Nog voor de vestiging van een Openbare Bibliotheek in Terheijden was er al een bibliotheek in de Markstraat onder de vlag van de Sint-Vincentiusvereniging.
Deze vereniging van katholieke signatuur, opgericht in Parijs in 1833 en vernoemd naar de 17e-eeuwse heilige Vincentius à Paulo, richtte zich op hulp aan armen en behoeftigen. Halverwege de negentiende eeuw werd de vereniging ook actief in Nederland via parochiale afdelingen en ondernam men ook initiatieven op het gebied van onderwijs en bibliotheekwerk. Deze bibliotheken waren één van de vormen van de vroegere volksbibliotheken, waaronder voor de katholieken ook parochie- en juvenaatsbibliotheken. Er werd speciaal gekeken naar de belangen van de eenvoudige lezer. Ook in Terheijden, een jaartal is niet bekend, vestigde zich onder de vlag van de Sint-Vincentiusvereniging een bibliotheekvoorziening. Dat was in een pand aan de huidige Markstraat 9/9a van Terheijden, de vroegere school- en onderwijzerswoning genaamd ‘Dorps Schoolhuis’.
In 1975 werden de Sint-Vincentius-bibliotheken opgeheven. De vestiging aan de Markstraat werd een openbare bibliotheek onder regie van de toenmalige gemeente Terheijden en de uitvoering bemenst door vrijwilligers, ondersteunt door de inmiddels opgeheven Provinciale Bibliotheek Centrale (PBC).
In 1984 verhuisde de bibliotheek naar leegstaande lokalen van de vroegere katholieke school, grenzende aan het Thomasklooster (1884) aan de Markstraat 23 in Terheijden. De inmiddels opgerichte speel-o-theek ’t Leenlotje vond daar tevens onderdak alsook de studieleeszaal.
Presentatie van het monumentenschild voor het Thomasklooster, 1984. Rechts burgemeester Jan van Maasakkers (foto: Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda)
Enkele jaren later, in 1987, verhuisde de bibliotheek, samen met de speel-o-theek en de studieleeszaal, van de Markstraat naar de voormalige openbare school De Windhoek aan de Brabantstraat in Terheijden. De Stichting Kunstuitleen Terheijden werd daar ook ondergebracht.
Links: Vrijwillige medewerkers van de bibliotheek aan het inpakken voor de verhuizing naar de Brabantstraat, 1984 (foto: Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda). Rechts: Vestiging bibliotheek Brabantstraat Terheijden, 2008 (Foto: G. Lanting. Bron: Wikimedia Commons; CC BY 3.0)
In 1997 vond een gemeentelijke herindeling plaats en ging Terheijden deel uitmaken van eerst Made en later de gemeente Drimmelen. De Terheijdense bibliotheekvestiging werd gevoegd bij de Stichting Openbare Bibliotheek in de gemeente Drimmelen.
Links: Studieleeszaal, 1984, met voor die tijd al computers. Rechts: Expositie in de bibliotheek, 1992. (foto's: Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, fotonummers JVG19880309020 en JVG19920606016)
De Stichting Openbare Bibliotheek in de gemeente Drimmelen ging per 1 januari 2005 deel uit maken van de basisbibliotheek Theek 5, een fusie van vijf bibliotheekstichtingen uit evenzoveel gemeenten. Dat was ook het moment om afscheid te nemen van een twaalftal vrijwilligers, aangezien de toen geldende CAO niet toestond dat bibliotheekwerk door vrijwilligers werd uitgevoerd.
In 2012 verhuisde de inmiddels geworden Theek5-vestiging naar het Oranjeplein in Terheijden, een ruimte in de nieuw gebouwde Zonzeelschool. De activiteiten van de eerder genoemde zelfstandige organisaties: speel-o-theek ‘t Leenlotje en de Stichting Kunstuitleen werden beëindigd. De studieleeszaal was al eerder gesloten.
De openingstijden van de zelfstandige vestiging onder regie van de gemeente Terheijden waren destijds nog van maandag tot en met vrijdag. Met de gemeentelijke herindeling en de fusie tot Theek5 zijn deze teruggebracht tot drie dagdelen per week.
Marilou Nillesen
bhiczei op 24 november 2020 om 09:46
Bijzonder Jan, de laatste halve eeuw lijkt het wel alsof ieder decennium weer een nieuwe ontwikkeling voor de bibliotheek in petto heeft. Goed dat je dit proces zo duidelijk in beeld hebt gebracht.
