Op de bouwtekening van 1910 staat een gelagkamer ingetekend. In 1932 wordt het bestaande huis uitgebreid met het rechtse gedeelte, op de foto het stuk na het vierde raam van links naar rechts.
Hendrik Toelen was gehuwd met Wilhelmina, dochter van Petrus Verbruggen, herbergier te Sint Michielsgestel, en Wilhelmina Maas. In 1927 verzoekt hij Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant om vergunning een autobusdienst te mogen beginnen. Op de woensdagen wil hij van het kerkdorp Olland onder Sint-Oedenrode via Gemonde en Sint-Michielsgestel naar de Markt te ’s-Hertogenbosch rijden. Toelen exploiteerde tien jaar lang deze buslijn, tot hij in 1937 zijn vergunning overdroeg aan de net opgerichte Brabantse Buurtspoorwegen en Autodiensten, B.B.A.
Op 18 oktober 1945 meldde hij zich als 'Henricus Toelen, molenaar te Olland' voor registratie als oorlogsslachtoffer op het gemeentehuis te Sint-Oedenrode. Hij vraagt om hulp bij het opbouwen van zijn pand.Want wat was het geval? Voor de evacuatie had hij behalve de boerderij ook nog een winkel in kolonialen waren, een café en een molen. Deze graanmolen werd aangedreven door een petroleum- of benzinemotor.
In september 1944 werd nagenoeg ’t hele bedrijf door granaten vernield. Het gezin moest voor vijf weken naar Boxtel evacueren en bij terugkomst troffen ze het huis onbewoonbaar aan met al hun vee dood. De Toelens verloren 5 koeien, 4 stuks jongvee, 3 varkens, 1 paard en 29 kippen, en bovendien alle landbouwwerktuigen.
Vanaf 24 september 1944 hebben de landerijen niets meer opgebracht, net zo min als het café en de winkel. De molen kwam pas op 1 januari 1945 weer in bedrijf. Daarvan heeft het gezin dan ook al die tijd moeten leven. Op ’t moment van aanmelden is er echter zeer weinig meer te malen, de graanoogst levert maar zeer weinig op.
Het gezin zit dan ook als ’t ware aan de grond. De grond is verhuurd, niet alleen omdat alles verloren was, maar ook omdat een van de kinderen gehuwd is en er dus minder personeel is. Kortom: het gaat hier een zeer zwaar getroffen gezin. Deze mensen moeten ontzettend armoedig en primitief leven om rond te kunnen komen.
Het land bij de boerderij is nu verhuurd tegen fl. 900,- per jaar. De drie arbeiderswoningen brengen respectievelijk fl. 2,25, fl. 1,75 en fl. 2,25 op, ofwel samen fl. 6,25 per week. Volgens de ambtenaar van de belastingen en de plaatselijk bureauhouder, zijn de gegevens absoluut juist, en hun advies is dan ook dat hier een uitkering moet volgen, liefst zo vlug mogelijk.
Maar desondanks beslist het District-bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers te 's-Hertogenbosch het verzoek af te wijzen op het punt van huidige inkomsten. Na de oorlog heeft de familie Toelen er toch flink de schouders ondergezet. De zaak is uiteindelijk een gezellig, ouderwets Brabants café geworden en het middelpunt van diverse evenementen in Olland en omgeving
Foto’s: uit Olland in oude beelden (Dorpsraad Olland).
Bronnen:
website BHIC, verhaal De Bodem van Elde
website De auto van m'n opa, kenteken N-17889
Gemeentebestuur Sint-Oedenrode, 1934-1969, Toegang 7635, inventarisnr. 892
Gemeentebestuur Sint-Oedenrode, 1811-1933, Toegang 7634, inventarisnr. 1794
