Blindstempel zet de kroon op het werk

Dat zijn de initialen van Vader, Reinier de Groot, en van zijn grootvader (1817-1874). Zijn eigen vader heette Martinus.

Vandaag is “Kroningsdag”: voor het Werkhuis staat de Brabantse boerenkar te pronken. Vader is er trots op. Het was een Kroonstuk van enkele maanden zwoegen, samen met de smid. Iedereen uit het gezin had er aan bijgedragen: de broers hadden voor het schilderwerk gezorgd in de kleuren rood en groen. Ook voor de boer is het vandaag een bijzondere dag, als hij zijn bestelde waardevol bezit komt ophalen. Zijn paard had hij er natuurlijk voor meebracht.

Op zo’n dag van overdracht bracht Vader op vier plaatsen een afdruk aan op de kar. Hij zette de Blindstempel op de kopse kant van de houten burries en de toten* en sloeg daarna krachtig met een zware hamer op de stempel, met als gevolg een duidelijk leesbaar reliëf van het keurmerk.

Tijdens deze handeling galmde de echo over het buurtschap van de Maasstraat in Uden. Zijn vast geloof kennende, neem ik aan dat Vader er een kruisteken bij maakte en een dankwoord sprak tot St. Jozef, zijn patroon.  

Voor de betekenis van deze Blindstempel geeft Marin Menu, conservator van het Karrenmuseum in Essen (B), de volgende verklaring. Het meubelmakersgilde was na 1800 verplicht een keurmerk te voeren. De stempel is een soort certificaat van een gilde, zoals we bij officiële documenten het watermerk zien, het is beslist geen luxe. Later bracht Vader, als het enigszins mogelijk was, zijn Keurmerk aan op elk gemaakt artikel.

Mijn zoektocht is nu nog naar een document waarin deze regel bevestigd wordt, zodat ik er een jaartal bij kan plaatsen. Wanneer ik ergens een boerenkar aantref, ga ik meteen op zoek naar een eventuele afdruk.

Door het vele gebruik van de stempel was er aan de bovenzijde een braam ontstaan, die ik in verband met het gevaar op verwondingen heb verwijderd.

In 1996 vernam ik van prof. dr. Gerard Rooijakkers dat dit stempel een zogenaamd Blindstempel was, waarmee ik verder kon. Van Lud Fischer hoorde ik van de loodgietersloodjes en Jan van Wandelen wist te vertellen dat sommige antieke meubels door de meubelmakers gesigneerd werden.

In het TV-programma Tussen Kunst & Kitsch heb ik nooit zo’n stukje gereedschap voorbij zien komen. Bij het inventariseren van de Timmerwinkel is dit mijn vijfde voorwerp uit de 19e eeuw.

* Toten zijn de twee uitstekende balken aan de achterzijde van de kar. Daar is een Brabants gezegde van afgeleid: “ze hi skon toten op de kar” ofwel ze heeft mooie borsten.

Dit verhaal is op 29 november 2021 aangepast door de vervanging van een foto. Redactie