skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

De moord op vijf gijzelaars

Rien Wols
Rien Wols Bhic
vertelde op 7 mei 2008
bijgewerkt op 30 april 2014
In de vroege ochtenduren van zaterdag 15 augustus 1942 liet de Duitse bezetter vijf gijzelaars fusilleren als represaille voor een aanslag op een Wehrmacht-trein in Rotterdam. De zondag daarop schreef Paul Guermonprez daarover vanuit Beekvliet een brief aan zijn vrouw. Guermonprez werd zelf door de Duitsers in Amsterdam doodgeschoten in juni 1944, nadat hij het gijzelaarskamp al had verlaten.

Zijn brief begint met een overpeinzing over de snelheid waarmee mensen gruwelijke gebeurtenissen plegen te vergeten. “Gisteren  -  na het gebeurde  -  en onder de indruk, dachten we nog, dat dit dynamiet onder ons volk betekende. En nu, één dag later, begint voor onszelf het beeld al aan kracht te verliezen.” Maar vergeten wil hij juist niet, en daarom wil hij alles noteren, ieder feit, ieder woord.

Hij schetst hoe de Beekvlietse groep gijzelaars waartoe hij behoorde, drie weken daarvoor op een bijzonder appel te horen hebben gekregen dat ze vanaf 16 juli gijzelaars zijn onder de bepalingen zoals die voor de gijzelaars in Haaren waren opgesteld. Dat wilde zeggen dat ze voor iedere sabotagedaad in Nederland tegen de Duitsers met hun leven zouden kunnen betalen.

Als op 8 augustus in Rotterdam een bom op een spoorlijn ontploft, gaan de geruchten dan ook door het kamp. De Duitsers beginnen dan een soort wreed intimidatiespel: willekeurige appels in bijzijn van hoge officieren, willekeurige mannen worden gefotografeerd, een stroom nieuwe gijzelaars wordt binnengebracht, kerkdiensten worden verboden, verloven worden plotseling ingetrokken, persoonsbewijzen ingenomen. De sfeer is gespannen en nerveus.

Dan worden midden in de nacht vijf mensen van hun bed gehaald. Guermonprez wordt wakker in het donker, omdat hij heen en weer geloop hoort. Een aantal gijzelaars wacht met elkaar op wat er allemaal gaat gebeuren. Na twee uur komt een broer van een van de opgehaalde gijzelaars terug: hij had nog een tijd bij zijn broer mogen blijven, die samen met de vier anderen in een apart kamertje in het voorgebouw zat. Verder weet en hoort men niets. Tot de volgende ochtend.

“Oproep door de luidspreker voor het appel kwart voor acht. Er lopen nu al veel mensen buiten. Ieder in het kamp weet het nu. De verslagenheid is groot. Bovenal verslagenheid. Daarnaast opgekropte woede, woede om het onrecht. In groepjes loopt men bijeen, spreekt over de mensen, hoe het gebeurd is, waar het gebeurd zou zijn, wie de mensen uit Haaren zijn, over de achtergeblevenen. Men groept bijeen op het sportveld. De blokken beginnen zich te vormen. Opstellen in een U, vijf rijen dik. (…)

Dan komen ze. Een vrij groot aantal mensen, officieren, onderofficieren. Ik herinner me het niet meer, een tiental misschien. Ze nemen plaats aan de open zijde van de U, een grote kerel voorop in het midden, lange jas, bijna tot aan de voeten, platte pet, benen gespreid, drie daarachter, waaronder Saml (de vorige commandant van het kamp) en Gemmeker (de huidige commandant), daarachter nog een groter aantal.

Doodse stilte  -  wachten. Intimidatie! Wachten  -  bewegingloze stilte. Hij heeft een papier in de hand, in die hand, nog druipend van het bloed en dan leest hij: in naam van Rauter, in opdracht van Christiansen, hebben heden in de vroege ochtenduren, in verband met een aanslag op een weermachtstrein in Rotterdam, vijf gijzelaars moeten boeten. Hun namen zijn: Graaf van Limburg Stirum, Ruijs, Bennekers, Baelde, Baron Schimmelpenninck van der Oije. (…)

IJzige, doodse stilte. De officieren wandelen weg. Wij blijven staan  -  stil. Het cordon soldaten wandelt weg. IJzige stilte. En dan, als een begrafenisstoet zo indrukwekkend, wandelen we van het veld  - zonder één woord. Het is voorbij  -  het is allemaal voorbij.”

Antoon van Duinkerken, die zelf ook als gijzelaar in Beekvliet zat, verwerkte zijn gevoelens in een gedicht.

Na de oorlog bleek dat de vijf gijzelaars in de bossen bij Goirle waren gefusilleerd. Op 14 augustus 1945 werd bij de executieplaats een herdenking gehouden.

Op 16 oktober 1942 werden opnieuw drie gijzelaars uit Beekvliet weggehaald om in de buurt van Woudenberg als represaillemaatregel ter dood te worden gebracht. Het waren Jan Haantjes, J. van der Kerkhoff en Hein Vrind.

Reacties (29)

E. G. H. ter Laan zei op 16 augustus 2008 om 23:34
Mijn vader Geert ter Laan was ook een van de gijzelaars in Beekvliet. Hij was advocaat-procureur te Utrecht, wethouder van Sociale Zaken (gem. de Bilt) en lid Prov. Staten Utrecht. Hij werd op 4 mei 1942 nietsvermoedend van zijn bed gelicht en met een vrachtwagen vol andere mannen naar Beekvliet gebracht. Op 7 okt 1942 kwam hij vrij. Hij zat in Blok 5. De Duitsers sloegen met geweerkolven op zijn benen. Gevolg: trombose.
Christian van der Ven, namens BHIC bhic zei op 21 augustus 2008 om 12:59
Beste E.G.H. ter Laan, bedankt voor deze aanvulling. Als u nog herinneringen heeft van uw vader aan de tijd dat hij gegijzeld werd, of misschien zelfs brieven of iets dergelijks, dan houden wij ons van harte aanbevolen voor uw verhaal!

De gijzeling in Beekvliet is een hele markerende gebeurtenis geweest in de Tweede Wereldoorlog voor onze streek. Alle gegevens daarover - zeker persoonlijke verhalen - zijn daarom ook meer dan welkom.

Alvast bedankt!
Ch. Gemmeke zei op 5 december 2008 om 20:56
DE naam van de kampkommandant is Gemmeker niet Gemmeke
Henk Weltje zei op 2 september 2009 om 14:33
Geachte heer Ter Laan,

Omdat u kennelijk veel weet over personen en gebeurtenissen in Beekvliet, hoop ik dat u mij iets kunt vertellen over een kerstkaart die indertijd speciaal werd ontworpen voor de bewoners van Beekvliet om aan hun familie en vrienden te sturen. Deze kaart is in mijn bezit en ik benm graag bereid om u er, via uw eigen emailadres, een scan van te sturen. Ik wil met name weten wie deze kaart heeft ontworpen (een mede-geïnterneerde?)en in welk jaar.
Mariët Bruggeman, namens BHIC bhic zei op 8 september 2009 om 10:30
Beste Henk,
omdat de reactie van dhr. Ter Laan al wat langer geleden is, heb ik hem een mailtje gestuurd met de vraag om weer eens op dit forum te kijken. Ik hoop dat hij je verder kan helpen met je vraag. Je zou echter ook eens kunnen kijken op onze website bij 'historisch onderzoek doen' en dan vervolgens de inventaris van het archief van de Oud-Gijzelaars inzien. Hierin zitten veel tekeningen en kaarten, gemaakt door de gijzelaars zélf. Misschien zit er iets bij wat kan lijken of jouw kaart, je kunt deze stukken trouwens bij het BHIC in 's-Hertogenbosch inzien. Het kan zijn dat er een openbaarheidsbeperking opzit, maar dit zie je meteen als je op 'kenmerken' klikt bij het betreffende archiefstuk. Veel succes.
EGH ter Laan zei op 13 april 2011 om 01:02
Mij werd al enige tijd geleden om een reactie gevraagd omtrent een kerstkaart,
maar helaas, dat weet ik niet. Ik heb hier
het boek 'Beekvliet', maar dat boek kent u wellicht wel. Mijn vader heeft een mooi gedicht geschreven in die tijd. Als u dat zou willen lezen, waar kan ik dat dan heen sturen?
Groet, mevrouw EGH ter Laan, Zutphen
EGH ter Laan zei op 13 april 2011 om 01:16
Beste mijnheer Weltje,
Ik merk net dat ik uw bericht te haastig las... ik zou graag een kopie van die kaart ontvangen.
EGH ter Laan
Valckstraat 35
7203 GB Zutphen
bea alma zei op 1 oktober 2011 om 23:17
heeft iemand ook een popke jager gekent?
hij heeft ook als gijzelaar in beekvliet gezetten.
wij zouden graag weten of er brieven of foto,s enz hier van zijn .
en is de gedenkboek van gijzelaarskamp beekvliet ook te koop?
w.b.van Kooten zei op 9 april 2014 om 20:12
Hallo, ik vond gisteren 8 april een brief uit 1943 v.e persoon die hem schreef vanuit het kamp aan ene Piet.Ik denk dat hij een geestelijke was en uit Aalst kwam. Zijn naam kan ik niet goed lezen lijkt op Loont of zo. Hebben jullie daar wat aan, had zelf nog nooit v.h kamp gehoord. Groeten Nanda.
Hanneke van der Eerden, namens BHIC bhic zei op 11 april 2014 om 19:36
Beste Nanda,
Dat is een mooie vondst en mogelijk past deze brief bij wat we al over de gijzelaars bij het BHIC hebben. We hebben bij het BHIC de archieven van de Oud-gijzelaars en de persoonsdossiers van de gijzelaars van Beekvliet.
Zou je ons de brief of een scan/kopie van de brief kunnen toesturen, zodat we kunnen kijken om wie het gaat?
Hartelijk dank voor de te nemen moeite en vriendelijke groet, Hanneke
E Jordans zei op 18 september 2014 om 12:01
Beste Hanneke van der Eerden,
voor een werkstuk op school ben ik erg geïnteresseerd in de archieven wat betreft Beekvliet, zou ik hiervoor met u in contact kunnen komen met u?
Met vriendelijke groet,
Eleonoor Jordans.
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 22 september 2014 om 13:00
Beste Eleonoor,
je bent van harte welkom in onze studiezaal van het BHIC in 's-Hertogenbosch (Zuid-Willemsvaart 1).
Als je op onze website www.bhic.nl bij 'archieven en boeken' zoekt met het trefwoord 'beekvliet' dan kun je zo alle archieven zien waar dit woord in voorkomt. Je kunt dan zelf vanuit huis al een keuze maken welk archiefstuk of stukken je in zou willen zien. Je kunt ons dan van tevoren een mailtje sturen om deze stukken alvast te reserveren (aanvragen@bhic.nl), maar je kunt ook nog tijdens je bezoek deze stukken aanvragen. Op onze website staat ook altijd vermeld per archiefstuk of het misschien niet-openbaar is.
Veel succes en met vriendelijke groeten,
Kees van Ginneke zei op 20 november 2017 om 20:20
Goede avond. Een kleine vraag. Is iemand bekend met de naam Th.I.M. van Leth, civielgeinterneerde KampSt. Michielsgestel Blok1, kamer 37?Ik ben benieuwd of deze inderdaad in Beekvliet gezeten heeft. Ik heb een ongecensureerde mogelijk gesmokkelde brief van hem van 5 september 1942. Ik ben benieuwd wat er met deze van Leth gebeurd is. Met vr. groet, kees van Ginneke
Annemarie van Geloven
Annemarie van Geloven bhic zei op 21 november 2017 om 10:53
Beste Kees, de naam van Th.I.M. van Leth is opgenomen in het herdenkingsboek van Gijzelaarskamp Beekvliet.
Hij is geboren 22-5-1917. Zijn beroep was plv. hoofd Plaatselijk Bureau V.V.O. Zijn woonplaats was Hees bij Nijmegen. Hij is in gijzeling geweest van 13-8-1942 t/m 17-12-1942.
Bij het BHIC berust de Collectie Persoonsdossiers gijzelaars kamp Beekvliet, 1942-1945 (toegang 1501). Daar zou de inhoud van deze brief of een scan daarvan uitstekend in passen. Vindt u het goed dat het BHIC hierover contact met u opneemt?
Kees van Ginneke zei op 22 november 2017 om 19:29
Beste lezer,

Is geen probleem. Ik ga vast een zeer goede kleurenkopie maken zodat die toegezonden kan worden. vr. groet, Kees
Annemarie van Geloven
Annemarie van Geloven bhic zei op 23 november 2017 om 10:45
Dat is geweldig, Kees. Mijn collega van Relatiebeheer van BHIC zal contact per e-mail met je opnemen.
Gerdien van den Brand zei op 13 januari 2020 om 18:18
In het boek 'Het Nederlandse meisje,
Audrey Hepburn en haar tijd in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog' van Robert Matzen staat veel informatie over Beekvliet omdat twee van de slachtoffers van 15 augustus 1942 familie van Audrey waren.
Norah zei op 13 januari 2020 om 19:45
Vreemd, de moeder van Audrey Hepburn, "heulde met de vijand" zoals men dat vroeger verwoordde.
Marguerite de Jong zei op 17 februari 2020 om 17:38
Heeft misschien iemand gegevens over de heer L.E. (Leonard Elizar) Leo Rivière uit Middelburg. Gezeten in St. Michielsgestel Beekvliet, blok 4, kamer 47 van 45-5-1942 tot 22-10-1943. Hij is geportretteerd door een bekende schilder uit Beekvliet. Naam schilder onbekend. Als iemand over nadere gegevens beschikt, ben ik zeer geïnteresseerd.
Jef van Veldhoven zei op 18 februari 2020 om 14:33
In het onlangs verschenen boek Het gezicht van Gestel door Yve de Vries staat Leonard Elizar (Leo) Riviere vermeld met foto . Het portret is gesigneerd 28-7-1943.
De portretten werden geschilderd door Karel van Veen mede-gijzelaar op Beekvkliet
Jan Spit zei op 14 mei 2020 om 22:19
Op 20 november 2017 vroeg Kees van Ginneke of iemand bekend is met de naam van Th.I.M van Leth, geboren op 22 mei 1917, gijzelaar op Beekvliet van 13/08/42 tot 17/12/42. In het boek 'St. Michielsgestel, herinneringen uit het 'Gijzelaarsleven', geschreven door B.H. v.d. Gijzel (pseudoniem voor J.E. Boddens Hosang), burgemeester van Naarden en gijzelaar van 04/05/42 tot 17/12/42, staat op p. 157 - 159 een verhaal onder de titel: Een verrader. Het gaat hier over een zekere van L......., Theodorus Marin, geboren op 22/05/1917. Om zo snel mogelijk uit het gijzelaarskamp te komen had deze van L. besloten samen te werken met de Duitsers door informatie te verstrekken over de route waarlangs de clandestiene post het gijzelaarskamp verliet en zelfs verklaarde hij zich bereid om na zijn 'Entlassung' voor de Gestapo te gaan werken. Hij kwam inderdaad op 18 dec. 1942 vrij. Geboortedatum en voorletters van van L. en van van Leth zijn identiek, zodat we het hier waarschijnlijk over dezelfde persoon hebben. Geen modelgijzelaar dus!
Kees van Ginneke zei op 8 juni 2020 om 22:21
De brief van de hr. van Leth in mijn bezit, van 5.9.1942 en gericht aan den Zeer Eerw. Heer R. van Kessel, Rector v/h Groot Ziekenhuis in 's-Hertogenbosch (en waar geen postzegel of stempel oid op zit) sluit de schrijver van Leth: "Indien U mij schrijft, wil ik U er op wijzen, dat onze in en uitgaande brieven worden gecensureerd, het is dus zeer gewenschst erg voorzichtig te zijn. Ik ben in deze brief erg vrij geweest, omdat ik deze gesmokkeld heb, anders had ik wel een andere toon moeten aanslaan". Deze brief is geschreven ongeveer 3 weken na zijn aankomst in St Michielsgestel en mogelijk nog voor zijn samenwerking met de Duitsers.
Heldine Dunlop zei op 12 september 2020 om 10:53
De broer van mijn grootvader zat in gijzeling in St. Michielsgestel.
Zijn naam was G.A. Dunlop. Hij was bankdirecteur in Amsterdam.
Ik kan geen echte bevestiging vinden. Ik heb wel een krantenartikel waar zijn naam genoemd wordt.
Waar zou ik wel een echte bevestiging kunnen vinden?
groeten, Heldine Dunlop
jef van veldhoven zei op 12 september 2020 om 13:00
In het gedenkboek van Beekvliet wordt G.A. Dunlop genoemd als gijzelaar van 4 mei 1942 tot 21 aug 1942. Tot circa 15 oktober 2020 loopt er op de Beekvlietboerderij bij het voormalig seminarie Beekvliet en gijzelaarskamp een tentoonstelling genaamd : "Gegijzeld maar niet verslagen"" Werkelijk de moeite waard om te komen bekijken.
Heldine Dunlop zei op 12 september 2020 om 13:39
Wat fijn, die info over mijn oudoom! Hartelijk dank! Ik kom zeker kijken naar de tentoonstelling. Ik vraag mij af, is dat Gedenkboek daar ook te krijgen?
groeten, Heldine Dunlop
Toon Franken zei op 22 september 2023 om 17:44
Ik heb een klassenfoto van school J te Middelburg, waarop alle leerlingen staan van het schooljaar 1937/1938 waarop Leo Rivière is te zien.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 24 september 2023 om 16:57
Ah, zou je die foto naar info@bhic.nl willen sturen ovv De moord op vijf gijzelaars? Dan plaatsen we die er hier graag bij, Toon.
Alvast bedankt voor de moeite!

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.