Buurtbewoners spreken in die laatste decennia van de vorige eeuw over “de bom van Oss” als het over het bedrijf Diosynth gaat. De chemische fabriek werkt met giftige stoffen en afvalstoffen worden geloodst in lucht, bodem en water. Maar als de SP daarover in de jaren zeventig aan de bel trekt, trekken bedrijf, gemeente en waterschap één lijn en doen zij beschuldigingen over milieuverontreiniging af als leugens.
SP voert actie na actie, en pas na vele jaren – zodra de provincie hoofdverantwoordelijk wordt voor het milieugedrag van grote fabrieken – verschijnt er een vernietigend rapport van Waterstaat: het bedrijf heeft alle mogelijke milieuregels aan zijn laars gelapt en tonnen giftig afval heeft de buurt sterk verontreinigd.
Gat van vijf meter
De strijd is dan nog niet gewonnen want Diosynth gaat in de tegenaanval. Er mag dan wel sprake zijn van vervuiling maar het is niet zo ernstig als in de krant wordt gesteld, protesteert het bedrijf. Daarop blijven pamfletten en protestvergaderingen van de SP doorgaan, net zoals – tegen alle beloftes in – nieuwe lekkages en lozingen door Diosynth. Pas als er in 1988 een gat van vijf meter in het riool valt doordat geloosde chemicaliën het beton hebben weggevreten, blijkt de tijd rijp voor echte veranderingen.
Marijnissen gaat samen met partijgenoten en een groot aantal buurtbewoners naar de poort, gevolgd door journalisten en cameraploeg van tv. Voor de eerste keer lijkt Diosynth serieus te luisteren, en ook haar gedrag daadwerkelijk aan te passen. Een nieuwe directie gaat praten met de partij, niet op de fabriek maar in het SP-gebouw zelf: in het hol van de leeuw.
Duidelijke ommekeer
Een duidelijke ommekeer die uiteindelijk leidt tot een bijzonder resultaat: een onafhankelijk bureau van de Vrije Universiteit in Amsterdam trekt alle emissies van de fabriek na. Met Diosynth als financier van het onderzoek maar met SP als medeopdrachtgever hiervoor. Sindsdien vervult Diosynth een voorbeeldfunctie van hoe een chemisch bedrijf omgaat met milieuregels.
Wil je weten hoe Jan Marijnissen nu kijkt naar deze actie, bijna in zijn eigen achtertuin?
