Met dat woord ‘Van Woerkommer” werd een broodmes bedoeld, gemaakt door de messenmakersfamilie Van Woerkom.
Al rond 1750 komen we ‘Van Woerkommers’ tegen in Sint-Oedenrode: Jan van Woerkom wordt gedoopt, als zoon van Antonie van Woerkom en Adriana Vermeulen. Jan trouwde rond 1832 met Wilhelmina van Brussel. Ze woonden op de plek kadastraal aangeduid sectie G 124 en 125. Dat is nu de Knapenhoek, toen was het een voetpad.
 |
 |
| Knapenhoek 1832 |
Sint Paulusgasthuis 1885 |
In 1818 komt de zoon van Jan en Wilhelmina, ook Jan geheten, bij de notaris. Hij is 31 jaar en messenmakersgast van beroep. Hij krijgt maar geen toestemming van zijn vader Jan (ook messenmaker) voor zijn voorgenomen huwelijk met de dienstmeid Henrica Maria de Poorter. En dat terwijl haar goederen, haar opvoeding en haar geboorte helemaal met dat van hem overeen komen.
Daarom moet hij nu andere juridische middelen gebruiken. Per notariële akte vraagt hij zijn vader onderdanig om toestemming tot het aangaan van dit huwelijk met een beroep op zijn vaderlijke tederheid en met de belofte dat hij zich dat waardig zal tonen. Hij zal zijn vader alle eerbied en verknochtheid van een rechtgeaard zoon betonen. Jan huwt op 8 januari 1819 met zijn Henrica Maria de Poorter.
In 1850 woonde de 19-jarige Wilhelmina Adriaans, ter plaatse beter bekend als Mijntje van Woerkom, in de Knapenhoek bij haar ooms, de messen- en scharenmakers Jacobus, Pieter en Matheus van Woerkom en haar tante Allegonda, de zus van haar moeder. Allegonda kreeg in 1869 een optrekje in het Sint Paulusgasthuis. Zij overleed daar in 1871.
Uit de bevolkingsregisters blijk dat Mijntje vanaf 1869 bij haar tante in het Sint Paulusgasthuis woonde, waarschijnlijk als haar verzorgster. Na het overlijden van Allegonda was er geen plaats meer voor Mijntje en zij vertrok op 19 maart 1872 naar Krefeld, Pruisen.
Mijntje keerde na jaren weer terug in Sint-Oedenrode en vroeg in 1892 om een plekje in het Sint Paulusgasthuis. Maar helaas, Mijntje was geboren in Helmond en daarom kwam zij niet in aanmerking voor een plaats in het Sint Paulusgasthuis, ook al had ze haar hele jeugd in Sint-Oedenrode doorgebracht. In 1898 vroeg ze het opnieuw, maar ook deze keer werd ze geweigerd.
De financiële omstandigheden van het gesticht waren niet gunstig en daar moest rekening mee worden gehouden. Het bestuurslid van het Gasthuis Moeskops meende wel eens gehoord te hebben, dat alleen “inboorlingen der gemeente Sint-Oedenrode” een plaats in het Sint Paulusgasthuis konden innemen. Of dat ook echt zo was, kon men op dat ogenblik niet bevestigen. Zo’n bepaling zou in de stichtingsakte staan, maar die was zoek.
Foto: Jo van der Kaaij, eerste steenlegging Oda Gasthuis door Pastoor van Erp, 26 april 1905.
Mijntje woonde tot 1909 op verschillende adressen. In dat jaar zien we Mijntje dankzij het nieuw gebouwde Oda Gasthuis terug op de lijst van bewoners daarvan. Daar overleed ze in 1922, op 91-jarige leeftijd, als dochter van Martinus Ariaans en Wilhelmina van Woerkom.
Foto’s: Jo van der Kaaij
Bronnen:
Sint-Oedenrode, Gemeentelijk Kadaster 1832-1971.
Schepenakten 1548-1810, toegang 7636.
Notariële akten 1642-1935, toegang 7637.
Gemeentebestuur Sint-Oedenrode 1811-1933, toegang 7634.
