18 Doden en 200 gewonden vanwege één meisje: het tragische lot van Bertha Hertogh

Door het levensverhaal van Bertha, geboren in 1937 op het toenmalig Nederlands-Indië, lopen meerdere lijnen door elkaar. Tussen Nederland en Indië, tussen katholicisme en islam, tussen biologische ouders en adoptie-ouders. Het verscheurt het leven van de jonge Bertha in stukken. Bertha is de dochter van een KNIL-militair en zijn Nederlandse vrouw. Als de vader in een interneringskamp belandt, laat de moeder (mogelijk door geldgebrek of oorlogsomstandigheden) het vijfjarige meisje achter bij een Maleisische vrouw, Chi Aminah. Deze baboe neemt Bertha liefdevol op, en Bertha groeit bij haar op in een moslimcultuur.

Geruchtmakend

Na de Japanse capitulatie komt haar vader er na een zoektocht van vier jaar achter dat zijn dochter nog leeft, en inmiddels in Singapore woont. Hij eist dat de 13-jarige Bertha – die alleen nog Maleisisch praat – naar Nederland komt, en in Bergen op Zoom komt wonen. Terug naar haar ouders en haar broertjes Kees, Bennie en Kareltje.

Dit leidt in 1950 tot geruchtmakende rechtszaken, die de wereldpers halen. Een rechter bepaalt dat zij naar haar Nederlandse ouders moet, een vonnis dat in hoger beroep wordt vernietigd. Als dan vervolgens blijkt dat zij wordt uitgehuwelijkt aan een 22-jarige man, komt er een nieuwe rechtszaak, en moet Bertha alsnog naar Nederland.

Er volgen dramatische taferelen met een verdrietige Bertha en een flauwvallende baboe. Bertha wordt tijdelijk ondergebracht in katholiek klooster wat leidt tot een volkswoede. Mensen zien ‘hun’ islamitische Bertha ondergebracht in een christelijke omgeving. Het gaat allang niet meer om het welzijn van dit meisje met haar bijzondere jeugd, hier gaan twee culturen met elkaar op de vuist. Als het hoger beroep binnen vijf minuten wordt afgewezen, breken er hevige rellen uit in Singapore, waarbij achttien doden en bijna 200 gewonden vallen. Pas na het uitroepen van de noodtoestand keert de rust terug.

Verdenking van moord

Het verandert niets aan het lot van Bertha die terug naar Nederland moet, en bij haar aankomst in Bergen op Zoom wordt opgewacht door duizenden belangstellenden. In de krant wordt gesproken over het ‘jungle-meisje’. De eerste jaren zijn zwaar, alleen al omdat zij de Nederlandse taal niet machtig is maar ook opnieuw moet wennen aan haar ouders. Dan lijkt na een paar jaar haar leven in rustiger vaarwater te komen. Zij bekeert zich tot het katholieke geloof, en trouwt op haar 21^ste en krijgt tien kinderen. In Bergen op Zoom runt zij een café aan de Steenbergsestraat in Bergen op Zoom. Maar schijn bedriegt: in 1976 staat zij – samen met twee anderen - terecht op verdenking van samenspanning om haar echtgenoot te vermoorden. Wegens gebrek aan bewijs wordt zij vrijgesproken. Na de scheiding trouwt zij nog twee maal, maar beide huwelijken mislukken. In 2009 overlijdt zij op 72-jarige leeftijd aan de gevolgen van leukemie

Days of Rage.

In Maleisië en Singapore is Bertha Hertogh een icoon van de strijd tegen het westerse imperialisme. Er zijn theaterstukken over haar leven gemaakt en in 2014 maakt de zender Channel NewsAsia een documentaire over de gebeurtenissen in 1950 die in Singapore 'Days of Rage' worden genoemd.  

Dankzij een reactie van P. Sturm op de foto rechts kwamen we op het spoor van dit tragische verhaal.