skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Vincent van de Griend
Vincent van de Griend Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Vincent van de Griend
Vincent van de Griend Bhic

De Knoptoren

Rien Wols
Rien Wols Bhic
vertelde op 27 november 2006
bijgewerkt op 18 november 2013
Van oudsher heeft Sint-Oedenrode twee kernen, Eerschot en Rode. Beide stammen uit de middeleeuwen en in beide staat van oudsher een kerk. Die van Eerschot was er het eerst. Hij was toegewijd aan Sint-Martinus, beter bekend als Sint-Maarten, de heilige bischop van Tours uit de 4e eeuw. De parochiekerk werd omstreeks het jaar 1000 gesticht door Ansfried, graaf van Huy en bisschop van Utrecht.

gls-in-loodraam raadhuis, situatie rond 1600Het meest in het oog vallende onderdeel van de kerk was de zogenaamde knoptoren. Wanneer precies die knop op de toren werd gebouwd is niet duidelijk. De eerste toren werd halverwege de vijftiende eeuw aan de bestaande kerk toegevoegd. Het is niet bekend of deze toren al een knop had.

Wel is zeker dat deze in 1583 geheel in as werd gelegd door Staatse troepen. Alleen de stenen onderbouw van de toren bleef intact. Pas tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd voor zeker een knop aan de toren toegevoegd. De knop (ook wel peer genoemd) was een vadem groot. Een vadem is ongeveer zes voet, bijna twee meter.

De tekst onder de bijgaande tekening van A.C. Brock luidt: "Parochie- of St. Martenskerk, zoo dezelve nog bestond voor de orkaan van 9. november 1800."

tekening uit A.C. Brock, Beschryving der gebouwen etc. van St. OedenRode, p.27

Na de de Vrede van Munster in 1648 mochten de katholieken in Staats-Brabant niet meer openlijk hun godsdienst beoefenen. De beide kerken van Sint-Oedenrode werden protestants. De katholieken moesten uitwijken naar schuurkerken buiten de bebouwde kom. Pas toen de Fransen in 1794 de Nederlanden binnenvielen en de Republiek ophield te bestaan, werd aan deze situatie een einde gemaakt.

Wel barstte er meteen een fikse ruzie uit over wie welke kerk mocht betrekken. Saillant detail was dat in 1800 tijdens een storm de knop van de toren van de Martinuskerk was afgebroken en in zijn val het dak van de kerk had vernield. Deze bouwval werd in 1806 door koning Lodewijk Napoleon aan de protestanten toegewezen.

Omdat de hervormde gemeente maar klein was, was men niet in staat de grote kerk te onderhouden. Die werd dan ook grotendeels gesloopt en op de plaats van de oude werd een nieuwe, kleinere kerk gebouwd. De knop werd vervangen door een lantaarn, die ook vandaag de dag nog op de spits prijkt. Toch heet de toren in de volksmond nog altijd de 'Knoptoren'.

De hoogte van de Knoptoren is tegenwoordig 53,24 meter tot de top van de koningstijl. Tot aan het puntje van het kruis is het 55,25 meter. De stenen romp is 31,68 meter hoog. De vloer van de lantaarn is ongeveer 2,60 x 2,60 meter.

Het metselwerk van de Knoptoren, vooral in de traptoren, vertoont nog een bijzonder detail: op regelmatige afstand zitten grote blokken baksteen van circa 38 x 24 x 12 cm. Dit zijn zogenaamde bloemstenen.

Die naam is als volgt ontstaan: bij het vormen van bakstenen kwam vroeger veel kinderarbeid voor. Na het vormen van voldoende stenen voor een baksel, maakten de kinderen een grote steen, versierden die met bloemen en brachten hem naar de baas; tijd voor een feestje. Daarna werd de bloemsteen met de andere stenen gebakken en kwam zo in het metselwerk terecht.

Reacties (3)

Alex Van Heugten zei op 28 oktober 2009 om 23:31
Mijn voorouder Dirck Dirck Michael Schonck van Zoemeren was vanaf het midden tot aan het eind van de 16e eeuw (plaatsvervangend) pastoor in de kerk van Eerschot. Hij tekende in het zgn. Armenhoefke daar rond 1492 zijn testament op.
Het zou me interesseren of er in of om de kerk van Eerschot nog restanten uit de 15e eeuw te vinden zijn.
Hans Hendriks zei op 6 december 2020 om 19:50
De huidige heeft de grootte van het oude hoogkoor.. De huidige kerk is in 1808 als NH ker gebouwd tussen 6 pilaren van het middenschip van de voormalige katholieke Maartenskerk.
In de winter van 1794- 1795 hebben Franse militairen die hier vochten de kerk als onderdak gebruikt. om zich warm te houden zijn al de houten inventaris opgestookt om zich op te warmen. Door de hitte hiervan zijn de grafstenen kapot gesprongen en niet meer te reden, waardoor deze vervangen zijn door tegels.
Binnen de oude muren heeft me een N.H.kerkhof aangelegd.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 7 december 2020 om 10:38
Bijzondere wetenswaardigheden, Hans, wat goed dat je dat hier vermeldt. Veel dank voor deze interessante aanvulling!

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.