Een van de bewegingen die op strenge onderhouding was gericht, was die van de Zusters Penitenten-Recollectinen, in 1623 door Joanna Baptista Neerinck (1576-1648) gesticht vanuit Gent. De “Vergadering van Franciscanessen Penitenten-Recollectinen” vestigde zich in het stadje Limburg bij Verviers (B.). Deze zusters leiden een contemplatief bestaan van boete en gebed in een slotklooster. De groep kloosters die vanuit deze inspiratie na 1623 ontstond, kreeg de naam 'Reforme van Limburg'. Na 1795 zijn hieruit onder andere de Franciscanessen van Oirschot en de Franciscanessen van Dongen voortgekomen.
De Oirschotse congregatie is een voortzetting van het klooster te Weert dat in 1692 tot de Reforme van Limburg was toegetreden. In 1797 werd dit klooster door de Fransen opgeheven, waarna de communiteit het kloosterleven in het geheim voortzette in Oirschot. Van hieruit werden zelfstandige kloosters gesticht in Oisterwijk en Gemert, die in 1891 alle drie weer tot één congregatie werden verenigd, na het vaststellen van nieuwe constituties.
De Franciscanesssen of Zusters van Oirschot zijn dus contemplatief in oorsprong, wezen en oriëntatie. Die contemplatieve traditie hebben zij ook altijd bewaard, zelfs toen zij zich na 1840 toe gingen leggen op onderwijs en bejaardenzorg. Kenmerkend voor deze gemeenschap is dat zij vrouwen heeft aangetrokken met een duidelijke hang naar het actieve apostolaat en vrouwen die juist naar een slotklooster wilden. Basisregel van deze vrouwen was en blijft: leven in eenvoud en dienstbaar zijn.
Dat gold ook voor de missie in Brazilië, waar de Franciscanessen van Oirschot in 1926 een communiteit stichtten.
In Noord-Brabant heeft de congregatie maar liefst 24 kloosters gehad:
- Bakel, Sint Franciscusgesticht;
- Eindhoven-Strijp, klooster Maria ter Engelen;
- Gemert, klooster Nazareth en Sint Elisabethgasthuis;
- Haaren, Sint Franciscusgesticht;
- Heeze, klooster Kempenhaeghe;
- Kaatsheuvel, klooster Bethlehem;
- Kruisland, Sint Franciscusgesticht;
- Mierlo, Huize Bethanië
- Mill, Sint Jozefgesticht;
- Nieuw-Vossemeer, klooster Nazareth;
- Oirschot, Sint Jorisgasthuis, Hof van Solms (Sint Franciscushof), Klooster Nazareth;
- Oisterwijk, klooster Nemerhof, Klooster Catharinenberg en klooster O.L. Vrouw ter Linde;
- Sint-Michielsgestel, Doofstommeninstituut;
- Someren-Dorp, Antoniusgesticht, Christus Koning;
- Someren-Eind, Sint Antoniusgesticht;
- Tilburg, Zusterhuis;
- Valkenswaard, Sint Antoniusgesticht;
- Vught, Sint Elisabethgesticht en Huize Mariënhof.
Buiten Noord-Brabant waren er kloosters in o.a. Bergum, Hilversum, Wassenaar, Winssen en Zaltbommel en buiten Nederland waren er dus missieactiviteiten in Brazilië.
Foto’s
Moeder Joanna van Jezus. Schilderij vervaardigd door Jean-Marie Année OSB in opdracht van mère Vincentia van de Congregatie van Mariadal te Roosendaal, 1946. Foto: Collectie Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, fotonr. VW-Z057-014.
Eeuwfeest van het klooster Nazareth te Gemert (Binderseind), 8-9 mei 1948. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: Gemerts Archief, id.nr. 30_162.
Eeuwfeest van het klooster Nazareth te Gemert (Binderseind), 8-9 mei 1948. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: Gemerts Archief, id.nr. 30_165.
Zuster Jolenta (Mariet van den Berg, Erp 31 december 1911, Oirschot 29 augustus 1966), bij haar professie op 3 augustus 1939 in het klooster Nazareth te Oirschot. Foto: BHIC, fotonr. ERP1154.
Moeder Maria Benedicta (Johanna Petronella Francisca van Hal, Oosterhout 18 april 1830, Vught 28 februari 1915). Tijdens haar leven was ze overste van het klooster van de zusters Franciscanessen te Vught. Foto: BHIC, fotonr. FOTOVU.1304.
Franciscanessen van Oirschot bij Deken Manders in Valkenswaard, 1960. Fotograaf: Foto Hendrikx. Bron: HKK Weerderheem, fotonr. 24515.
Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
