In Ravenstein getuigt een kogelinslag ook na 75 jaar nog van de moordaanslag op NSB’er H. Apeldoorn. Daar werd op 10 augustus 1944 de Osse burgemeester doodgeschoten. Een zeer riskante onderneming, zo blijkt wel als de verantwoordelijke verzetsgroep later openheid van zaken geeft.
Burgemeester De Bourbon is al ruim een jaar ondergedoken, als NSB-burgemeester H. Apeldoorn op 17 maart 1944 zijn plek in Oss inneemt. De fanatieke Apeldoorn stuit vrijwel direct op verzetshaarden binnen het gemeentehuis, en wil het Osse overheidsapparaat zuiveren van deze anti-Duitse elementen. Hij legt een lijstje van tegenstanders aan.
Liquidatie
Aanleiding voor het verzet om snel in actie te komen. Bij de familie Coenen in de Woordstraat in Huisseling komen verzetsmensen van de Knokploeg Herpen bij elkaar om een liquidatie op ‘deze dreiging’ voor te bereiden. Om herkenning te voorkomen, roepen ze de hulp in van verzetsmensen uit Den Bosch.
Op papier wordt gewikt en gewogen. Wat te doen met agent Verbon, vaste begeleider van Apeldoorn? “Direct ‘fout’ was deze niet meer maar hij begeleidde zijn NSB-chef met heel veel graagte op al zijn tochten. Ten slotte kwamen we tot de conclusie dat ook die het lot zou moeten delen. Wat heet zwaarste was, moet het zwaarste wegen”, zo schrijft de gemeenschap Oud Illegale Werkers Nederland, kring Ravenstein-Schaijk.
Risico’s
Dan doet zich vrij plots de gelegenheid voor toe te slaan; de volgende dag zou Apeldoorn naar een vergadering in Ravenstein gaan. Binnen de kortste keren moet alles worden geregeld, alle onzekerheden ten spijt: het feit dat de Bosschenaren Apeldoorn niet van gezicht kennen, de slechte kwaliteit fietsbanden, de aftocht voor de daders. Het plan is risicovol, maar slaagt. “A. kreeg drie treffers en was er geweest”, wordt koelbloedig geconstateerd.
Strafmaatregelen van de Duitsers blijven niet uit. Als represaille wordt Jo Meulemans in de deuropening van zijn huis doodgeschoten. Pastoor Van Heijst, boekhouder P. Verheggen, caféhouder J. Smits en nog een inwoner uit Haren moeten als gijzelaar mee, maar komen na enkele weken weer vrij. De verzetsmensen die bij de liquidatie betrokken zijn, worden later opgepakt en komen om na een gevangenschap in kamp Vught.
“Inderdaad lijkt dit alles heel erg en dat is het ook. Men moet echter zoveel jaren later niet vergeten dat er niet dan op zeer goede gronden en nadat de noodzakelijkheid daartoe van alle kanten was bekeken en gebleken, tot een dergelijke maatregel werd overgegaan. De consequenties waren nimmer volledig te overzien maar moesten worden aanvaard”, vinden de ‘Oud Illegale Werkers’.
Geheime archieven geven gezicht aan oorlogsjaar 1944
Van een moordaanslag door het verzet, tot in de problemen komen omdat je mof zegt. De archieven van 1944 – na 75 jaar openbaar - laten voelen hoe moeilijk dat oorlogsjaar moet zijn geweest. Het BHIC toont je deze maand opzienbarende, ontroerende en angstaanjagende archiefstukken, die na al die jaren nu mogen worden ingezien.
Ik weet van mijn vader dat hij toen is op gepakt en hij heeft toen even in kamp Westerbork gezeten maar verder heeft hij er nooit iets over vertelt.
Marilou Nillesen
bhiczei op 11 december 2023 om 11:00
Bedankt voor je berichtje, Jan. Weet je toevallig ook hoe je vader hierbij betrokken was, of was het echt zo'n verhaal dat iedereen in Oss en Ravenstein kende?
Burgemeester De Bourbon is al ruim een jaar ondergedoken, als NSB-burgemeester H. Apeldoorn op 17 maart 1944 zijn plek in Oss inneemt. De fanatieke Apeldoorn stuit vrijwel direct op verzetshaarden binnen het gemeentehuis, en wil het Osse overheidsapparaat zuiveren van deze anti-Duitse elementen. Hij legt een lijstje van tegenstanders aan.
Strafmaatregelen van de Duitsers blijven niet uit. Als represaille wordt Jo Meulemans in de deuropening van zijn huis doodgeschoten. Pastoor Van Heijst, boekhouder P. Verheggen, caféhouder J. Smits en nog een inwoner uit Haren moeten als gijzelaar mee, maar komen na enkele weken weer vrij. De verzetsmensen die bij de liquidatie betrokken zijn, worden later opgepakt en komen om na een gevangenschap in kamp Vught.
