skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Vincent van de Griend
Vincent van de Griend Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Vincent van de Griend
Vincent van de Griend Bhic

Antonius Peelen

Rien Wols
Rien Wols Bhic
vertelde op 23 december 2009
bijgewerkt op 23 april 2014
Dr. Antonius Willem Peelen was (tegen wil en dank) de laatste seculiere (dat wil zeggen: niet tot een kloosterorde behorende) pastoor van Boxmeer. Op 24 juni 1654 moest hij namelijk het pastoraat van Boxmeer overdragen aan de Karmelieten, die door de heer van Boxmeer, graaf Albert van den Bergh, en zijn vrouw Madeleine de Cusance binnengehaald waren.

Dr. Anthonius Willem Peelen (1601-1667)

Maar omdat een pastoor in die tijd nu eenmaal voor het leven was benoemd, bleef Peelen zijn verdere leven nog wel titulair-pastoor van Boxmeer.

Peelen was echter niet alleen maar een priester. Hij was ook medicus, jurist, historicus en had bovendien nog eens veel kennis van muziek. Een alleskunner dus, of, zoals men het in de Renaisance wel uitdrukte, een "universeel mens" (homo universalis op zijn Latijn).

Antonius Peelen werd op 8 november 1601 in Boxmeer geboren. Hij bestudeerde zoals gezegd verschillende vakgebieden. Hij promoveerde als medicus en begon in Boxmeer een artsenpraktijk. Met gevaar voor eigen leven verpleegde hij zieke inwoners van Boxmeer tijdens de grote pestepidemie, die heerste tussen oktober 1635 en juni 1637 en waarbij meer dan 300 doden vielen.

Hij studeerde dus naast medicijnen ook theologie en werd op 14 augustus 1628 tot priester gewijd. Vrijwel direct na zijn wijding (een week later namelijk) kreeg hij de benoeming tot pastoor van Boxmeer. Dat deed hij ongetwijfeld tot tevredenheid van zijn superieuren, want acht jaar later, in 1636, werd hij zelfs deken en officiaal van het Land van Cuijk.

Van het Vaticaan kreeg hij de pauselijke toestemming om naast zijn pastoorsschap zijn artsenpraktijk te blijven voortzetten. Als pastoor heeft hij ervoor gezorgd dat er in 1631 bisschoppelijke goedkeuring kwam voor de verering van de reliek van het Heilig Bloed. Processies in verband met die verering, de Vaart genoemd, vonden al in de vijftiende eeuw plaats (met dank aan W. Goossens, zie hieronder).

In 1654 droeg Peelen dus noodgedwongen zijn pastoraat over. In dat jaar schreef hij een geschiedenis van de parochie Boxmeer. Hij stichtte bovendien het Karmelietessenklooster Elsendael, tevens bedoeld als school voor meisjes. Peelen was ook musicus en verzamelaar van muziekinstrumenten (in zijn nalatenschap bevonden zich een orgeltje, een klavecimbel, een citer, een harp, een luit en enkele violen). Ook bezat hij een aantal muziekboeken. 

Hij ondernam flink wat verbouwingen van de Petruskerk (1630-1635) en ontwierp het oxaal met orgel (de zangzolder) in die kerk. Het orgel zelf werd gebouwd door de Mechelse orgelmaker Blasius Bremser (met dank aan Wout van Kuilenburg, zie hieronder).

Peelen verzette zich fel tegen de tirannieke trekjes van de adellijke heersers van Boxmeer, de familie Van den Bergh. Zo verdedigde Peelen de privileges van de inwoners van Boxmeer en Sint-Anthonis tegen het absolutisme van met name graaf Albert van den Bergh.

Overigens stond Peelen ook weer niet zo vijandig tegenover de graven. Hij was betrokken bij de uitvoering van een huwelijkscontract tussen de regerende adellijke Huizen Bergh (Boxmeer) en Hohenzollern (Sigmaringen), waarbij Maria Clara van den Bergh en erfgraaf Maximiliaan van Hohenzollern Sigmaringen in de Boxmeerse Petruskerk door hem in de echt werden verbonden op 12 januari 1666.

Niet lang daarna, op 10 juli 1667, overleed Peelen op zijn landgoed Elzendaal te Boxmeer.

De gemeente Boxmeer heeft in 2005 de Dr. Peelen Cultuurprijs in het leven geroepen. De prijs bestaat uit een bronzen beeld van Antonius Willem Peelen en een éénmalig geldbedrag van € 500.  Hij is bestemd voor degene die een bijzondere prestatie heeft geleverd op het gebied van cultuur in de gemeente Boxmeer.

Reacties (12)

Wout van Kuilenburg zei op 18 februari 2008 om 14:38
"Hij ondernam flink wat de verbouwingen van de Petruskerk (1630-1635) en ontwierp het oxaal met orgel (de zangzolder) in die kerk."

Dit is teveel eer. Het oksaal is wel door Peelen ontworpen, maar het orgel uit 1677 kwam van Blasius Bremser, een orgelmaker uit Mechelen!
Christian van der Ven, namens BHIC bhic zei op 20 februari 2008 om 21:17
Hallo Wout,

Ik weet zelf niets van orgels hoor, maar ik neem aan dat Blasius Bremser de bouwer van het orgel was? Die informatie zullen we dan zeker toevoegen.

Peelen heeft alleen het oxaal met orgel - dus de zangzolder - ontworpen (en dus niet gebouwd).

Dank voor je reactie!
Mr. W.B.J.Goossens Vaartmeester zei op 9 juni 2008 om 12:40
"In 1632 vond de eerste jaarlijks processie, de Vaart, plaats"; zo lees ik.
Wie bovenstaande zin heeft geplaatst kent de geschiedenis van de Boxmeerse Vaart niet. Die zin graag deleten.
Porcessies gingen al in het begin van de 15e eeuw. Bronnen melden oa. 1450, 1482 en 1508.
Het is vervelend als onzuivere informatie wordt geplaatst!
Mr W. B.J.Goossens
Vaartmeester

Christian van der Ven, namens BHIC bhic zei op 10 juni 2008 om 11:37
Beste W.B.J. Goossens, bedankt voor uw reactie.

Voor de verhalen op onze website putten wij uit diverse bronnen, maar wij doen geen uitgebreid archiefonderzoek ter verifiëring van een en ander.

Daarom zullen er best wat foutjes de teksten insluipen, waar we gelukkig op gewezen kunnen worden door bezoekers van de site.

Ook in dit geval zullen we het verhaal daarom aanpassen, want het moet inderdaad wel kloppen.
Mr. W.B.J.Goossens zei op 10 juni 2008 om 12:36
En om het geheel zuiver te formuleren het is de Dr. Peelen cultuurprijs en dat is heel wat anders dan culturele prijs! Het is een cultuur prijs en geen culturele prijs.

Ik zie uw wijzigingen graag tegemoet geldt ook voor de eerder aangeduide passages over Benedictus Buns!!

Met groet,
Mr W.B.J.Goossens
Gineke van der Ree, namens BHIC bhic zei op 11 juni 2008 om 15:49
Beste Wim Goossens,
Bedankt voor de opmerkingen. Ik heb de wijzigingen doorgevoerd, met een link naar de gemeente Boxmeer voor wat betreft de Cultuurprijs.
arno peters zei op 31 augustus 2011 om 00:12
Pastoor Peelen liet zijn nalatenschap over aan "stichtelijke dames" die later, onder invloed van de paters Carmelieten er een nonnenklooster bouwden.
In zijn nalatenschap zaten naast zeldzame boeken ook de meeste, toen bekende, muziekinstrumenten. Alles is helaas weg op een boekje na. De Pia Desiderius. Het boekje wat ook is afgebeeld op zijn portret dat nu in het carmelietenklooster hangt. Dit gebedenboekje is er gelukkig nog en in bezit van de Stichting Carel Thiery.
Mariët Bruggeman, namens BHIC bhic zei op 31 augustus 2011 om 20:05
Beste Arno,

wat jammer dat bijna alles weg is; maar goed dat er tenminste nog een boekje bewaard is gebleven.

Bedankt voor je reactie en met vriendelijke groeten,
arno peters zei op 10 november 2011 om 22:57
Pastoor Peelen is geboren op de plek tegenover de kerk, waar nu cafe 't Centrum gevestigd is. Een bijzondere plaats waar hij uitkeek op de kerk vanaf zijn slaapkamerraam, waar hij later pastoor werd. Un echt boxmers menneke dus.
Jan Tunnissen Boxmeer zei op 7 oktober 2013 om 10:03
voBBeste Dr. Peelen bewonderaars.
In de doopakte van het DPB staat dat Antonius Peelen op dinsdag 6 november 1601 in Sambeek is gedoopt, Vader: Wilhelmus Peelen, Getuigen Peter Slaten, Henrick Lauwers en Alke Verstockt. Hoe zou het kunnen als je tegenover de Kerk in Boxmeer woont in Sambeek de doop is.

Groeten,
Jan Tunnissen.
Maurits Stoetzer zei op 25 mei 2015 om 11:49
Beste Jan,

Dat is inderdaad een interessante vraag, zeker als je ziet dat iedereen in Sambeek werd gedoopt in die tijd. Ik ken de geschiedenis niet van deze kerken, wellicht eens interessant om dit uit te gaan zoeken. Wellicht dat de Sambeekse kerk bepaalde rechten had?

Gr
Maurits Stoetzer
arno peters zei op 11 juni 2015 om 03:30
Er werden uit verschillende dorpen in de omgeving vaak in Sambeek gedoopt. Bijvoorbeeld ook Tontje de dwerg. Die kwam uit Oploo.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen