Heemkundigen zijn er sterk aan gewend om vooral lokale archieven te raadplegen. Hoe anders is het als je wat redelijk onbekende overheidsarchieven in duikt. Zo ben ik al jaren actief op het ontsluiten van de resoluties van de Raad van State over de periode 1629-1795 en dan speciaal alles over de Meierij van ’s-Hertogenbosch. Ik heb er een kleine 300 ‘dikke turven’ op zitten en ben aanbeland in 1791. Elke dag is weer een nieuwe verrassing!
De spreiding in thema’s is zo fascinerend dat ik het hele project dit jaar wil afronden. Alle Meierijse plaatsen passeren er met betrekking tot militaire zaken, benoemingen van pastoors, predikanten en schoolmeesters, belastingperikelen, bouwvallige of herbouwde schuurkerken, landschapselementen, vestingwerken, gasthuizen, fundaties, kerken en kerktorens, schouwverbalen, regimenten cavalerie en infanterie, chirurgijns en medicine doctoren, schoolgebouwen, VOC en WIC, deserteurs, hospitalen, schutterijen en gilden, polderreglementen, molens en molenaars, schrijfambten en secretarieën en zo kan ik nog tientallen andere onderwerpen opsommen. Ideaal zijn die oude overheidsarchieven voor die plaatsen waar de lokale archieven grote hiaten vertonen of door brand of oorlog helemaal verdwenen zijn.
Noodzakelijke reparatie
Nu een resumé over de tiendklokken van Borkel en Hoogeloon. De regenten van Borkel hebben een brief gestuurd aan de rentmeester der geestelijke goederen Verster met de mededeling dat hun grote klok of tiendklok na jaren lang luiden over de doden helemaal is gebarsten en noodzakelijk gerepareerd dient te worden. Verster gaat de klok inspecteren samen met klokkengieter Henricus Petit. De zwaarte van de klok was 300 pond en ze dateerde uit 1720. Voor het herstel van de schade was het volgens Petit noodzakelijk dat de klok vergoten zou worden. Er werd onderhandeld over de prijs waarbij rekening werd gehouden met de oude klokspijs, het uit de toren halen en terughangen van de nieuwe klok, het leveren van een klepel en van wat ander ijzerwerk zoals metalen pannen of kommen.
Op dezelfde dag valt ook een ook een brief van de rentmeester der geestelijke goederen Van Limburg Stirum op de deurmat met een aanvraag van de regenten van Hoogeloon. Ook hun tiendklok, die dateert uit 1524 (!) blijkt gebarsten te zijn. Na inspectie door Petit weegt die bij benadering 1950 pond.
Voordeliger
De rentmeester weet op een of andere manier diverse contracten te bemachtigen via Alexis Petit de vader van Henricus. Daar ontdekt hij dat er door Alexis destijds andere prijzen werden gehanteerd onder andere in een contract van 15 juni 1775 in verband met het herstel van de klokken van Duizel en Dommelen. Ook voor Hoogeloon gold het vergieten van de klok en leverantie van diverse materialen en reparatie van het nodige houtwerk. Dan gebeurt er iets wat je niet zou verwachten. De rentmeester benadert een klokkengieter van buiten de republiek, namelijk een zekere Joseph Simon uit het land van Henegouwen, die genegen schijnt te zijn beide tiendklokken te herstellen voor een iets voordeliger prijs en betere condities. Of definitief gekozen is voor Simon of voor Henricus Petit is uit de akte niet direct op te maken. Mogelijk is het juiste antwoord nog terug te vinden in het bedrijfsarchief van de firma Petit dat ik destijds in verband met een publicatie over Vlierden in handen heb gehad en waarin alle klokvergietingen per plaats en tevens keurig gedateerd beschreven stonden!
Bron: BHIC 178 inv.nr.456 Resoluties van de Raad van State dienstjaar 1791 deel 2 over mei-augustus nl. folio 231 dd. vrijdag 24 juni 1791.
Illustratie: Geschutgieter en klokkengieter, Christoph Weigel, kopergravure, 1698 Deutsche Fotothek
