skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

De cichoreifabriek van Cornelis Timmermans

Ton Lensvelt
vertelde op 1 september 2011
bijgewerkt op 18 november 2013
Omdat met boeren alleen de kost nauwelijks kon worden verdiend, beproefde de familie Timmermans haar geluk in de cichorei. Over het wel en wee van een fabriek (en de familie!) in Dussen.

Cichorei is een plant, familie van de witlof, die voor de productie van cichorei en inuline geteeld wordt. Sinds de negentiende eeuw wordt van de gemalen en gebrande wortels van cichorei een cafeïnevrije drank gemaakt waarvan de ietwat bittere smaak lijkt op die van koffie. In de Franse tijd, rond 1800, was deze cichoreikoffie of peekoffie in Nederland populair geworden. In oorlogs- en crisisjaren werd deze surrogaatkoffie bij gebrek aan echte op grote schaal gedronken, waarbij echter de opwekkende werking van de cafeïne ontbrak. 

In 1881 trouwde Cornelis Timmermans uit Waspik (zoon van Johannes Timmermans en Cornelia Rombout) met Catharina Honcoop uit Eethen. Zij was dochter van Louwerens Honcoop en Maria Millenaar. Om welke reden het jonge paar zich in Dussen vestigde is niet bekend, maar Cornelis en Catharina betrokken een woonboerderij aan de Diebracht (A23) ter hoogte van de Baan. Rondom het pand lag een erf, tuin en een boomgaard. Een weiland erachter completeerde het geheel van ruim 1,5 hectare. Er zal op bescheiden schaal geboerd zijn met wat melkvee, 'n geit en wat kippen.

Voor het werk op het land had men een aftandse merrie als trekpaard ter beschikking en zelfs een hondenkar met hond ontbrak niet. Weldra werd het gezin uitgebreid met vijf kinderen: Marius Jan (1881), Maria Cornelia (1883), Cornelia Johanna (1884), Louisa Wilhelmina (1886) en Dirk Cornelis (1890). Dat betekende dat er extra monden gevoed moesten worden, terwijl de inkomsten uit het eigen bedrijf slechts schamel waren. Bovendien diende ook het inwonend personeel - een knecht en een dienstbode - betaald te worden. Cornelis en Catharina besloten daarom hun geluk elders te gaan beproeven.

Vader Jan Timmermans kwam met z'n vrouw in de woonboerderij in Dussen wonen, en een paar maanden later vertrokken Cornelis en Catharina met het gezin naar Rotterdam. Dochter Cornelia Johanna keerde twee jaar later terug om bij haar opa en oma als dienstbode te gaan werken. De jongste zoon Dirk was ondertussen overleden, maar in 1894 werd het gezin opnieuw verblijd met een jongen, Dirk Cornelis Laurentius genaamd. Eind 1896 overleed Cornelia Rombouts, de vrouw van Jan Timmermans, en Jan besloot tijdelijk bij zijn zoon Cornelis in te trekken. Die woonde inmiddels in De Werken Sleeuwijk maar in oktober 1898 keerde men gezamelijk weer terug in Dussen. Toen zal het pand ook verbouwd zijn geworden tot een dubbele wonning; één voor vader Jan en een voor Cornelis met z'n gezin.

Cornelis had tijdens zijn omzwervingen zijn ogen goed de kost gegeven en was tot de conclusie gekomen dat er met alleen boeren de kost niet te verdienen viel. Industrialisatie was het toverwoord en zodoende werd besloten op de wei achter hun woonboerderij een schuur op te trekken waarin een cichoreifabriek gestart werd. In maart 1905 werd vergunning verleend voor het "oprichten eener werkplaats tot het bereiden van gebrande siroop". Samen met de kinderen en Simon Sagt, de knecht, werd enhousiast de productie opgestart. De benodigde cichoreiwortels werden waarschijnlijk niet zelf verbouwd, omdat de grond in het Zuiderbroek zich niet leent voor verbouw er van. Vermoedelijk vond aanvoer plaats uit Friesland waar dit product in grote hoeveelheden geteeld werd.

In de fabriek werden de wortels gebrand en vermalen tot siroop om vervolgens verpakt te worden in busjes van 200 gram. Om de verkoop te stimuleren werd uitgebreid geadverteerd in de regionale kranten. Het uitventen zal door de kinderen gedaan zijn met behulp van de hondenkar. In 1911 werd het gezin echter getroffen door groot persoonlijk leed toen moeder Catharina op 58-jarige leeftijd kwam te overlijden, haar man en kinderen ontredderd achterlatend. Kennelijk viel met het overlijden van Catharina ook de drive achter de cichoreifabriek weg. De als gunstig bekend staande fabriek werd begin 1913 verkocht en ook de woonboerderij werd voor fl. 4.200,- (inzet) te koop aangeboden. Drie kinderen waren al uit huis en na het overlijden van zijn moeder emigreerde de jongste zoon, Dirk Cornelius Laurentius, naar Amerika.

Na de verkoop van huis en fabriek vertrokken Cornelis en zijn dochter Louisa Wilhemina uit Dussen en lieten hun complete boedel van have tot goed veilen. Volgens de advertentie in het Heusdens Nieuwsblad werd de cichoreifabriek verkocht, maar aan wie en of dat de productie van koffiesiroop daarna nog is doorgegegaan, is niet bekend. De woonboerderij kwam in handen van Lambertus Hoevenaren en zijn vrouw Wouterina Pruisen en later van hun zoon Cornelis (Knellis) Hoevenaren die getrouwd was met Arnolda Verhagen uit Sprang-Capelle. Het pand staat thans aan de Diebracht nabij de provinciale weg en is door de huidige eigenaar compleet vernieuwd, waarbij de dubbele woning weer is samengevoegd tot één.

Bronnen: Kadastrale gegevens Gemeente Dussen uit 1830; Bevolkingsregister Gemeente Dussen 1890-1940; Krantenarchief Heusdens Nieuwsblad in Streekarchief Heusden; Krantenarchief in Regionaal Archief Gorinchem; Gemeenteverslagen Dussen in BHIC 's-Hertogenbosch

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen