Wat vroeger de Empelse kooi heette, staat nu bekend als Eendenkooi Maaspoort. Het is een bijzonder geval, want deze eendenkooi ligt midden in de Bossche woonwijk Maaspoort, tussen de Noorderplas en de A59 in.
Vrijwilligers aan het werk
Dankzij het Milieucentrum 's-Hertogenbosch, dat in 2000 het project 'Eendenkooi' startte, is dit stukje cultuurhistorie in ere hersteld. De WEM (Werkgroep Eendenkooi Maaspoort) bestaat uit vrijwilligers die de kooi onderhouden en voor rondleidingen zorgen.
De geschiedenis van deze eendenkooi gaat zeker zo’n 300 jaar terug: hij komt al voor op een kaart uit 1739 en is een van de vele kooien die rond 1700 in het Kwartier Maasland zijn aangelegd. De kooi was eigendom van de Heer van Empel. Rond 1800 was dat Jonkheer Willem Hendrik van Thije Hannes.
In de eerste Jachtwet uit 1807 wordt het afpalingsrecht van eendenkooien geregeld: binnen de kooicirkel (op 753 meter vanaf het midden van de kooi) mag niemand de rust verstoren. Als in 1820 de
Kadasteraantekeningen over de Empelse Kooi
Heerlijkheid Empel wordt opgeheven, gaat het eigendom van de kooi over op particuliere eigenaren, die kooikers aanstellen om de kooi in bedrijf te houden. Veel kooikers hadden daarnaast nog een eigen boerderijtje. Het vangseizoen viel immers rond de wintermaanden als het op de boerderij niet zo druk was.
De Empelse Kooi met drie vangpijpen
Tussen 1832 en 1864 wordt op de Empelse kooi een extra vangpijp aangelegd. In deze tijd steeg de vraag naar kooieend sterk als gevolg van de expansie van het Bossche poeliersbedrijf Gostelie. Er zijn meer eendenkooien in het Maasland die in die periode het aantal vangpijpen uitbreiden. Een eeuw later is het tijdperk van de commerciële eendenkooien echter grotendeels voorbij. De laatste kooiker die eenden voor de handel vangt, is Willem Godschalx.
De Empelse kooi raakt na de Tweede Wereldoorlog ernstig in verval en wordt in 1956 door Staatsbosbeheer overgenomen. Het belang van de kooi in vogelkundig opzicht groeit. Er broeden soorten als de roerdomp, de ransuil, de torenvalk en de holenduif.
Eendenkooi Empel / Maaspoort
De kooi van Empel wordt dan ook als natuurgebied aangewezen. Maar het wordt steeds duidelijker dat de oprukkende verstedelijking toenemende druk uitoefent op dit natuurgebied.
De gemeente Den Bosch ruilt de kooi met Staatsbosbeheer tegen een ander terrein en geeft Heidemij opdracht het terrein verder te ontwikkelen. De kooi wordt na herstel bestempeld als stiltegebied. Maar omdat er geen onderhoud plaats vindt, raakt de kooi opnieuw in verval. In 2000 keert echter weer het tij dankzij het Bossche Milieucentrum.
Beste Pieter,
In de lijst van eigenaren vanaf 1672 tot heden komt de naam van Jonkheer Thije Hannes niet voor.
De eendenkooi is altijd in handen geweest van particuliere eigenaren en was geen eigendom van de heer van Empel.
Aangelegd in 1672 (hij bestaat dit jaar 350 jaar) door Reijnier van Meerwijck.
WEM (Werkgroep Eendenkooi Maaspoort) het tegenwoordig SEM (Stichting Eendenkooi Maaspoort)
