De Sint-Petrus’ Bandenkerk in Oirschot is een van de belangrijkste oude kerkelijke monumenten van Noord-Brabant. Dat komt onder meer doordat het een kapittelkerk was. In de Middeleeuwen was er een college van geestelijken - kanunniken - aan de kerk verbonden die er dagelijks gebedsdiensten hielden. Dat droeg bij aan het prestige van de kerk en van Oirschot.
Koorbank (foto: P. Weijnen, 1890. Bron: Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed OF-05457)
De oorspronkelijke Petruskerk was in de tweede helft van de dertiende eeuw gebouwd, maar brandde in 1462 af. Toen al bevatte de kerk veel kostbare kunstvoorwerpen, die echter allemaal ten prooi vielen aan het vuur.
De huidige kerk kwam gereed in 1515, maar ook deze kreeg in de loop van de jaren het nodige te verduren. In 1627 werd de spits van de toren door de bliksem getroffen. Daardoor ontbreekt in de ‘skyline’ van Oirschot een fraaie gotische torenspits.
In 1648 werd de katholieke eredienst verboden en namen de gereformeerden de kerk over. In 1799 werd hij in verwaarloosde toestand teruggegeven aan de katholieken.
De toren stortte in 1904 als gevolg van achterstallig onderhoud gedeeltelijk in. Verantwoordelijk voor het onderhoud was de gemeente, die eigenaar was van de toren. Deze werd toen aangekocht door de parochie, die de toren liet restaureren.
De kerk brandt af (foto: Van Esch, 1944. Bron: Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 65.012)
Tijdens de bevrijding in 1944 werd de kerk beschoten: opnieuw stortte de toren in en - wat nog erger was - ook het dak. Een groot deel van het interieur van de kerk ging verloren, waaronder ook de beroemde koorbanken, waarop de kanunniken vroeger hun gebeden hadden gezegd en gezongen.
Desondanks is het een indrukwekkend gebouw van grote waarde voor Oirschot en daarbuiten. Sinds 1966 is de kerk dan ook een rijksmonument en in 2012 werd de restauratie van de kerk voltooid. In 2013 verleende paus Benedictus XVI de kerk de eretitel ‘basiliek’.
Niet alleen over de kerk maar over aan de geestelijken ervan doen vast nog wel wat verhalen de ronde. In de jaren vijftig bijvoorbeeld bediende pastoor Th.L. de Vries, die we hiernaast op de foto zien, de parochianen en hij werd daarbij geassisteerd door de kapelaans H. van Gestel en A.A. Leenders. In de jaren zestig was het pastoor G.J.D. Renders die de H. Mis opdroeg.
