Bij een onderzoek naar de weervisserij in het Register der patentschuldigen 1871 / 1872 van de gemeente Bergen op Zoom in het West-Brabants Archief komt deze vermelding naar boven.
Over welke Jansen gaat het hier precies? Is dit de zelfde Jansen als die op 6 september 1873 officieel wordt ingeschreven op Nieuw-Borgvliet en latere eigenaar van de Heimolen? Bij het onderzoek voor de beantwoording van de vraag ontstaat een klein ander inzicht op een onderdeel in het verhaal over de bergmolen De Twee Vrienden, waarin de Heimolen ook aan de orde komt.
Het antwoord gaat over drie heren Jansen
Rond de standerdmolen Heimolen is er sprake van betrokkenheid van drie heren Jansen: vader Petrus, later zoon Adrianus Jansen, en Johannes Baptist Jansen.
De Heimolen op tekening
De standerdmolen van het open type komt voor op tekeningen, zoals de meting van het duinterrein onder Borgvliet en Zuidgeest, door J.B. Adan, minuut, circa 1789 (collectie BHIC).
De stippellijn op de kaart links is de grens tussen de latere gemeente Bergen op Zoom (met de molen) en Woensdrecht (met de molenaarswoning).
De aan de Heimolen gerelateerde personen
In 1871/72 is geen Jansen eigenaar van de Heimolen. Eigenaar is dan Emile Vermeulen, nazaat van een dienaar van de voormalige markies van Bergen op Zoom.
Vader Petrus Jansen
Als molenaar op de Zuidgeest zijn terug te vinden: de gebroeders Cornelis en Benediktus van Bekhoven. Zij zijn daar molenaar vanaf 1849. Maar Benediktus vertrekt op 8 mei 1856 en Cornelis in juli 1856. Buurman van die heren is genoemde Petrus Jansen is landbouwer, maar in het bevolkingsregister staan bij hem na vertrek van de Van Bekhoven’s molenaarsknechten ingeschreven. Van 14 juni 1858 tot 8 mei 1860 Petrus Josephus Loomans. Vervolgens van 22 oktober 1858 tot 27 mei 1861, en van 30 maart 1862 tot 24 april 1875 Antonius Josephus Verhaert.
Aangenomen mag daarom worden, dat het deze Petrus Jansen zal het zijn, die als windkorenmolenaar voorkomt in de Registers der Patentschuldigen, dienstjaar 1871/72 en 1872/73 (zie hieronder). De huurwaarde van de molen wordt overigens gesteld op 260 gulden en over dat bedrag moet hij 3 procent recht betalen.
Zoon Adrianus Jansen
Petrus Jansen overlijdt op 14 maart 1877. Zijn zoon Adrianus blijft in het huis. Op 14 november 1879 wordt Gerardus Franciscus Voeten bij Adrianus Jansen als molenaarsknecht ingeschreven. Deze Gerardus is zoon van veearts Antonie Voeten in Wouw en Johanna Jansen, dochter van Petrus en zus van Adrianus. In het bevolkingsregister 1880-1900 staat Gerardus niet ingeschreven bij Adrianus.
een foto van de woningen op de Heimolen tegenover de molen in een boekje van lokale VVV, foto Willem Magnée
Uit de Wouwse Lotingregisters der Nationale Militie 1863-1884 blijkt, dat hij op 27 maart 1882 tot den dienst wordt aangewezen. Zijn woonplaats is Woensdrecht. Een notariële akte in 1911 inzake boedelscheiding maakt melding van de weduwe van Gerardus, wonende Anderlecht bij Brussel. Gerardus is, mag worden aangenomen, naar België getrokken, maar wanneer?
Op 4 september 1880 en 14 januari 1882 schrijft Adrianus Jansen als molenaar de geboorte van een kind in. Volgens het bevolkingsregister 1880-1900 is hij akkerbouwer en hij vertrekt op 30 juli 1885 naar Bergen op Zoom. Dit is, nadat Johannes Baptist Jansen en Jacobus Elst op 27 november 1884 de Heimolen hebben gekocht. Adrianus gaat als arbeider/werkman wonen aan de Vuilbeek, nu Kettingstraat. Hij overlijdt in februari 1907.
Johannes Baptist Jansen
In najaar 1880 begint Johannes Baptist Jansen, sinds 6 september 1873 broodbakker op Nieuw-Borgvliet, een stoomkorenmaalderij. Net daarvoor is in juni 1880, aldus een krant, de van ouds bekende Heimolen getroffen door een onweer en is een molenwiek afgebroken.
Adrianus geeft, zoals eerder gemeld, in september 1880 en januari 1882 aan molenaar te zijn. Zou de schade aan de molen zijn hersteld of was de krant onjuist in haar berichtgeving? In ieder geval wordt in de Middelburgsche Courant van 14, 20 en 27 oktober 1884 (Krantenbank Zeeland) de molen als wel onderhouden te koop gezet.
Zoals ook al gemeld kopen Johannes Baptist Jansen en Jacobus Elst de molen op 27 november 1884. Voelt Johannes Jansen mogelijk concurrentie? En koopt laatstgenoemde samen met Jacobus Elst daarom de molen. Later wordt de molen afgebroken en onderdelen worden gebruikt voor bergmolen De Twee Vrienden, maar ook worden materialen verkocht.
Geen onduidelijkheid is er in de registers der patentschuldigen 1890 tot 1894 (zie hieronder). Hier is sprake van Johannes Baptist Jansen op Nieuw-Borgvliet.
De standerdmolen van het open type komt voor op tekeningen, zoals de meting van het 
duinterrein onder Borgvliet en Zuidgeest, door J.B. Adan, minuut, circa 1789 (collectie BHIC).
