Bedenker van het totaalvoetbal

Michels werd pas enkele maanden vóór het WK aangesteld als bondscoach. Door zijn werkzaamheden als coach van FC Barcelona liet hij het echte werk over aan zijn voorganger en assistent tijdens het WK: dr. František Fadrhonc. Niet Michels, maar Fadrhonc leidde Oranje na 36 (!) jaar afwezigheid in 1974 eindelijk weer naar een internationaal voetbaltoernooi. Het was Fadrhonc die de basis legde voor het elftal waarmee Michels tijdens het WK zo’n grote successen oogstte. De stille kracht op de achtergrond, die uiteindelijk door de KNVB te soft werd bevonden om kartrekker te zijn.

František Fadrhonc was een visionair en met die reputatie werd hij in 1949 ook naar Brabant gehaald. Naar Tilburg om precies te zijn. Hij was het communistische Tsjechoslowakije ontvlucht, een land dat – zoals meer Oostbloklanden – sport serieus nam en zelfs wetenschappelijk benaderde. Zo ook Fadrhonc: hij had sport gedoceerd op de universiteit van Praag en was erop gepromoveerd in de antropologie. Zijn belangrijkste bagage bij de vlucht uit zijn vaderland was dan ook het vermogen om de Nederlandse sport naar een hoger plan te tillen. En daarin heeft hij niet teleurgesteld. Zo oefende Fadrhonc met Willem II al op techniek en balbeheersing en gaf keeperstrainingen in een tijd dat trainen op de meeste vaderlandse voetbalvelden nog synoniem was voor rondjes om het veld lopen. Het is ook niet toevallig dat in de jaren ’60 bij zijn toenmalige club Go Ahead de eerste jeugdopleiding startte. Als bondscoach zorgde hij dat het voor Oranjespelers financieel interessanter werd om voor het nationale team te spelen en op zijn initiatief werd het eerste sponsorcontract voor Oranje afgesloten, ver voordat shirtreclame in het betaalde voetbal zijn intrede deed. Successen bleven dan ook niet uit, met als hoogtepunten twee landstitels voor Willem II – waaronder die van eerste landskampioen betaald voetbal in 1955 – en het eerdergenoemde behalen van het WK met het Nederlands elftal.

Fadrhonc schroomde niet om bij het bepalen van zijn voetbaltactieken te shoppen bij andere sporten. In zijn jonge jaren was hij naast voetballer een fervent ijshockeyer. Het was dan ook niet verwonderlijk dat juist deze sport hem inspireerde in zijn werk als voetbaltrainer. Al in de jaren ‘50 – ruim voor de trainerscarrière van Michels – trainde hij met zijn spelers op positiewisselingen en druk zetten op de helft van de tegenstander. Speelstijlen uit het ijshockey die later als totaalvoetbal en pressievoetbal een eigen leven gingen leiden en door velen in één adem werden genoemd met Fadrhoncs opvolger Rinus Michels.

František Fadrhonc en Rinus Michels: het is nauwelijks mogelijk twee personen aan te wijzen die nóg meer van elkaar verschillen. Waar het credo van Michels was: ‘Thuis heb je te maken met mensen, op het stadion alleen met rugnummers’, wordt Fadrhonc herinnerd om zijn medemenselijkheid en persoonlijke benadering. Hun respectievelijke bijnamen – De Generaal en Vader Ons – spreken wat dat betreft voor zich. Maar wie van hen ook aangemerkt wordt als de bedenker van het Nederlandse totaalvoetbal, één ding is zeker: hij vond zijn laatste rustplaats in Brabantse bodem. František Fadrhonc in Goirle, Rinus Michels in Valkenswaard.