skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

De toren van de Woenselse Sint Petruskerk in Eindhoven

Deze kerktoren is niet, zoals de rest van het kerkgebouw, gebouwd door H.J. van Tulder, maar door de Eindhovense stadsarchitect Louis Kooken.

Willem II-gothiek

Van Tulder bouwde de gebouwelijkheden van het bedehuis van de Woenselse kerk onder de patronage van Sint Petrus van de Heilige Stoel van Antiochië. Van Tulder was beroemd of berucht  wegens zijn Willem-II neogothiek, ook bekend als de Anglicanistische Gothiek. Willem II had veel rondgehangen in Engeland als aide-de-camp van de Hertog van Wellington toen hij nog kroonprins was. Hij zag overal in die neogothische stijl gebouwen verrijzen. En hij vond dat prachtig. Hij ontwierp zelf dat soort gebouwen. Hij was vast van plan als koning der Nederlanden zich helemaal uit te leven. Nu kon Willem niet goed het geduld opbrengen om zijn ontwerpen ook op draagkracht, aard- en nagelvastheid te berekenen. Daar had hij de tijd niet voor. Hij was gespecialiseerd in militaire heldendaden, die hij bij de vleet bedreef. Ook te Waterloo natuurlijk. Tekenen kon hij goed. Pinakels, steunberen, kruisribgewelven, luchtbogen, hij draaide er zijn hand niet voor om. Tegenspraak bij het bestek verdroeg hij niet. Dus er stortte wel eens wat in.

De Petruskerk in 1982 (foto: © Job van Nes. Bron: Reliwiki)
De Petruskerk in 1982 (foto: © Job van Nes. Bron: Reliwiki)

Van Tulder  als dienstbaar willoos werktuig

Hij kreeg nu Hendrik van Tulder toegewezen als aannemersknecht en uitvoerder. Die had tot taak de ontwerpen van Willem nog eens flink tegen het licht te houden. En de belastingen die de soeverein cijfermatig niet echt goed begroot had opnieuw te becijferen en ook te kijken of er wel goed gefundeerd en vooral geheid was. Van Tulder kreeg nu naam als neogothicus. Maar omdat ook hij, in navolging van zijn gekroonde opdrachtgever, het niet te nauw nam met ribwerken, wimpergen, timpanen, booglengten en riboverspanningen die hij wegmoffelde in het destijds in zwang komende op de bouwplaats gegoten beton, kon je verzakkingen en scheuren zien aankomen terstond na oplevering.

Van Tulder sprak nooit tegen, blééf eerbiedig jegens de broodheer, volgde slaafs diens behoeften aan fabrieksmatige per mal vervaardigde versieringen van iedere aard, en was prompt met leverantie en tóch goedkoop. Dat was nu juist wat pastoor Van Liempt te Woensel zocht. Hij liet dus Van Tulder een fikse toren optrekken die hóger was dan die van de Eindhovense Sinte Catharina-kerk. Met drie verspringende geledingen die perspectivisch verticaal verliepen, zo, dat de derde aanmerkelijk langer en slanker was dan de eerste. In het minimum van bestek waren ook een macht van rollagen, schijnvensters, montants en balconnetjes verwerkt. Met een zwaar klokkenhuis voor een viergelui, helemaal boven in.

Een instorting met donderend geraas

Deze toren stortte in op 12 september 1875 zoals het hoort. Er waren, schrijft de pastoor, gelukkigerwijze geen gelovigen in de buurt. Al was iedereen van mening verschoten. Het gebeurde, tekent de dorpsherder aan, met donderend geraas in de ochtend om acht uur. De paniek walmt nog van het ambtsbericht af. Veel inktspatten.

De toren van de Petruskerk (foto: Wies van Leeuwen / Provincie Noord-Brabant. Bron: BHIC, fotonummer PNB001017776)
De toren van de Petruskerk
(foto: Wies van Leeuwen / Provincie Noord-Brabant.
Bron: BHIC, fotonummer PNB001017776)

Terstond begon Woensel fondsen te verzamelen voor een nieuwe toren. Maar nu met een architect bij wie ze niet zou instorten. Dat werd afzonderlijk bedongen. Dat werd - in 1912 - de seculiere architect Louis Kooken, die een reputatie had opgebouwd als traditionalist in de modus van de Amsterdamse School. Hij had net een nieuwe stadsuitleg voor Eindhoven afgeleverd. Kooken voelde er niet voor, want hij zag weer priesterlijke bemoeienis opdoemen aan de ontwerptafel. En die kwam dan ook. Weer een overmaat aan rollagen, inkepingen, schijnmontants en rare nutteloze balconnetjes waarop je alleen maar met moeite, de buik inhoudend, kon staan en vaststellen dat het hoog was en dat het er woei. Dat is deze toren. Kooken leed nog menige zenuwinstorting toen de pastoor toch weer in 1913 veel te zware klokken in het luidhuis deed optakelen.

Maar alles bleef intact. Dus gaf de Strijpse concurrent, pastoor Fransiscus Werners, opdracht in 1936, om óók zo’n toren te maken aan zijn neogothische basiliek. Met nog meer festoenen en heiligenconterfeitsels, waaronder dat van de Strijpse pastoor zelf. Daaruit resulteerde een fraaie achtkaraats ruzie die zelfs de periodieke pers haalde. Maar daarover elders, met alle smeuïge details van dien. Bij BHIC natuurlijk.

Reacties (1)

Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 29 november 2022 om 10:33
Fascinerend verhaal, Gerard, met een niet minder fascinerende cliffhanger...
Waar kunnen liefhebbers het vervolg lezen?

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.