Op een of andere manier lijken architecten bij het ontwerpen van bedrijfswatertorens zich wat vrijer te voelen dan bij de (meestal grotere) watertorens voor het openbare waterleidingnet. Zie bijvoorbeeld de bedrijfstorens van Raymakers in Helmond of die van Isover in Etten. Het geldt zeker ook voor de watertoren van Organon in Oss.
In 1951 ontwierp het architectenbureau van jhr. A.P. Wesselman van Helmond en J.A.G. van der Steur jr. een watertoren voor het chemisch bedrijf Zwanenberg Organon in Oss. Het is een strak en functioneel ontwerp, met één bijzondere karakteristiek, namelijk het glazen trappenhuis langs de top van de buitengevel. De watertoren zelf is een strakke, witte pijp, zonder verder uiterlijke aanduidingen van een waterreservoir.
Door zijn hoogte van bijna 35 meter biedt de toren vanuit het glazen trappenhuis een schitterend uitzicht over de omgeving. Bij helder weer kan men zelfs de Sint Jan in Den Bosch zien. Maar natuurlijk is dat een bijkomend iets. De toren maakt deel uit van de watervoorziening van Organon ten behoeve van koeling, brandbestrijding en een eigen waterleidingnet. Het benodigde water werd opgepompt uit een twintigtal bronnen op het eigen terrein, vanaf een diepte van 15-20 meter. Dat werd vervolgens gefilterd en ontijzerd. De watertoren, met een reservoir van 85 m3, diende om de waterleiding op druk te houden.
Organon is ontstaan vanuit de vleesfabriek en exportslachterij die Saal van Zwanenberg in 1887 in Oss was begonnen. Na de (Canadese) ontdekking hoe men uit de alvleesklier van dieren insuline kon winnen, richtte Saal van Zwanenberg in 1923 een dochtermaatschappij op om zich met het nuttig gebruik van slachtafval van de Zwanebergfabrieken bezig te houden. Het nieuwe bedrijf slaagde er in om op industriële schaal insuline te extraheren uit de alvleesklier van geslachte varkens, een unicum in de wereld. Organon ontwikkelde zich daarna tot het grootste farmaceutische bedrijf in Nederland. In 2007 werd het voor 11 miljard euro overgenomen door het Amerikaanse Schering-Plough.
Uit: Bouwkundig Weekblad 72 (1954) p. 26
De watertoren van Organon is ook na bijna zestig jaar nog steeds in gebruik. In 2009 is de toren gerenoveerd. In het verleden heeft de bedrijfsbrandweer de toren ook wel gebruikt voor trainingen met persluchtmaskers. Wie de trap op en neer kon zonder het masker van zijn hoofd te trekken, was geslaagd.
Watertoren 1953
Met dank aan Robert van Vlijmen, bedrijfsarchivaris van Schering-Plough in Oss, Hans van Woudenberg en Geert van Uden voor hun foto’s en informatie.
Voor een studieproject ben ik op zoek naar meer informatie over dit gebouw. Ik ben benieuwd naar verhalen, bouwtekeningen, foto's etc. Wanneer iemand mij verder kan helpen dan hoor ik graag van u.
Met vriendelijke groet,
Stefan
Marilou Nillesen
bhiczei op 7 oktober 2016 om 09:00
Hallo Stefan, daar hebben we best wat informatie van in huis. Kijk maar eens hier:
Deze archieven zijn niet gescand dus daarvoor moet je een bezoek brengen aan de studiezaal in Den Bosch. Maar als je een camera meeneemt (of je doet het gewoon met je smartphone) mag je wel gewoon foto's maken.
Veel succes!
Stefan
zei op 7 oktober 2016 om 09:57
Top, hartelijk dank voor de tip. Ik ga meteen aan de slag!
In 1951 ontwierp het architectenbureau van jhr. A.P. Wesselman van Helmond en J.A.G. van der Steur jr. een watertoren voor het chemisch bedrijf 
Organon is ontstaan vanuit de vleesfabriek en exportslachterij die Saal van Zwanenberg in 1887 in Oss was begonnen. Na de (Canadese) ontdekking hoe men uit de alvleesklier van dieren insuline kon winnen, richtte Saal van Zwanenberg in 1923 een dochtermaatschappij op om zich met het nuttig gebruik van slachtafval van de Zwanebergfabrieken bezig te houden. Het nieuwe bedrijf slaagde er in om op industriële schaal insuline te extraheren uit de alvleesklier van geslachte varkens, een unicum in de wereld. Organon ontwikkelde zich daarna tot het grootste farmaceutische bedrijf in Nederland. In 2007 werd het voor 11 miljard euro overgenomen door het Amerikaanse Schering-Plough.
