Brandspuithuis op Nieuw-Borgvliet

Daartoe koopt de gemeente in 1892 een stukje grond tegen de huidige Rembrandtstraat voor de bouw van een brandspuithuis. Het stukje is een heel klein deel van een groot perceel van de familie Baron de Borrekens, eigenaar van het Hoofdkwartier.

Het huisje in beeld

Dit is het huisje op een ansichtkaart met de Rembrandtstraat van 1918. Op het uitvergroot deel van de kaart (hieronder te zien) is boven de dubbele deur de bestemming van het gebouw te lezen en wel “Brandspuit”.

Het huisje in het kadaster

De ondergrond van het huisje, sectie F 1221, is ook in het kadaster teruggevonden. En wel op een ongedateerde veldwerktekening met links in potlood het woord “brandspuithuis. Deze zal vermoedelijk zijn gemaakt voor de latere hulpkaart van mei 1892.

Uit de artikelleggers van het kadaster (lijst per persoon- of rechtspersoonnaam vermeldende zijn of haar onroerende eigendommen) blijkt dat er in 1942 een ruiling plaatsvindt met als onderdeel het brandweerhuisje. Het huisje gaat van de gemeente over naar het parochiebestuur van de H. Antoniusabktkerk. Op de artikellegger van het parochiebestuur staat nog vermeld 'brandspuithuis', mogelijk was de functie als zodanig toen al verleden tijd, want in 1940 en 1941 zijn er reorganisaties.

De bouw en inrichting van het huisje

Volgens schrijver Frans Sebregts van het boekje “Witte nog van toen 1314 – 1996 682 jaar brandweer Bergen op Zoom” wordt in 1892 nog een handbrandspuit aangeschaft en die wordt in het huisje gestationeerd.
Verlies van de functie van brandweerhuisje Naast de op basis van het kadaster aangenomen einde van het brandweerhuis het volgende. Op 3 april 1963 verhaalt Brabants Nieuwsblad over de geschiedenis van de brandweer. In 1929 wordt de eerste motorbrandspuit aangeschaft. In ieder geval is de brandspuit op Nieuw-Borgvliet nog functie in 1930 zo valt uit een artikel in het Dagblad van Noord-Brabant van donderdag 16 october 1930 op te maken. Er wordt dan nog geoefend met “onze Borgvlietsche brandspuit”.

Maar voormeld artikel in het Brabants Nieuwsblad vermeldt ook dat een tweede motorbrandspuit volgt in 1932 en over de gevolgen ervan. Het kostbaarder materieel wordt ondergebracht in een opgerichte brandweerkazerne in de Van de Rijtstraat. Deze kazerne is overigens op 25 februari 1945 vernielt door een neergekomen V1 en het pand Meeussenstraat 14 wordt als zodanig betrokken.

De motorisering in 1929 en 1932 zal ook hebben bijdragen aan de uitholling van de functie van het brandweerhuisje. Wat mogelijk ook een rol heeft gespeeld is de in het Dagblad van Noord-Brabant op zaterdag 23 april 1923 gemelde uitbreiding van het waterleidingnet “over Nieuw-Borgvliet tot aan den Woensdrechtsche grens”. Een uitbreiding die ook de aanbrengen van brandkranen kan hebben betekend.
Het brandweerhuis komt in archief van de gemeente terug in het dossier “Overzicht van de kosten van onderhoud en verzekeringen van brandweerkazerne, brandweerhuisje Nieuw-Borgvliet over de jaren 1936 tot en met 1944”, een dossier uit 1958. Maar het archief kent ook stukken over een reorganisatie in 1940 en 1941. Dus ook dan kan het huisje zijn functie hebben verloren en leidt dit tot eergemelde ruil.

Het personeel

De brandspuit op Nieuw-Borgvliet zal zijn bediend door dorpsbewoners en er was een bevelvoerder ofwel brandmeester. Door de motorisering in 1929 en 1932 is het aantal brandweerlieden lokaal teruggebracht naar 25, maar de brandmeester op Nieuw-Borgvliet wordt nog vermeld in de Naamlijst voor den interlocalen telefoon-dienst 1929. Het telefoonnummer lijkt een voorloper van het huidige korte alarmnummer, toen nummer 1.

In de naamlijst van 1940 en -met meerdere brandmeesters - 1943 komt de brandmeester terug met telefoonnummer 751. In de naamlijst van 1948 komt de brandmeester van Nieuw-Borgvliet niet meer terug. Dit mogelijk wegens leeftijd of als gevolg van de inhoud van het in het archief aanwezige stuk “reorganisatie in 1946”.

Bronnen:

• het boekje “Witte nog van toen”
• Kadaster
• website Delpher
• West-Brabants Archief