Middenin de Binnenpolder, ten noordoosten van Terheijden, ligt al ruim drie eeuwen lang een eendenkooi. Vanaf 1693 tot 1935 is de kooi gebruikt om eenden te vangen voor de consumptie. Ook nu nog is kooieend gewild in wildrestaurants, omdat er in tegenstelling tot geschoten eenden, geen hagel in zit. Een deel van de opbrengst ging naar de Heer van Breda, in ruil voor het recht eenden te vangen. Daar kwam rond 1820 een einde aan.
De Achterste Kooi op de kaart van 1840
Wilde eenden
Lange tijd hebben de kooikers hier een goede boterham kunnen verdienen. Rond 1920 bracht een kooieend meer op dan een kilo boter. Maar vanaf die tijd ging het langzaam bergafwaarts met de vangst. Eenden houden van een waterrijke omgeving en die verdween langzaam als gevolg van de lagere waterstanden in de polder. Eenden houden ook van rust. Daarom genoten kooikers het recht op rust rond hun kooi, zoals molenaars vroeger het recht op wind genoten. Maar de groeiende verstedelijking maakte een einde aan die rust.
Terwijl er zo een einde kwam aan de commerciële uitbating van de eendenkooi, groeide het natuurbelang, omdat er ondanks alles toch sprake was van een relatieve rust, die voor veel andere vogelsoorten wel degelijk aantrekkelijk was. Sinds 1970 zorgt Staatsbosbeheer samen met veel vrijwilligers voor de conservering van het natuurgebied rond de eendenkooi.
Dankzij de eeuwenlange handhaving van het stiltegebied is de kooi en zijn omgeving een broedplaats van enkele roofvogels en vele soorten zangvogels. Er groeien bijzondere planten, en meer dan honderd soorten paddestoelen. Ook komen er wel twintig soorten dagvlinders voor.
Vangpijp van de Terheijdense Kooi
Behalve een bijzonder natuurgebied is de eendenkooi zelf natuurlijk een cultuurhistorisch fenomeen, een voorbeeld van hoe onze voorouders in hun onderhoud voorzagen. Daarom zorgt een werkgroep van de Heemkundekring De Vlasselt uit Terheijden voor de restauratie en het onderhoud van de eendenkooi zelf. Bezoekers krijgen hier uitleg over het oude kooikersvak.
Johan van der Made (redactie De Vlasselt)
zei op 21 maart 2013 om 09:07
Presentatie boekje EENDENKOOI (De Vlasselt nr.138)
Zaterdag 16 maart is tijdens een goed bezochte bijeenkomst in “Pensionstalling ZeggeZicht” het nieuwste boekje van Heemkundekring De Vlasselt gepresenteerd. Schrijver Jan van Vliet gaf het eerste exemplaar aan Vlasselt voorzitter Johan Bax, die het op zijn beurt symbolisch overdroeg aan mevrouw Klop. Haar man Ad Klop was destijds een van de eerste vrijwilligers. Nu vormen de vrijwilligers een werkgroep van de heemkundekring. In een film uit 1988, van Wim Voermans, was Ad Klop te zien als gids tijdens een rondleiding van de hengelsportvereniging S.I.O.G.
In het boekje beschrijft Van Vliet de oorsprong van de eendenkooien in de Binnenpolder, waarvan de huidige kooi is overgebleven. De oudste gegevens over de Terheijdense eendenkooien dateren van het jaar 1643. Tot 1958 is de eendenkooi bezit geweest van opeenvolgende ondernemers, de kooimannen. Sindsdien is de kooi eigendom van Staatsbosbeheer.
De eendenkooi was oorspronkelijk bedoeld als vangplek van wilde eenden, die een delicatesse waren voor de toenmalige adel en rijke lui. Tegenwoordig is dat niet meer en is de kooi een natuurgebied, met meer dan 130 soorten wilde planten.
Na het buiten gebruik stellen van de eendenkooi volgde een periode van dichtgroeien en verlanding. In 1969 werd begonnen met het herstel, door middel van uitgraven met de spa. Na 20 jaar waren de vormen van de waterplas met vangarmen weer duidelijk in beeld.
De natuurwerkgroep van De Vlasselt is geboren in 1993 en bestaat uit een groep enthousiaste vrijwilligers, die het onderhoud verzorgen. Daarnaast worden door hen rondleidingen gegeven. Meer informatie hierover is te vinden op www.vlasselt.nl.
Het boekje ”Het ontstaan, verval en herstel van de eendenkooi in de Binnenpolder van Terheijden” telt 84 bladzijden en is voor slechts € 3,- verkrijgbaar bij A. Kokke, Kerkstraat 28 Wagenberg, tel. 076 593 1871.
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 21 maart 2013 om 11:12
@Johan van der Made, Heemkundekring De Vlasselt mag oprecht trots zijn op de uitgave van het boekje over de Eendenkooi. Dank voor uw heldere uitleg, die veel lezers zal inspireren dit boekje aan te schaffen en te lezen.
Johan van der Made namens De Vlasselt
zei op 22 maart 2013 om 15:00
Ik heb Ad klop gekend als 16 jarige ik was in de leer bij hem als stoffeerder bij de firma Raming Breda Hij had het in die tijd ook al over de eenden kooi maar ik was toen nog te jong en interesseerde mij dit niet zo ik was met mijn broer afgelopen donderdag 12 november 2015 aan het wandelen in dit natuur gebied we zagen nog twee ooievaars en een grote zilver reiger ik geef nu heel veel om de natuur en kwam bij het Ad klop laantje uit ik dacht gelijk aan hem zoon man kan je echt niet vergeten het deed mij wel wat ik vind het fijn dat ik dan toch nog gezien heb wel niet de eende kooi maar toch het stukje waar hij zijn vrije tijd door bracht.
Annemarie van Geloven
bhiczei op 16 november 2015 om 10:51
Een prachtige nagedachtenis aan Ad Klop en bevestiging dat hij indertijd al zo betrokken was bij de eendenkooi. Hartelijk dank, Emiel Maes, voor uw reactie!
