skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

De verandering van de mode in confectie en lingerie

Alleen op zaterdag avond als je, je in de waskuip of teil had gewassen kreeg je schoon ondergoed, dan kon je op zondag weer fris aan de nieuwe week beginnen.

Op maandag zag je dan in het dorp de lange onderbroeken van de mannen en de grote fuiken (plaatselijk dialect) van onder broeken (met open kruis) van de vrouwen aan de wasdraad hangen om in de wind te drogen.

In het ambonnezenkamp Lunetten in Vught wordt de was opgehangen, 1951 (foto: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC)
In het ambonnezenkamp Lunetten in Vught wordt de was opgehangen, 1951 (foto: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC)

In het hogere milieu hadden de dames een directoire met gesloten kruis en kant aan de pijpen. Deze werden niet buiten gehangen om te drogen, dat was niet netjes, maar in het washok.

In de tijd dat de plèè en het watercloset kwam veranderde de fuik in een dichte onderbroek met pijpen. Daarna ging het snel: na de oorlog kwam de onderbroek met pijpjes, de pijpjes werden steeds korter. De pijpjes verdwenen, de tangaslip kwam en het is voor de liefhebbers en het gemak dat de tangaslip werd vervangen door de string.

Bezoekers van de markt in Grave bekijken ondergoed (foto: J. smeets; coll. BHIC)
Bezoekers van de markt in Grave bekijken ondergoed (foto: J. Smeets; coll. BHIC)

Ik heb bij ons op het dorp wel eens een vrouw horen zeggen: “Er is niets makkelijker dan een fuik. Ik kan zo overal een plasje doen, ik hoef maar even te gaan zitten. En mijne man vind het ook fijn want gemak dient de mens!”

De mannen hadden vroeger een lange onderbroek met gulp. Aan het einde van de oorlog kon men bij het Rode Kruis of HARK (Hulpactie Rode Kruis) lang ondergoed op halen met een gulp voor en achter een klep met twee knoopjes. Er waren ook onderbroeken met een klep en bovenlijfje aan een stuk, met lange mouwen. Deze werden ook wel hansop genoemd en dan was de klep achter zeker een uitkomst!

Vrouwenondergoed in de tijd (foto: Mirjoran. Bron: Flickr; CC BY-SA 2.0)
Vrouwenondergoed in de tijd (foto: Mirjoran. Bron: Flickr; CC BY-SA 2.0)

De bovenbroek was een klepbroek. Die klep zat aan de voorkant, aan twee kanten met twee knoopjes vast. Bij het plassen deed men dan, links of rechts, de twee knoopjes los. Zulken broeken noemde men in de volksmond ook wel een broek met schenk of presenteerblad.

Toen wij jongens naar school gingen hadden we in de zomer een korte broek aan met kniekousen en in de winter lange gebreide kousen met een knoop aan de bovenkant en knoopgatenelastiek aan een lijfje om omhoog te houden.

Jongen in plusfour op de speelplaats van het internaat in Heeswijk (coll. BHIC)
Jongen in plusfour op de speelplaats van het internaat in Heeswijk (bron: BHIC)

Maar ook bij de heren veranderde de mode. De klep veranderd in een gulp met knoopjes. Dat was een broek met een gauwigheid, zoals men dan zei. Dit was al een hele vooruitgang! Maar het kon nog sneller, de rits verving de knoopjes. In het begin was dat wel wennen en uitkijken dat je bij snel omhoog doen van de rits er niet tussen kwam zitten. In de volksmond werd deze ook wel een snelzeikerd genoemd.

Verder veranderde er jaren niet veel aan de broek dan langere of kortere, bredere of smallere pijpen. Na de oorlog kwam de plusfour weer in de mode bij de jongeren. Deze werd al gedragen in 1860 door de hogere heren van de golfclub in een verkorte uitvoering net onder de knie, de pofbroek. Nu werd hij gemaakt in een langere uitvoering tot even boven de enkels en werd in de volksmond pofbroek, polderbroek of drollenvanger genoemd.

Totdat de spijkerbroek in de mode kwam. Het word steeds maar gekker met de spijkerbroek. Ze veranderden van kleur, werden plaatselijk gebleekt, slijtage plekken werden aangebracht of de knieën open geknipt, hoe gekker hoe mooier.

Maar als het aan de mode ligt vinden ze over een tijdje de klepbroek wel weer opnieuw uit, dan zijn ze op de spijkerbroeken weer uitgekeken en zijn we weer terug bij af!

Reacties (3)

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 21 juli 2020 om 14:52
Wat een ontzettend leuk verhaal Gerard, vooral de namen die werden gegeven aan de verschillende soorten ondergoed. Ik vond het erg leerzaam om te lezen. :)
bertvliegkist zei op 9 augustus 2020 om 15:02
De Plusfourramp
Na de oorlog was alles schaars. In 1950 kon je weer zonder bonnen kleding kopen als je al geld had, nog nooit had ik een lange broek gedragen. Het was een grote uitgave voor ons gezin. Mijn moeder nam mij mee naar een kleding zaak en ik kreeg mijn eerste Plusfour( pofbroek) Trots als ik was ging ik er mee pronken bij mijn vrienden. Een vriend had net een doortrapper. Dat is een baanfiets er zit geen rem op een dergelijk fiets. Mag ik er een keer op fietsen”ja, natuurlijk zei mijn vriend” Ik raakte met broek tussen de ketting en scheurde mijn broek.” Ik durfde niet naar huis mijn moeder het te vertellen. Mijn moeder zou ik veel verdriet aan doen. Wat nu, een van mijn vrienden zijn moeder heeft de plusfour zo goed als ze kon hersteld. Mijn moeder stond een keer daarna met de buurvrouw te praten en ze vertelde dat Bertje altijd zijn kleren netjes op een klerenhangertje ophing, hij is zo netjes, dat deed ik zo dat ze de scheur niet kon zien.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 12 augustus 2020 om 09:08
Ik kan me je vrees levendig voorstellen, Bert, om met zo'n scheur in je kostbare broek naar huis te gaan. Wat enorm lief dat die moeder het zo netjes heeft weten te maken. En heb je de gewoonte om je kleren zo netjes op te hangen ook later nog volgehouden?

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.