De heren van Gemert hadden grootse plannen met de kerk die in 1437 in gebruik werd genomen. Gemert moest een religieus centrum met regionale uitstraling worden. Dat was nogal wat voor een dorp dat altijd tot de parochie van het veel oudere Bakel had gehoord.
Maar die heren van Gemert waren niet zo maar dorpshoofden met veel pretenties. Ze waren lid van de Duitse Orde: een ridderorde die over heel Europa bezittingen had. Ze waren zo machtig dat toen in 1648 het huidige Noord-Brabant definitief bij de protestantse Republiek werd gevoegd, Gemert onafhankelijk en katholiek bleef. Zo werd de Gemertse kerk inderdaad een regionaal religieus centrum: uit de wijde omgeving kwamen er katholieken naartoe die in hun eigen woonplaats niet meer ter kerke konden gaan.
Zo kwam de kerk ongeschonden de jaren door waarin de rooms-katholieke kerk in Noord-Brabant als het ware ondergronds moest voortbestaan. Pas daarna onderging het middeleeuwse gebouw grote veranderingen: in 1853 werd de kerk belangrijk uitgebreid. Resultaat is dat we nu een negentiende-eeuwse neogotische kerk zien. Aan de monumentale waarde doet het niets af: het ontwerp van de bekwame architect H.J. van Tulder is een rijksmonument.
De kerk is gewijd aan Sint Jans Onthoofding.
Reageer hieronder en deel je herinneringen aan de kerk, het leven in de parochie en de geestelijken van vroeger. Zoals aan pastoor Van den Heuvel en zijn kapelaans G.A.M. van Mil en R.C.M. Vervoordeldonk. Pastoor Van den Heuvel werd in 1949, op 44-jarige leeftijd in de parochie ingehaald en bediende deze ook in de jaren zestig nog.
Pastoor van den Heuvel (bron: Katholiek Documentatie Centrum)
Fundatie parochie(kerk) en aanstelling eerste pastoor:
Archief Duitse Orde 1437 maart 18. Wilhelm de Gaver alias de Liedekerke, aartsdiaken vat Kempenland en proost kerk van Sint-Servatius in Maastricht, oorkondt, dat hij instemt met afscheiding van Gemert van Bakel en Deurne en met fundatie parochiekerk in Gemert door Theo van Betgenhusen, landcommandeur balije Oudenbiezen / dat landcommandeurs van Oudenbiezen presentatierecht van deze kerk zullen bezitten / dat nieuwe parochie eveneens onder aartsdiakonaat van Kempenland zal ressorteren.
1440 april 24 (in ecclesia parochiali de Ghemerde). Notaris Petrus de Platea, van Helmond, instrumenteert, dat voor hem en getuigen en in aanwezigheid van Leonardus de Valkenburg, geestelijke bisdom Luik, Nicolaus van der Dussen, commandeur van Gemert / Godfried van Erp / Johan van Gemert, schildknaap / Arnold Volko / Godfried van Geldrop / Johan van Hoesden / en Lucas en Gerard van der Eiken, broeders Duitse Orde / en van Godfried van Warema en andere inwoners van Gemert: Johan van Attendoren, priester Duitse Orde, ingevolge akten van toelating en aanstelling van Johan van Boeslinter, kanunnik en officiaal van Luik, en van paus Eugenius IV, als rector van nieuwe parochiekerk van Gemert, tot deze kerk is toegelaten en in bezit daarvan is gesteld.
Thijs de Leeuw
bhiczei op 10 april 2024 om 15:25
Bedankt Jan voor deze waardevolle aanvulling betreffende de geschiedenis van de parochie(kerk) St. Jan.
