Een bruiloft, een zwaard en iemand die gewond raakt, zonder dat duidelijk is wie de dader is. Deze ingrediënten zorgen samen voor een interessant verhaal waarbij de centrale vraag is: wie verwondde Anthonis Udonis Huijberts uit Haren?
Sinds kort staan ruim 155.000 scans van schepenprotocollen van Berlicum, Esch, Helvoirt, Schijndel, Sint-Michielsgestel, Vught en Cromvoirt online bij het BHIC. Hiermee is deze historische bron (van de vrijwillige rechtspraak) voor het hele lokale werkgebied van het BHIC nu voor iedereen beschikbaar.
Goed, terug naar de bruiloft (staetdag) van Claes van Vaerle in 1559 in Den Dungen. Uit een herberg komt Anthonis Udinis Huijberts van Haren met "ontbloot rijzwaard" in zijn hand.
Hij zegt: "De eerste die ons gemoet of aankomt, zal aanhouden." Maar al snel zegt hij dat het een grapje is en gaat op pad naar Berlicum. Dan treft hij bij de kapel van Den Dungen Roelof van Dueren, iemand met wie hij wel eens woorden heeft gehad. Roelof vraagt of hij het zwaard van Anthonis mag lenen maar daar voelt Anthonis niets voor. "Terstond verschenen twee onbekende mannen met ontblote zwaarden" en Anthonis raakt gewond aan hoofd en arm. Maar wie verwondde onze Anthonis? Hijzelf weet het niet. En Roelof had juist vóór het hele voorval gezegd: "Goede mannen, wat gaat gij des nachts met uw blote zweerden treden, steekt uw sweert in u schede."
Getuigen genoeg, zo blijkt uit het schepenprotocol. Jan, zoon wijlen Herman Janssen (22 jaar), Andries Henricks (28 jaar) em Jacop, zoon van Willem Aerts (26 jaar) verschijnen voor de schepenen en bezorgen Lauwrens Michiels een alibi. Ze verklaren dat toen Anthonis van Haren gewond is geraakt Lauwrens Michiels daar niet bij aanwezig was. Ook is hij niet "handtastelijk geweest" met deze Anthonis. Lauwrens kwam toevallig aanlopen, net op het moment dat Anthonis werd verwond. Lauwrens had trouwens ook helemaal geen zwaard of lankmes bij zich. Althans, niet die dag...
Was het dan Dirck, zoon van Peter Jan Schuermans, die Anthonis heeft gestoken? Welnee, zeggen weer vier andere getuigen (in de leeftijd tussen de 25 en 38 jaar oud). Dirck was op dezelfde bruiloft van Claes van Vaerle, in het huis van Henrick Simons, maar ging daarna - samen met een aantal anderen - naar het huis van Elisabeth, weduwe van Herman Janssen. Daar bleef hij tot 4 uur in de morgen. Ook die dag ervoor heeft hij geen ruzie gemaakt of een mes getrokken. Wel zou hij die dag van Den Dungen naar Empel gaan maar ze hebben niet gezien dat hij verder dan Empel is gekomen.
Dit soort verhalen vind je nu online in onze gescande schepenprotocollen.
Hanneke van der Eerden
bhiczei op 16 augustus 2016 om 16:31
Het galgenveld past goed bij het verhaal. Ik verwachtte daar aasgieren bij, in plaats van het vrolijk gekwetter van zangvogeltjes ha ha.
Bert Willemen
zei op 16 augustus 2016 om 21:04
In het verleden heb ik voor zowel heemkring Molenheide uit de gemeente Gilze en Rijen en voor heemkundekring Oosterhout een uitvoerig artikel geschreven over de galg van Oosterhout en over de criminele vonnissen in het grensgebied van deze twee gemeentes
jan toirkens
zei op 26 mei 2019 om 16:45
Marilou :-) Inderdaad een mooi verhaal over Den Dungen met die zwaarden, komplimenten. Maar er wordt hier wel een snelle link gelegd tussen jullie neuwe scans (anno 2014) en een akte uit Den Dungen uit 1553. Die nieuwe scans omvatten niet Den Dungen (Den Dungen als eerdere afzonderlijke entiteit). Afgezien daarvan het volgende :
1. Den Dungen kende geen eigen schepenbank, rechtspraak dus door schepenen Den Bosch.
2. Aktes van vrijwillige rechtspraak bevatten geen zaken van gedwongen rechtspraak, justitieel
3. Vraag dus : waar komt de akte met die zwaarden vandaan dan, notarieel Den Bosch, of is het een schepenakte Den Bosch?
4. Als het al een soort ooggetuigeverslag is.. dan denk ik dat het een notariele akte is. En dat betekent dan weer dat er rechtspraak heeft plaatsgehad waarbij die akte als inbrng werd opgevoerd, dus hoor- en wederhoor. En dan komt mogelijk de dader om de hoek...
Betekent dus dat het altijd zinvol is, om bronnen te vermelden (lijkt me).
Sans rancune en beste groet,
Marilou Nillesen
bhiczei op 27 mei 2019 om 12:33
Dank voor je op- en aanmerkingen, Jan. En wat betreft die bronvermelding; daar heb je gelijk in, die neem ik het in het vervolg zeker mee.
Voor alle liefhebbers die het verhaal zelf willen nalezen (of uiteraard zelf onderzoek willen doen). Bedankt voor je aanvulling, Jan!
Bert Willemen
zei op 27 mei 2019 om 20:57
Waarom is er niets gedaan met mijn opmerking/reactie over Het Greght van Oosterhout?
Marilou Nillesen
bhiczei op 28 mei 2019 om 09:00
Goed dat je dat hier nog eens aankaart, Bert. Het is een beetje lastig in te schatten, nu bijna twee jaar later, maar je opmerking is of over het hoofd gezien, of er is aangenomen dat het om een mededeling ging. In beide gevallen zijn verontschuldigingen op z'n plaats, want we hadden op z'n minst een reactie moeten geven. Excuses daarvoor.
Wellicht kunnen we misschien een link plaatsen naar één van je artikelen hierover? Zodat belangstellenden verder kunnen lezen?
Mogelijk is het wel interressant om met enkele mensen hier van mij een rondleiding te krijgen
Marilou Nillesen
bhiczei op 29 mei 2019 om 09:32
Bedankt voor je suggestie, Bert, en voor het linkje. Wat een prachtige documentaire! Zeer leerzaam en onderhoudend.
Dank voor het doorsturen!
Mark Goossens
zei op 2 november 2021 om 18:08
"Bij de kapel van Den Dungen." Er is een kapel in Den Dungen ("'t kappelleke"), maar die is uit de 20ste eeuw, en je komt daar ook niet langs als je op weg bent naar Berlicum.
Welke kapel is dit geweest? André Schoones, vraag voor jou.
Sinds kort staan ruim 155.000 scans van schepenprotocollen van Berlicum, Esch, Helvoirt, Schijndel, Sint-Michielsgestel, Vught en Cromvoirt online bij het BHIC. Hiermee is deze historische bron (van de vrijwillige rechtspraak) voor het hele lokale werkgebied van het BHIC nu voor iedereen beschikbaar.
