken zijn in de kerk van Boutersem.
Probleem is dat vaak vloeren werden veranderd waardoor grafzerken zijn verdwenen.

MVG-Paul

Dag Paul,

Dt zal ik zeer op prijs stellen, dit is een grote doorbraak in het oplossen van deze decennia lange puzzel.

Ik was eigenlijk ook benieuwd of er nog een grafzerk bestaat van o.a. Willem bastaard van Bergen. Ik vermoed dat hij, gezien het feit dat hij vaak in Leuven geweest moet zijn geweest, niet in Leuven zelf heeft gewoond, in tegenstelling tot zijn zoon Cornelis van Bergen. Deze kwam om de haverklap zaken regelen.

Zijn dochter Johanna van Bergen woonde rond of in Gastel, dat lijkt mij Gastel, West-Brabant.

Mijn laatste vraag voor nu, is is het praalgraf van Hendrik I van Brabant in de Pieterskerk van dichtbij te bezichtigen?

Alvast fijne Paasdagen toegewenst.

MvG
Alex

Afbeelding van het praalgraf van Hendrik I van Brabant kan je vinden op Google.
Is tevens te bekijken in de St Pieterskerk van Leuven.
Is er iets wat uw speciale aandacht heeft?

MVG-Paul

Beste Paul,

Die afbeelding van Hendrik I van Brabant is mij bekend, hij is mijn voorvader.

Mijn aandacht is, of Willem van Bergen ook is begraven in Leuven, in geval dat zo is, ben ik benieuwd hoe zijn grafzerk eruit ziet en ook of er een familiewapen staat afgebeeld. Ik zal eerst in de aktes na moeten gaan of Willem van Bergen waar hij bezit heeft gehad buiten de stad Leuven..

Mvg

Alex

Website weer te raadplegen
http://www.itineranova.be/in/search?register=&page=&act=&from=&to=&q=boutershem
MVG-Paul

Dank je Paul,

Ik heb nu inmiddels de akte in oorspronkelijke staat bewerkt, zoadat hij wat leesbaarder is. De akte dateert van 11-1-1476.

Dat is raar want Maria van Boutersem is in 1437 overleden, en Willem van Bergen in 1460. Gezien dat Cornelis van Bergen genoemd wordt, die zelf voor november 1492 is overleden, zal het gaan om een brief waarin Maria en Willem worden genoemd als broer en zus, en staat in dit deel van de akte waarin hun worden genoemd als betaling termijn, 1 september en uiterlijk op 2-3-1436. Dus de brief zal dateren uit 1435.

Verder staat in deze akte dat Willem van Bergen een natuurlijke zoon is van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom. Willem van Bergen had in een aparte akte uit 1424 hetzelfde verklaar, waarin ook zijn wapen is beschreven.

MvG
Alex

@ Hans.

Beste Hans,

Is er een verklaring te geven waarom er 2 maal het wapen met de 3 Wassenaars staat afgebeeld op afbeelding 18 van onderstaand link?

https://memo.hum.uu.nl/pdf/Graven_in_de_kerk_2015.pdf

De 3 Wassenaars op de grafzerk van Hendrik van Bergen, overleden in 1465, begraven in Nieuw Gastel, is deze wel te verklaren, omdat Joos van der Leck en zijn zoon Jan van der Leck in dit graf zijn bijgezet. Zij stammen af van Jan van der Leck van Grimhuysen, bastaardzoon van Jan III van Polanen.

Zoals eerder vermeld, waren Hendrik en Willem van Bergen broers, zij worden in 1436 vermeld. Uit 3 andere aktes blijkt, in o.a. 1420, 1424, en een brief die rond 1435 is opgemaakt, maar wordt besproken in een akte uit 1476 blijkt dat Willem van Bergen een natuurlijke zoon is van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom.
In de akte van 1476 blijkt uit een oude brief, dat Maria van Boutersem een zuster is van Willem van Bergen. Dat betekend dat Hendrik van Bergen, overleden in 1465, een broer is van Willem, Maria, Oede en Hendrik III van Boutersem.
________

Het raadsel dat zich nog niet wil prijsgeven is, de Hendrik, bastaard van Bergen die te Scherpenisse is begraven. Waarom zijn de 2 wapens met de 3 Wassenaars ingebeiteld op diens grafzerk?

MvG
Alex

Heb je deze bron al?
Betreffende heren van Boutersem.
https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/STUA/7/STUA007-001.pdf

“De heren van Boutersem, die vanaf de 2de helft van de 12de eeuw in de oorkonden verschijnen, heetten tot 1253 “ ministrales “ , maar sinds 1254 edelen. Hendrik III van Boutersem huwde waarschijnlijk een dochter ( Maria) uit het geslacht van Berthout. “

MVG-Paul

Dank je Paul,

Nee dit wist ik nog niet, ik deze aandachtig doornemen.

Mijn dank voor deze informatie.

MvG
Alex

Volgens deze publicatie p 44
11de eeuw
Hilhelmus van Boutersem
12de eeuw
Alard van Boutersem
Hendrik I van Boutersem
Hendrik II van Boutersem
13de eeuw
Hendrik III van Boutersem
Hendrik IV van Boutersem
Leon van Boutersem
1285 Hendrik V van Boutersem
Hendrik VI van Boutersem

Als afsluiter
http://www.dereensteen.be/filter/boutersem/De-eeuwenoude-kasteelsite-van-Boutersem
Mvg-Paul

Mijn dank voor deze gegevens Paul.

MvG
Alex

Ik heb aan de hand van de bronnen die ik Paul, Hans en via yahoo-groups Nederlandse adel, en uit eigen collectie door de jaren heb verzameld, de volgende stamras kunnen opzetten.

I. Hendrik I van Boutersem (oude berekening = VII), heer van Merxem, Boutersem, nam afstand van die rechten, werd heer van Bergen op Zoom, overl. ca. 1370, tr. Maria van Wezemaal, vrouwe van Merxem en Brecht, dr. van Gerard III van Wezemaal en Maria van Wilde.

II. Hendrik II van Boutersem, geb. ca. 1340, overl. eerste dagen van maart 1419, heer van Bergen op Zoom, verloofd op 12 mei 1356 en tr. na deze datum met Beatrix van Polanen, geb. ca. 1344, overl. 1394, dr. van Jan III van Polanen en Oede van Horne.

Hieruit de volgende natuurlijke en wettelijke kinderen. Volgorde onduidelijk.

1. Hendrik III van Boutersem, geb. ca. 1360-1365 (schatting), heer van Grimbergen en Melijn, mogelijk heel kort heer van Bergen op Zoom, doch twijfelachtig op juistheid, drossaard van Brabant, overl. Brussel 20-3-1419, tr. Johanna van der Aa, dr. van Jan, heer van der Aa en Isabella van Loon.

NB. Hendrik II had een buitenechtelijke relatie met een onbekende vrouw.

1.1. Johanna van Boutersem, vrouwe van Bergen op Zoom, overl. 5-12-1430, tr. Jan I van Glymes, later heer van Bergen op Zoom via huwelijk.

2. Oede van Boutersem, ook als Oede van Bergen, geb. ca. 1370, overl. 20-2-1420, tr. Floris van Borselen, heer van Zuilen en St. Maartensdijk, zn. van Frank I van Borselen en Alienora van Zuijlen.

2.1. Frank II van Borselen, overl. 1470, heer van St. Maartensdijk, tr. Jacoba van Beieren.

3. Maria van Boutersem, geb. ca. 1375, over. 7-3-1437, tr. Willem, heer van Petershe(i)m.

Bastaard kinderen:

4. Hendrik, bastaard van Bergen, volg III.
5. Willem, bastaard van Bergen, geb. cas. 1390-1395 (na berekening), gegoed te Hazeberg, Meldert, woonde achter het St. Peters Kerkhof te Leuven, mogelijk wijnboer/handelaar, wordt tot nu toe voor het eerst vermeld in 1420, overl. kort voor 11-6-1460, tr. N.N.

In de schepenakten van Leuven wordt zijn vrouw niet bij name genoemd als zijn 2 kinderen worden genoemd bij de verdeling van de nalatenschap.
In 3 aktes wordt hij genoemd als natuurlijke zoon van wijlen Hendrik van Boutersem, heer van Bergen op Zoom. Uit een brief die dateert voor 1436, vermeld in een akte uit 1476 wordt Willem genoemd als broer van Maria van Boutersem, dochter van wijlen Hendrik van Boutersem, weduwe van wijlen Willem van Pietershem.

Uit dit huwelijk: aan de hand van de schepenakten:

5.1. Cornelis van Bergen, geb. ca. 1420-1425 (of eerder), overl. voor 5-11-1492, tr. N.N.

Hieruit 1 zoon Hendrik van Bergen zoon wijlen Cornelis van Bergen, vermeld in 1493. Vermoedelijk ook nog een zoon Cornelis van Bergen, natuurlijke poorter van Leuven, vermeld in 1492.

5.2. Johanna (Johennen) van Bergen, overl. na 1476.

III. Hendrik, bastaard van Bergen, geb. ca. 1387 (na berekening), overl. 1465, begraven Nieuw-Gastel, grafzerk bestaat nog, tr. ca. 1410 met Cornelie, overl. voor 5-9-1436.

Wapen: Van Bergen met dwarsstreep.
1. Als hoofdwapen 2. Drie lelies (2-1) 3. Een vos boven twee torens (?) 4. Drie wassenaars (2-1 Grafzerk.

Hendrik van Bergen, natuurlijk wordt voor het eerst te Leuven vermeld op 5-9-1436, man wijlen Cornelie. Willem van Bergen, bastaard, wordt dan genoemd als broer van Hendrik van Bergen. Hierin wordt ook Jan van der Leck diemen heet van Gry(m)menhuysen bastaard. In de jaren 1451, 1455, 1458 en 1459 wordt Hendrik van Bergen te Leuven genoemd in tal van aktes met zijn schoonzoon en kleinzoon Jan van der Leck.

Hieruit:

III.1. Beatrix (beatrice), geb. ca. 1410 (schatting), overl. 1480, grafzerk van haar vader Hendrik, begraven in hetzelfde familiegraf te Nieuw-Gastel, tr. ca. 1430-1435 Jan van der Leck die men heet van Grymhuysen, geb. ca. 1390, overl. voor 1474, bastaard zoon van Jan III van Polanen, heer van der Leck ende Breda en N.N.

In het testament van Jan III van Polanen uit 1394 worden zijn 2 knechtjes genoemd, later zal duidelijk worden dat Jan 1 van de 2 knechtjes is.

In de literatuur o.a. in Ons Voorgeslacht van 1983 over het nageslacht van Philips van Duivenvoorde, met o.a. het geslacht van Polanen, wordt Jan van der Leck die men noemt van Grimhuysen genoemd als buitenpoorter van Leuven in 1438. Jan wordt volgens het artikel voor het eerst genoemd te Breda in 1435.

In de schepenbank van Leuven, kwam ik echter geen vermelding tegen uit 1438 dat Jan buitenpoorter was. Het is mogelijk dat de vermelding in het schepenbank register is vermeld, maar nog niet online is gezet.

De schepenbank van Leuven geeft 2 vroege aktes prijs waarin Jan van der Leck wordt genoemd. Een daarvan is uit 1430 waarin hij duidelijk wordt omschreven als Jan van der Leck diemen heet van Gry(m)menhuysen bastart. Een vroegere vermelding dateert uit 1417, waar Lijsbetten, dochter van wijlen Wouter van Loe en Marie wordt genoemd als ''wijf' van Jan, wilen van der Leck, bastart.

Als deze jongste vermelding van Jan, dezelfde is als Jan van der Leck die men heet van Grimhuysen, zou dit tot op heden de eerste zelfstandige vermelding zijn.
Jan en zijn zoon Jan van der Leck worden vaak genoemd te Leuven met Hendrik van Bergen. Jan van der Leck en Cornelia van der Leck gehuwd met Mr. Adriaen van der Aa (Ee) worden ook genoemd samen met Beatrice van Bergen.

Het nageslacht van Jan van der Leck van Grimhysen en Beatrix van Bergen worden vaak genoemd in de vestbrieven van Breda. Hieraan wordt momenteel gewerkt omdat deel in kaart te brengen.

En dat is er nog het volgende:

Een 2e Hendrik, bastaard van Bergen.

Van hem is een tekening van zijn grafzerk en die van zijn mogelijke dochter Margriet bewaard gebleven.

Hendrik, bastaard van Bergen blijkt ambtenaar van Frank II van Borselen te zijn geweest en is op 20-2-1433 overleden en begraven in Onze Lieve Vrouwekerk te Scherpenisse, eiland Tholen. ruim 41 jaar later overlijd zijn vrouw Marije Jan Pietersz. dochter in 1475 en wordt bijgezet in het familiegraf.

Margriet van Bergen, dochter van Hendrik, bastaard van Bergen overlijd in 1522, 89 jaar nadat Hendrik overleed. Zij ligt in de St. Maartenskerk te Sint Maartensdijk begraven.

Hendrik, bastaard van Bergen en Margriet van Bergen voerde als hoofdwapen 2 wapens in 1. Links het wapen van Bergen (=van Boutersem), bij Hendrik een dwarsstreep, maar niet bij Margriet. Rechts het mogelijke wapen van Borselen.

Op de 4 hoeken van de grafzerk van Margriet zijn geen wapens afgebeeld.

Bij Hendrik bastaard van Bergen wel.

Links boven: van Bergen met dwarsstreep. Rechts boven 3 Wassenaars.
Links benenden: 3 Wassenaars. Rechts beneden 3 lelies (van Wezenmaal).

Deze grafzerk heeft mij hoofdpijn gegeven, omdat ik hem nog niet kan plaatsen welke Hendrik van Boutersem zijn vader is. In het graf liggen alleen Hendrik en zijn weduwe Marije. Dat het wapen met het deel dat lijkt op van Borselen aan aanwijzing zou kunnen zijn dat Marije Jan Pietersz. dochter daar zou van afstammen, kan ik niet zeggen, omdat de informatie nihil is.

De 3 Wassenaars op zijn grafzerk duid op het wapen van Wassenaar, dat ook door van Duivenvoorde en Polanen is gevoerd. Dan zou je eerst kunnen denken aan Beatrix van Polanen gehuwd met Hendrik II van Boutersem. Dan zou Hendrik III der mogelijke vader kunnen zijn. Aangezien niet bekend is of was dat Hendrik III van Boutersem zijn vader is gevolgd in buitenechtelijke escapades, maar mocht het zo zijn dat Hendrik III wel de vader kan zijn, dan zou dat betekenen dat dit een nieuwe ontdekking is in de geheimen rondom de familie van Boutersem.

Hendrik II van Boutersem kan ook de vader zijn van deze 2e Hendrik van Bergen, omdat reeds bekend is dat hij een buitenechtelijke relatie op na hield, wellicht met meederde vrouwen.

Maar de Wapens op de grafzerk van Hendrik van Bergen blijft vraagtekens oproepen.

Mogelijk nog een Bastaard van Bergen gevonden, een zekere Jan bastaard van Bergen, die tussen 1473-1477 baljuw en dijkgraaf was van Tholen en Schakerloo.

https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=239&miaet=1&micode=501&minr=1190911&miview=inv2 en
https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=239&miaet=1&micode=501&minr=1191299&miview=inv2&milang=nl

Als er een familiewapen, zegel van hem bekend is, kan bekeken worden of hij ook afstamt van Hendrik van Boutersem.

Henricke(n) van B(er)gen he(re) van Grymb(er)gen en(de) vrouwe Joha(n)nen van Witham vrouwe van Melijn sijnre gesellynnen (27 november 1422 (Schepenbank van Leuven SAL 7316, fol. R387.2-R388.1)

Dovenstaande kwam ik onlangs tegen. Ik kan Johanna van Witham, vrouwe van Melijn niet plaatsen.

Anthonis van Glymes, zoon van Jan I van Glymes en Johanna van Boutersem, was later Heer van Grimbergen en Melijn. Dit goed was in bezit toen Hendrik van Boutersem nog in leven was.

Ik vraag mij af of de Leuvense schepen zich in de naam heeft vergist. De akte uit 1422 spreekt van ''scepen(en) brieve(n) van Loven(en) voertiden bekent''. Hendrik zelf wordt in deze akte niet verder genoemd, wel Johanna, die wordt aangeduid als Vrouwe van Melijn.

Was Hendrik van Boutersem, ook bekend als Hendrik van Bergen 2 keer gehuwd??

Ik kwam ook nog een aantal nieuw akten tegen van Jan van der Leck, natuurlijke zoon van wilen Jan van Pollaenen, here van der Leck. Een daarvan dateert van 16 maart 1411 waar hij borg was. Dit is de jongste vermelding die tot nu toe is gevonden.

Verder nog een akte uit 1453 waarin Jan van der Leck van Grimhuysen, poiter van Loven wordt genoemd.

Aansluitend. Jan I van Glymes was Heer van Bergen op Zoom, Grimbergen en Melijn, zijn naam komt voor in Het Nieuwe Regmiment uit 1422, Artikel XXVIII.

https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/35440/P.D.%20Schadd%20s0719749%20-%20Masterscriptie.pdf?sequence=1.

De akte uit 1422, waarin Hendrik van Bergen samen met Johanne van Witham, zou in feite: Johanna van der Aa zijn.

Uit het Zeeuw Archief is komen vast te staan dat de door mij gevonden Hendrik van Bergen, ambtenaar onder van Borselen, blijkt dat Sophia Oosterwijk verkeerd heeft gelezen met betrekking van het overlijden. De Inscriptie zegt: MCCCC ende LXXXIII den XXsten dach in zille.

https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=261&miadt=239&milang=nl&mizk_alle=grafzerk%20hendrik%20bastaard&miview=gal1

In plaats van 1433, met het dus 20 februari 1483 zijn.

Dat zal dus betekenen, dat deze Hendrik, een van de vele bastaard kinderen zijn van Jan II van Glymes, heer van Bergen op Zoom.

Volgens het Zeeuws Archief te Middelburg, is het gedeeld wapen van Bergen en van Borselen. Met in de hoeken. de 3 Wassenaars, (van Polanen) en de 3 lelies (van Wezemaal).

De dochter van deze Hendrik was Margriet, overleden in 1522. Zij kan dus vernoemd zijn naar haar grootmoeder die een van Borselen kan zijn geweest.

Jan II van Glymes was een bezet man en zal regelmatig hebben gereisd en regelmatig in contact zijn gekomen met de dames.

Het verklaard nu ook waarom Hendrik de bastaard van Bergen in dienst was bij Frans van Borselen, heer van Sint Maartensdijk. Dit kwam door de handigheid en goede contacten die Jan II van Glymes had, en dat Jan II ervoor zorgde dat zijn kinderen wettelijk als natuurlijk goed terecht kwamen.

Hoi Alex, helaas heb ik dit topic, te laat ontdekt. Met grote interesse heb ik het doorgelezen. Temeer omdat ik alle geslachten van de Markiezen van Bergen op Zoom nog beter in kaart wil brengen, als aanvulling op alle bestaande boeken, fragmenten en archieven. Het geslacht van Glymes, waar ik nog steeds mee bezig ben, heb ik tot op heden ten dage, in grote lijnen compleet. Momenteel probeer ik alle bastaarden een plaatsje te geven. Dus jouw bericht kwam op het goeie moment. Van Jan II van Glymes (Mette Lippe) wordt gezegd dat hij ±50 bastaard kinderen had. 20 daarvan zijn bekend. Zelf heb ik er pas vijf, bij 3 vrouwen. Dus ik heb nog een uitdaging aan te gaan. Nu zag ik, dat je vrij veel verstand heb, van heraldiek, datgene wat bij mij ontbreekt misschien kunnen we samen, een en ander, verder completeren.
Groet,
Paul

Beste Paul,

Met bepaalde wapens weet ik wel wat, maar zo deskundig ben ik niet lol.

Afgelopen april 2020 verscheen in Ons Voorgeslacht mijn artikel over het nageslacht van Hendrik van Bergen en Jan van der Leck.

Naast Hendrik en Willem van Bergen, kwam ik nog 4 andere natuurlijke kinderen tegen van Hendrik II van Boutersem.

Over van Glymes heb ik wat een en ander verzameld en online gezet.

Ik wil voorstellen, om buitenom dit forum contact te maken via email.

Hopelijk kan BHIC ons met elkaar in contact brengen.

MvG

Alex

Beste Paul en Alex, zijn jullie er beide mee akkoord dat ik jullie mailadressen aan elkaar toestuur?

Mariët Bruggeman,

Voor mij is het ok.

MvG

Alex

Mariët, is goed.

De mail is aan jullie beide verstuurd :). Veel plezier bij de uitwisseling van jullie gegevens.

Mariët,

Dank je voor uw goede zorgen.