In de index van BHIC komen in de burgerlijke stand acht kinderen voor met de voornaam Jan de Willem en één met de voornaam Jean de Willem. Het zijn geen typefouten in de index. Ook komt het voor dat een persoon pas later Jan de Willem gaat heten, zolas bijvoorbeeld Joannes Lucius gedoopt Boekel 6 december 1796 als zoon van Joannes Lucius en Johanna Walteri Zegers. Hij trouwt 1 Boekel 14 mei 1819 Alberdina Kandelaars. Uit dit huwelijk: Cornelus geboren Boekel 2 november 1822 als zoon van Jan de Willem Lucius en Alberdiena Johannes Albers. Alberdina Jan Kandelaars overlijdt Boekel 16 juni 1828 als echtgenote van Jan Lucius. Cornelus trouwt Boekel 3 juli 1847 Hendrica van der Vondervoort. Bij die gelegenheid wordt de overlijdensakte van zijn moeder gecorrigeerd: in de overlijdensakte van zijn moeder dient te staan: Alberdiena Johannes Albers vrouw van Jan de Willem Lucius. De vader van Cornelus overlijdt op 17 november 1847 als Jan Willem Lucius. Mijn vraag is: waar komt de merkwaardige voornaam Jan de Willem vandaan? Zoeken in de index van BHIC op voornaam Jan de Willem levert vele treffers, meestal uit Noord-Oost-Brabant. Opvallend is verder dat de Willem altijd voorkomt in combinatie met Jan. De combinaties Peter de Willem of Gerard de Willem of iets dergelijks komen niet voor.
Nog een voorbeeld: Joannes Hoevenaars is gedoopt Gemert 11 mei 1770 als zoon van Jacobus Hoevenaars en Anna Cornelis van den Elzen. Hij trouwt als Joannes Wilhelmus Hoevenaars op 21 september 1815 met Adriana van der Zanden. Bij hun kinderen heet hij Jan de Willem Hoevenaars en ook als hij op 2 juni 1827 te Boekel overlijdt heet hij Jan de Willem Hoevenaars.
Helena
zei op 4 juni 2015 om 09:22
Ben benieuwd naar de verklaring. Zijn die latere voorbeelden soms terug te brengen naar diezelfde familie(s) in Boekel, Gemert? In de index zie je de naam inderdaad alleen in dit deel van Noord-Brabant. Niet in andere provincies. Misschien op een gegeven moment in een familie ontstaan als 'bijnaam' van een Jan en zo sterk geworden dat die bleef hangen en als een nieuwe voornaam gezien werd? Ofwel Franse invloed? Zie dat de naam al in 1746 bij een huwelijk in Gemert genoteerd werd.
Vraag me nu ook af waar het gebruik vandaan kwam [in sommige families] om een oudste meisje [met een andere naam] 'Zus' te noemen. Heb het in onze families in zuidoostelijke Brabant nooit gehoord, maar ken wel gezinnen in deze regio waar dit wel gebeurde; anderen kenden daardoor soms de werkelijke naam niet.
theo
zei op 4 juni 2015 om 13:51
Helena,
De oudste vermelding tot nu toe: Jan de Willem van Gerven trouwt Gemert 16 oktober 1746 Anna van de Laer. De meest recente: Jozephus van Zeeland, geboren Gemert 18 april 1873, zoon van Jan de Willem van Zeeland en Johanna Smits. Josephus overlijdt te Gemert op 11 mei 1939. Ik heb inmiddels ruim 40 personen die als voornamen Jan de Willem, Johannes de Wilm of iets dergelijks hebben, heel veel van die personen woonden in Gemert, Boekel, Erp of directe omgeving. Meestal gaat het per persoon om incidentele vermeldingen. De vraag blijft: waarom het tussenvoegsel de wordt gebruikt altijd in combinatie met Jan/Johannes en Willem/Wilm? Voor zover mij bekend is er meestal geen verwantschap tussen de naamdragers,
Jo
zei op 4 juni 2015 om 16:54
Heb meerdere malen meegemaakt met meisjes, in de omgeving van Den Bosch, die ZUS genoemd werden en onder die naam door het leven gingen.
Heb zelf een nicht, het DERDE meisje uit een gezin, die ze ZUS noemde, maar in werkelijkheid Annie was genoemd. Dit kwam of ( komt nog ? ) vrij vaak voor.
Helena
zei op 4 juni 2015 om 23:26
@theo, - Heb je al onderzocht waar deze kinderen [bij die eerste vermeldingen] stonden in de gezinnen...ging het bijv. om jongste kinderen of zit er geen systeem in? Interessant om uit te vinden waar dit haar oorsprong vond. Mogelijk toch een verwijzing naar een van de voorvaders...eventueel een paar generaties terug? En waarom beginnend in Gemert? Bep. spraakgebruik in deze 'enclave' beinvloed vanuit...? Zag in schepenprotocol van Gemert een Jan de Willem Penninx als echtgenoot van Joanna Claes Strijbos. In de index Stamboom staat hij bij huwelijk in 1764 echter alleen als Joannes Willems Penninx en bij dopen van zijn kinderen als Joannes Wilhelmi P. In dit geval zou je dus wel kunnen denken dat het een andere manier was om aan te geven dat hij een zoon van een Willem was? Maar dat ging dus niet altijd op...
@Jo, - nieuw voor mij; heb altijd gedacht dat alleen een oudste dochter wel eens zo genoemd werd.
Norah
zei op 5 juni 2015 om 00:10
En dan was er nog Breur...
Helena
zei op 5 juni 2015 om 01:01
Inderdaad... :)
Toch benieuwd of theo ooit te weten komt waar dat Jan 'de' Willem vandaan kwam? Had de toenmalige pastoor Gautius [die toch uit het Waalse afkomstig was] mogelijk dat 'de' wel eens in zijn omgangstaal wanneer hij over de zoon van die en die sprak.. Dat men dat zoetjesaan hier en daar wat overgenomen had?
Jo
zei op 5 juni 2015 om 09:20
Inderdaad Norah, het kwam ook voor dat in een gezin een jongen met
Breur of Broer werd aangesproken, terwijl hij een andere voornaam had.
Weet ook niet hoe dit zit ?
Jo.
Marilou Nillesen
bhiczei op 5 juni 2015 om 10:07
Voor de vraag waar Jan de Willem vandaan komt, heb ik aangeklopt bij onderzoeker Wim Jaegers.
Wim bevestigt dat vooral in Boekel en Gemert deze naam diverse keren voorbij komt. "De roepnaam was Jan de Willem; het moet ongetwijfeld een redelijk plaatselijk gebruik zijn geweest, daar ik in andere plaatsen bij mijn weten de naam vrijwel niet tegen kom. Zoals de vraagstelling reeds opmerkte zie je niet Petrus de Willem of andere varianten.
Het lijkt me, dat het net zo’n plaatselijk gebruik is, als het noemen van de zevende zoon uit een gezin. De zevende zoon werd in België destijds naar de koning genoemd, zoals destijds Albert of Boudewijn. In Nederland zag je ook in delen van Oost-Brabant en delen van Limburg, dat de zevende zoon Lodewijk werd genoemd", aldus Wim.
Het lijkt mij aannemelijk dat het teruggaat naar een plaatselijk gebruik, een soort lokale traditie. Wellicht ontstaan op de manier zoals Helena hierboven aangeeft.
theo
zei op 5 juni 2015 om 17:51
Ook in Erp kom ik de voornamencombinatie Jan de Willem tegen in de burgerlijke stand en wel bij een echtpaar wat geen enkele relatie heeft met Oost-Noord-Brabant:
Jan Willem Kronenburg geboren De Bilt 21 december 1807 gehuwd huijbergen 19 augustus 1839 met Neeltje Vos geboren Numansdorp 25 september 1813 Zij krijgen de volgende kinderen te Erp (vader heet dan Jan de Willem Kronenburg):
Evert Erres geboren 8 augustus 1840
Maaike geboren 16 september 1841
Cornelia Neeltje geboren 12 november 1842
In de DTB's ben ik de voornamencombinatie Jan de Willem of iets dergelijks ook tegengekomen in Erp.
Michiel
zei op 5 juni 2015 om 18:25
Doorzoeken van www.delpher.nl en de Graafse kranten op deze site op "Jan de Willem", leverde nog een vermelding in het Limburgs jaarboek van 1925 en de Graafsche courant van 1927 op, de laatste betreft een persoon in Reek. Doorzoeken van andere (kranten)databases kan misschien nog meer opleveren.
Guus
zei op 5 juni 2015 om 18:51
Misschien moeilijk om te geloven maar in Gemert zijn er voor 1812 ongeveer 130 personen met die combinatie, terwijl hun vader geen Willem heet ...
Helena
zei op 5 juni 2015 om 22:57
Het is vreemd dat het vrnl. in dit gebied voorkwam in 18de eeuw.. Heb je al uitgezocht op welke plaats deze kinderen in het gezin waren? Of zit daar toch geen systeem in zoals bijv. met de zevende zoon? En staan de namen ook zo in de 18de eeuwse r.k. doopboeken, of werd het toch in Latijn genoteerd... ? En pas later zie je het dan elders? Je had het over een echtpaar in Erp, maar dan lees ik toch dat hij als Jan Willem werd geboren. Werd later pas als Jan de Willem genoteerd? Mogelijk - in dit geval- toch al invloed vanuit dit Brabantse omdat de plaatselijke bevolking hem zo is gaan noemen?
Hopelijk is er een goede verklaring voor te vinden.
Michiel
zei op 6 juni 2015 om 08:06
Anton van Duinkerken schrijft in zijn 'Brabantse herinneringen' over zijn kennismaking en omgang met een in Tilburg loslopende geestelijke, Siemer, die de Siemer werd genoemd.
Hij zegt dan: 'Bovendien bleef zij de toon bepalen van mijn omgang met de Siemer. Alle studenten gaven hem dit bepalende lidwoord mee als een hoge onderscheiding. Om er de waarde van te doorgronden moet iemand goed thuis zijn in het brabants dialect" (p. 211).
In mijn jeugd noemden wij zelf van één van onze vrienden 'de ...(famlienaam)'. Was die 'Willem' een figuur in de volksverhalen van Oost-Brabant of een bestaande persoon in de 18e eeuw die ergens om bekend stond en waarvan het later een gebruik werd om bepaalde personen daarmee aan te duiden. Of duidt het op een afkomst? In de Graafsche courant van 1927 die ik noemde betreft het een Jan Morlog uit Reek, die ' Jan-de-Willem' werd genoemd. In het artikel wordt melding gemaakt van de Duitse afkomst van Morlog een anderhalve eeuw eerder. Dit was toen blijkbaar nog bekend in de familie. Zou in dit geval 'de Willem' verwijzen naar de Duitse keizer Wilhelm, om er de Duitse herkomst mee aan te duiden...?
theo
zei op 6 juni 2015 om 16:57
Guus,
Ik ben zéér benieuwd naar de namen van die 130 personen met de voornamencombinatie Jan de Willem, Jan de Wilm, Joannes de Wilm of iets dergelijks!!
Guus
zei op 6 juni 2015 om 17:22
Theo,
Kijk op de volgende site... daar zie je mijn emailadres...
Het is niet commercieel bedoeld... de 2e en/of 3e van boven ben ik.
Maar misschien komt het zo over... anders kan het BHIC wel mijn mail geven.
Het verhaal word anders ook te groot voor dit forum.
Marilou Nillesen
bhiczei op 8 juni 2015 om 09:41
Guus, ik zal Theo je mailadres sturen. Dan kunnen jullie samen verder mailen.
