Stelling: Het doel van het bestuderen van de geschiedenis is niet om het menselijk handelen te bespotten, noch om erover te huilen of om het te haten, maar om het te begrijpen en er hopelijk dan van te leren voor onze toekomst

Geschiedschrijving is ook het op papier of electronisch vastleggen van gebeurtenissen of ervaringen. Veelal met het oogmerk om toekomstige generaties iets na te laten over “onze tijd of de verleden tijd”. Je hoort ook weleens het gezegde “wie schrijft die blijft”. Dan kan de schrijver het vastleggen van bepaalde gebeurtenissen benutten om zelf in beeld te blijven. Of dat vaak meespeelt bij geschiedschrijvers kan ik niet inschatten. Wat zeker voor menig geschiedschrijver zal gelden is het plezier dat je kunt ontlenen aan geschiedkundig onderzoek. Vaak is het zoeken en puzzelen om zoveel mogelijk relevante informatie te verzamelen. Inderdaad: veel lezen en meerdere bronnen raadplegen. Geschiedschrijving is daarmee ook een prettig tijdverdrijf.

Plezier is inderdaad ook een belangrijke reden. Zelf heb ik het ook vaak ervaren als een reis. Je kunt bij andere culturen gaan kijken hoe zijn hun leven inrichten en welke oplossingen ze gevonden hebben voor de problemen waar ze tegenaan lopen. Maar dat kun je ook via een tijdreis in je eigen (of een andere) cultuur. Of je kunt leren van de geschiedenis? Het kan wel, denk ik, maar als mensen lijken we daar niet zo goed in te zijn.

Het doel van de geschiedschrijving is ook het vastleggen van verhalen en perspectieven, het verschaffen van legitimatie. Het heeft daarmee een zeer actuele component en is niet slechts een beschrijving van dat, wat "geschieden is". De Nederlandse geschiedenis is daar een goed voorbeeld van, denk daarbij aan de 80-jarige oorlog, of de VOC/WIC en hoe de geschiedenisboeken daar tot nu toe over bericht hebben. Dat staat haaks op de ervaringen van onze (meestal katholieke) Brabantse voorouders uit die tijd of die van de inheemse bevolking van wat nu bijv. Indonesië of Suriname is, of ook de mensen die onvrijwillig vanaf het Afrikaanse continent destijds daarheen zijn gebracht.

Veel van het archiefmateriaal dat ik tegenkom bij bijv. het BHIC is neutraler. Het gaat daarbij om transporten, erfenissen, strafprocessen, belastingen, de DTB etc. Daaruit laat zich een beschrijving een verhaal compileren en maakt geschiedschrijving überhaupt mogelijk. Mijn eigen focus ligt op het Oost-Brabant van de 17e en 18e eeuw, en alleen al op basis van deze simpele bronnen heb ik veel moeite om voor deze regio bijv. de 17e eeuw als gouden eeuw te definiëren.

Kunnen we daar wat van leren? Ik denk het wel, mijn voorouders zijn er op de één of andere manier mee omgegaan dat de Hollandse, Spaanse, Franse, Engelse legers met regelmaat plunderend door hun regio zijn getrokken. Dat er plagen/ziektes waren als de pest en op grote schaal regelmatig armoede voorkwam, er geen godsdienstvrijheid was, en toch hebben zij geprobeerd hun leven te leven. Het zet voor mij veel angst van de huidige tijd in een ander perspectief.

Dat is precies wat ik bedoelde met die problemen en oplossingen waar ik het over had, Bram. Ik denk trouwens, dat als je dieper graaft er ook in Brabant wel bronnen te vinden zijn die betrekking hebben op ons koloniale verleden. Momenteel doet Joris Martens daar onderzoek naar. Kijk maar op https://bhic.nl/fellowships/fellows-over-hun-onderzoek/martens-joris