"noemt zich"...?

Ook als iemand zonder familienaam zich vestigt in een andere streek?
Is het dan "men" die zegt "van ...."
Of betrokkene zelf? Willy,
weet u dat ook?

Dat komt nogal eens voor bij mensen die opeens een naam gebruiken afgeleid van een toponiem terwijl ze 'thuis' met een patroniem werden aangeduid.

Waren hiervoor ongeschreven regels of gewoonten? of verschilt dat per persoon?

Theo,

we moeten een onderscheid maken tussen "noemen" en "zeggen wie je bent, hoe je heyt".

Het eerste wordt aanvankelijk bepaald door je ouders (als je geen vondeling bent) en vervolgens door je woonomgeving/buurtschap/later beroep etc.

Het tweede is dan een gevolg van het eerste.

Precies het antwoord op mijn vraag Beste Willy; Na de naam die ouders geven, kan het alle kanten uit ontwikkelen en is het vaak een kwestie van "neerschrijven" en voor ons, "lezen".

Zeker als het gaat om vrouwen...
Geen vaste gewoonte dus en zeker geen regel.
Patro- maar zeker soms ook matroniemen; toponiemen en naar aanleiding van beroepen, uiterlijke of andere kenmerken die tijdens één leven vaker kunnen wisselen.
"Die men heyt" is vaker een toevoeging welke de persoon in kwestie niet zelf heeft bedacht.
Voorbeeld "Timmermans" kan timmerman zijn of zoon van een timmerman maar net zo goed een knecht van een timmerman.
Dezelfde kan in de loop van zijn leven ook worden aangeduid als "Schrijnemakers" of naar het huis of toponiem waar de timmerwerkplaats was gevestigd. In extreme gevallen kan dezelfde later in zijn leven ook nog smid geworden zijn zodat "men" zijn kinderen "Smits" ging noemen.

Maar dat iemand "zich noemt" is soms wel degelijk aan de orde:
In de meeste gevallen in criminele rollen, in schepenbanken waar het gaat om vreemdelingen, vagebonden of slachtoffers. En ik citeer:
"Catharina ontrent 20 jaeren oud die zich Caet van Velthoven liet noemen etc."
Na bestudering blijkt dan dat Kaat een dochter was van Jacobus Henricx uit Bladel, wiens weduwe (haar moeder) in Veldhoven woonachtig bleek te zijn geweest echter op dat ogenblik hertrouwd was met een Johannes uit het dorp waar zij werd opgepakt wegens diefstal.
Catharina werd als zodanig dus:
Catharina Jacobs en Catrijn Henrix genoemd, noemde zich zelf van Velthoven en werd in vervolgstukken als:
"Catharina Jacobs, die men heyt Janse van Velthoven" opgetekend.
Janse blijkt dus haar stiefvader, afkomstig van Veldhoven.

20 jaar later werd zij in een akte voor haar zoon opgetekend als:
"Catharina Jacobus Hendrickx van Bladel."

"men" dient altijd te worden gelezen als op dat moment op die bepaald plaats.
"zich" dient altijd te worden gelezen in verhoren, verklaringen of anderszins waarbij de klerk citeert wat betrokkene zegt.

Juiste vaststellingen kunnen, volgens mij, dan ook alleen als er in breder stramien wordt gelezen over langere perioden.
Zowel voor "zich" noemenden als voor "die men" noemenden op één bepaald moment.

Zelf schreven wij dat:
Kinderen van Johannes uit Deurne zich in Gemert "van Deursen" lieten noemen
en dan is uw stelling juist en de onze fout!
Nergens staat dat zij zich zo noemden.
Ook niet dat "men" hen zo noemden.
Er staat gewoon "van Deursen" en hun vader Johannes had ooit in Deurne gewoond of gewerkt.
Nergens is gelezen dat hij in Deurne werd geboren of van Deurnese ouders was.

Bedankt dus! om dit onderwerp eens onder de aandacht te brengen.

Vriendelijke groeten,

Graag gedaan Theo!

Bijzonder aardig onderwerp!
Vroeger werd mijn vader's achternaam(dus ook de mijne...), op een heel andere manier uitgesproken dan het stond geschreven. Dit omdat deze naam in de dorpen anders voorkwam en dus meer in het gehoor lag. We moesten er vroeger om lachen, maar uiteindelijk 4 eeuwen later leek de "dorpse variant" juist meer op de oorspronkelijk Waals/Franse achternaam dan de onze.
Zoals Shakespeare al citeerde -what's in a name-.
Mvg, Norah

Voilá, Norah!

Pas de quoi, Guillaume!

Voor geinteresseerden: G.J. Uitman, "Hoe komen wij aan onze namen"
In mijn bezit 3e druk 1974 ISBN 90 293 06173, ik weet niet of er nog latere drukken zijn. Antiquarisch is het in ieder geval nog te koop.