Item Willem Coeberch gelaesmeker, bymeister van den kannen te bymmen metten stat wapen ende yser
Willem Coeberch was glazenier te Grave (ca.1460-1510), maar hij had blijkbaar nog een baan als ‘bymmeister’ een post, die regelmatig voorkomt in de rekenboeken.
fol. 218v: Die Cledinge / Den bymmeister [Willem Coeberch] - v stuvers
fol. 255: Item Willem Coberch glaesmeker dat bym yser die cannen mede te bymmen
fol. 271: Item Willem Coeberch glaesmeker dat bym yser die kannen mede te bymmen (deze folio stuurde ik gisteren, maar is van slechte kwaliteit)
Ook ontving hij regelmatig kledinggeld voor het uitoefenen van zijn ‘bym’ beroep:
Het woordje ‘cogel’ ontgaat mij ook. Het woordje komt ook voor in:
fol. 287: Vanden heren cledingen / Den bymmeister [Willem Coeberch] voir cogel - v stuvers
fol. 264: Item die glaesmeker (van uyr clocken te stellen) voir synen cogel vij vlems
"cogele = mantel met kap, ook: stok voorzien van een ronde kop uiteinde"
(volgens Genealogisch Woordenboek door André Dumont)
Zoek nog naar 'bym' en vermoed dat het iets met brouwen te maken heeft
Norah
zei op 14 februari 2019 om 10:12
-Bymen- lijkt mij een vorm van graveren.
Wim de Groot
zei op 14 februari 2019 om 17:09
Reactie van Rien van den brand: Zou het misschien te maken kunnen hebben met de platte ijzeren stroken, die men om de karvelgen aanbracht. Het ‘latere geheim van de smid om de vuurroód gesmede ijzeren banden om het rad aangebracht, plots te laten koelen in een olie/water bad of kuip en aldus een snelle krimp, spanning en fixatie om het rad te krijgen.
Kees Wijnhoven
zei op 5 maart 2019 om 17:35
Zouden het ook de ijzeren banden om de eiken bierbrouw kuipen(kannen!) kunnen zijn? Hendrik Coeberch is in 1536 in Grave bierbrouwer en lid van het Cloveniers gilde.
Dorethé
zei op 6 maart 2019 om 18:22
dat bym yser die cannen mede te bymmen
Bym en bymmen zijn inderdaad de sleutelwoorden. In wat normaler Nederlands ..... ijzer om de kannen mee te ....
Staat er wel bym en bymmen? Is dit goed gelezen?
Helaas lees ik dit: 7156 Stadsbestuur Grave, 1290 - 1810. NB: Het archief is vanaf 10-5-2017 in bewerking. Dit inventarisnummer is blijkbaar in zeer slechte staat.
Wim de Groot
zei op 6 maart 2019 om 19:46
De termen 'bymmen' en 'bymmeister' komen keer en keer voor en zijn heel goed te lezen. Kan alleen niet een van de bestanden opladen!
Wim de Groot
zei op 6 maart 2019 om 19:53
En dan nog een antwoord op Kees Wijnhoven's reactie. Jan Coeberch komt als brouwer al in 1490 voor, zie Stadsbestuur Grave, inv. nr. 112v (Stadsrekeningen 1490).
Peter van de Laar
zei op 6 maart 2019 om 23:21
Ik vermoed dat het om ‘byrn’ gaat, dus met ‘r n’ ipv ‘m’
In de Beowulf wordt nl gesproken over ‘billum ond byrnum’ = zwaarden en ringpanters.
In “Letterkundige Naoogst” geeft J. H.Halbertsma als betekenis van byrn (ook bryn) eigenlijk een metaal, het zij koper, het zij ijzer, en is één met ferrum {ferrm zzz bernj}
Wim de Groot
zei op 7 maart 2019 om 08:51
Hoe het ook zij, in de Graafse rekeningen staat duidelijk het woord 'bym' vermeld met vervoegingen. Mogelijk een verbastering van 'byrn' (ring? / wat is een ringpanter?).
Dus wat eigenlijk Rien van den Berg al schreef: 'platte ijzeren stroken', die Willem Coeberch van stadswege aanbracht om... ja, om wat eigenlijk... vatten, wielen... ? Hij ontving jaarlijks een bedrag aan geld voor werkkleding om het werk uit te voeren.
Jack
zei op 27 maart 2019 om 01:36
Hoewel ik eerst op het verkeerde been gezet werd en dacht aan bym dat een oude vorm van 'ic bem' (ik ben) is, gecombineerd met meister of meester, ofwel 'ik ben meester' of meester glazenmaker, is het dat toch niet. Een mogelijke andere betekenis:
Een bymeester (meister=meester) is hetzelfde als cameraar, en dat is een schepen die het financiële beheer voert, ook wel thesaurier. Dat deze persoon in de rekeningen voorkwam is dus niet vreemd, ook al omdat veel schepenen ook nog leverancier waren van diezelfde stad. De Coeberch familie bracht meerdere schepen voort. Beide begrippen komen zo in Maastricht voor.
Maar de overige termen leveren dan een probleem op. Een derde betekenis is die van artillerie meester, die de cannen (=canonnen) laat voorzien van het stadswapen en kogels levert.
Het bym yser ben ik nog niet uit.
Jack
zei op 27 maart 2019 om 03:09
Bymeister, in combinatie met glasmaker kan ook nog blymeister of bleimeister betekenen, ofwel loodmeester. En glazenmakers waren meestal ook in staat om glas-in-lood ramen te maken en konden ook graveren. Graveren in glas was goedkoper dan glas-in-loodramen. Verder redenerend is een bym yser dus een graveerstaaf.
Wim de Groot
zei op 5 januari 2020 om 19:45
Update:
Vanaf 1491 nam Willem Coeberch de functie van 'bymmeister' waar en hij zal die blijven uitvoeren tot 1500. Als ambtenaar gaf hem dit het recht van het aanbrengen van het stadswapen van Grave met een 'bymyser' op het lid van de tinnen 'stedecaenen'. Deze kannen werden door de gemeenteraad gebruikt bij de stadsontvangsten voor genodigden en 'beliepen vol van boven ende beneden' met wijn of bier (Leiden, inhoud: 4,85 liter). De stad voorzag hem van een jaarlijks bedrag voor beroepskleding 'cogel' (mantel met kap) voor de uitoefening van zijn taak. Zijn opvolger was Ghijsbert de tingieter.
Hoewel ik de term bymmen nergens ben tegengekomen, zal er wel zoiets als 'graveren' mee bedoeld zijn.
