Op 2 september 1924 werd in Haelen (L) de Kerkelijk Broederschap voor de H. Apollonia opgericht. Ons moeke liet zich in 1926 inschrijven, wat erop wijst dat zij al op jonge leeftijd tandklachten had. De inschrijving kostte fl. 1,-, "men ‘zende eene aalmoes van fl. 1,50 één keer voor ’t gehele leven." Het Bewijs van Lidmaatschap, de Statuten met verhaal, de gewijde medaille, de litanie en het prentje van de H. Apollonia werden daarna franco toegezonden.
De ovalen, aluminium medaille (2,1 x 3,5 cm) uit 1926, eigenhandig voorzien van een gaatje, werd gezien de slijtage veel gedragen in het gezin van tien kinderen! De voorzijde toont Apollonia met aureool en tang. Het randschrift luidt: “H. Apollonia, Bid voor ons en voor allen die lijden naar ziel of lichaam.” De achterzijde draagt de tekst: “Broederschap der Apollonia te Haelen L.” en heeft als randschrft: “H. Apollonia patrones tegen de kiespijn, bid v. ons.”
Bij een bezoek met biecht en H. Mis werd een X-aantal aflaten verdiend. Niet op aarde verzilverbaar, maar wel bij onze pastoor De Louw in Uden. In onze jeugdjaren spaarden we bij een bezoek aan de Kindermis voor een gouden, zilveren of een bronzen kaart en wisselden die voor de grote vakantie in voor een presentje.
Een advertentie vermeldt: “Moeders laten hun kleine kinderen reeds HEEL vroeg de gewijde medaille dragen tegen den tijd dat de tandjes komen, opdat ze die makkelijk en zonder pijn krijgen.” Wij kregen de raad, gooi de losse tand over je kop, dan krijg je een nieuwe!
Veel informatie vond ik in het Utrechts Universiteits Museum. Tussen 1900-1920 kwam gevulkaniseerd rubber, caoutchouc, op de markt, waardoor de tandheelkunde een betaalbare volledige prothese kon maken. Een soort zuignap hield de bovenprothese op z’n plaats. Voor moeke was een nieuw rubbertje in de oorlog niet leverbaar, vader maakte een nieuwe van de binnenband van een fiets. Kunsttanden voor een prothese kwamen na 1930.
De opmerking, dat veel snoepen ten koste zou gaan van de tanden (wat iedereen thuis beaamde), bestreed moeke heftig: “er werd vroeger niet gesnoept, wij hadden zelfs geen snoeptrommeltje in de vasten!”
Moeke’s bewijs van inschrijving vermeldt nr. 1705, den 6 februari 1926. Pastoor Schram uit Arcen schrijft in dat jaar: “ik geloof dat over 't algemeen de menschen meer vertrouwen hebben in den tandarts dan in de H. Apollonia”, maar desalniettemin dateert de laatste inschrijving in de Broederschap nog van februari 1966 (nr. 7112).
Vroeger werd bij heftige pijn de tand gewoon getrokken; “plomberen”, ofwel de gaatjes vullen met lood, was nog onbekend. De latere amalgaamvulling bestond voor 50% uit kwik. Een prothese was zo kostbaar, dat hij kon dienen als huwelijksgeschenk voor een mooie trouwfoto, aldus de 70-jarige tandtechnicus die er na 44 praktijkjaren mee ophield.
