In 1940 werden wij bezet, net als veel andere landen, een jaar daarna werd Rusland aangevallen. Dat houdt in dat alle grenzen geblokkeerd waren. Nu heeft Europa niet veel grondstoffen en Nederland al helemaal niet. Daarbij kwam, dat vele artikelen aan de bezetter geleverd moesten worden. Voedsel en kleding zijn zo wel het voornaamste, doch er ontstond geleidelijk een tekort aan letterlijk alles, van gebruiksartikelen tot bouwmaterialen.
Hierbij geef ik een overzicht zo ver mijn herinnering reikt.
Fiets met houten banden, Linden (foto: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC nr. 1650-00065)
Tekort
Er was in de Tweede Wereldoorlog een nijpend tekort aan fietsbanden en verdere rubberen artikelen, men zocht naar de meest uiteenlopende mogelijkheden.
Autobanden
Oude autobanden waren een zeer gewild alternatief. Waar het loopvlak overgaat naar de zijkant zit een dikkere rubberen laag. Die rubberlaag werd handmatig afgesneden, dat was een vermoeiende klus. Die richel werd enigszins rond gesneden tot het op een fietsband leek en op het fietswiel bevestigd. De einden werden met een stuk wasdraad (dikke ijzerdraad) aan elkaar gemaakt.
Tuinslang
Een makkelijkere manier was om een dik steigertouw met een ijzerdraad door een tuinslang te trekken, hierdoor was de tuinslang gevuld en deukte niet in. De tuinslang werd op dezelfde manier op het fietswiel bevestigd. Deze uitvoering had het voordeel dat de ‘band’ iets veerde, maar als het verbindingsdeel tijdens het fietsen de weg raakte kreeg de fietser een schokje. En niet iedereen beschikte over een tuinslang.
Houten banden
Een enkeling had houten blokjes met de breedte van de velling [velg. Red.], hoogte ca. 3 cm en ca. 9 cm lang. Deze waren met veertjes aan het wiel bevestigd, op zich een heel arbeidsintensieve klus met een zeer sober resultaat.
Detail van het voorwiel (bron: BHIC nr. 1650-00065)
Bandenpech
Van een oude binnenband werden delen geknipt ter grootte van een gulden. Die werden aan de ene kant met een stukje schuurpapier enigszins ruw geschuurd, daar ging de solution (rubbercement) op, even wachten en de fietsband werd geplakt. Die solution was op het laatst niet meer te krijgen. Bij wijze van alternatief werd een stukje spekzool van een oude schoen in de Benzol gelegd. Dat loste na enige tijd op en zo ontstond er een kleverige massa. Helaas was het resultaat bedroevend wat kleefkracht betrof.
Zulke fietsbanden werden ‘anti-plofbanden’ genoemd.
De voorvork verlengen en een stepwieltje monteren kwam ook voor, maar daarvoor moest men wel over de nodige spullen beschikken.
Uit het geheugen van
Martien v. Dooren
Meer verhalen van Martien over allerlei gebruiken in de Tweede Wereldoorlog?
Dat het niet verloren gaat . juist daar gaat het om , diverse hebben gereageerd en zo een bijdrage geleverd aan dit onderwerp , binnenkort stuur ik nog meerdere herinneringen en hoop dat andere op een positieve wijze een bijdrage leveren . Het zou mooi zijn als al die verhalen samen gevoegd zouden worden,
Wij hadden thuis een houten Miele wasmachine , deze werd aangedreven door een wiel met een knop , en zat aan de zijkant , men moest met die knop de ronsel in beweging brengen , die bestond uit twee ronder stokken en twee platte houten die voorzien waren van grote gaten, zo werd de was heen en weer gespoeld. later heeft mijn oom er een klein elektrisch motor onder gemaakt , een hele vooruitgang .
Marilou Nillesen
bhiczei op 16 april 2023 om 20:51
Je hebt helemaal gelijk, Martien, goed dat je deze verhalen vastlegt. Bovendien op een heel beeldende manier; ik vermoed dat het voor veel lezers herkenbaar is. Dank je wel daarvoor!
