In 1977 werd Gerard Strijards griffier bij de strafkamer te Den Bosch. Hij maakte nog de ouderwetse Franse kamer mee daar. Die was erg aristocratisch van samenstelling en sprak in veel Franse bijwoorden en standaarduitdrukkingen. Eigenlijk geen benadering om woonwagenbewoners te Oss te berechten, maar evenmin geschikt voor Brabo’s in het algemeen. Het leidde tot misverstanden en tumult. Deel II van drie afleveringen.
Siem Tee, hoofd van de griffie
De heer Mr S. Tee was overduidelijk een late patriant geweest uit onze Gordel van Smaragd. Hij sprak keurig Nederlands, op de zeer gearticuleerde en welberaden wijze waarop de beschaafde Indo uit bestuurskringen op het koloniale Java dat destijds nog deed. Met beziging van de verbuigingen in genitief, ablatief en duidelijke onderscheidingen in geslacht in de bepaalde lidwoorden. Ik was hem zeer aanbevolen door het departement. Want ik deed hetzelfde. Dat had dat departement weten vast te stellen via mijn rechtbankpublicaties “Rechtszaligheden”. In de zuidelijke periodieke pers. Ik kwam elke week met verslagen over de strafzittingen.
De zittingszaal in 2011 (foto: Janet Olde Wolbers. Bron: BHIC fotonr. DCVAR-000431)
Er waren cartoons bij. Ik zat destijds als persmuskiet naast Jacques van Veen. De gerenommeerde landelijke justitieel reporter. Beiden waren best kritisch, maar alles erg Byzantijns. Zeker als je het nu zou teruglezen. Maar beiden hadden we schik in de wat ridicule plechtstatigheden van de magistraten van de Bossche strafkamer. Vooral met al die volstrekt niet terzake doende Franse proverbes, door de neus gesproken en tussenwerpsels als “fi donc!”, “d'accord!” “ҫa suffit!” en “évidement” of “essayez vous!”. Dat tegen een bonkige Brabo-vrachtwagenchauffeur die te veel schavuitenwater had genuttigd achter het stuur. Tee zag mij zitten. Vooral omdat hij had vastgesteld dat ik erg rooms moest zijn. Dat had hij afgeleid uit mijn verslagjes. Die vond hij, zei hij guitig mij over zijn leesbril aanziend, ronduit geestig.
De griffier maakt tevoren samenvattingen
In de raadkamer aangeland kwam ik er al gauw achter dat de heren verwachtten dat de griffier van dienst samenvattingen maakte van de aanhangige zaken. Met tekstmarkeringen in de processtukken waar bewijstechnisch materiaal zat dat relevant was. Ze konden, zo deelden zij meteen mede - mij niet eens aanziend - natuurlijk hun tijd beter gebruiken dan alle gedingstukken door te wroeten. Daarna hervatten zij hun hooggestemde conversatie over het onderhoud van hun oprijlanen te Vught, de nieuwste aanwinsten in de Golfclub en wie er nu verdomme weer voorgehangen was bij de sociëteit te Châlet Royal. Iedereen werd maar lid tegenwoordig, amice. C’ést seulement pour épater les bourgeois simple!
De Raadkamer van de Bossche rechtbank, 2011 (foto: Janet Olde Wolbers. Bron: BHIC fotonr. DCVAR-000823)
Men rookte hierbij corona’s van de Heeren van Ruysdael en ontwaarde in de mistdampen de griffier alleen maar ter aansporing om verdulleme de koffiejuffrouw te adhorteren, dat mens wist toch dat om halftien de zitting begonnen moest worden. De publieke tribune zou weer afgeladen zijn. De heren hadden al een queue considérable gezien à l’ínstant op de walzijde. Woonwagenbewoners. Dat was natuurlijk voor die serie afpersingen van elf uur.
Als onze lunch bij “De Erwtenman” er nu maar inzit, kerel, dat wordt straks weer zitten tot na drieën. Het was mij duidelijk dat ik slechts een node geduld natuurverschijnsel was. Men moest mij zien. Maar verder niet opmerken, tenzij zij een bewijstechnisch defect over het hoofd zouden zien. Vragen moest ik ze bepaald niet stellen. Men bediscussieerde geanimeerd de vooruitzichten van het meisje Van Zinnicq Bergmann op een engagement met een nouveau riche van niet nadere denominatie en merkte op dat de griffier wel eens bij de deurwaarder kon kijken of de rol al vol was. Ik besefte dat ik het beter niet over mijn vader kon hebben die veel aan duivenmelken deed. En ging op zoek naar de genoemde functionaris. Zonder diens uiterlijk te kennen.
Maltraiteren van personeel mag volstrekt niet
Die ochtend ging voornamelijk op aan de berechting van dronken verkeersdeelnemers en café-ruzies. De eerste categorie erkende meteen. Er was nooit een advocaat bij, behalve als het een gratis toevoeging gold. Dan was de verdachte eerst bij de juridische EHBO geweest van de woonplaats. Die had steeds een zeer oude en afgeleefde advocaat toegevoegd die er weinig van bakte. Hij had een groot gat in zijn gekreukte toga, maar dat zag je alleen van achteren. Het gerechtsgewaad was groen uitgeslagen van ouderdom. Zijn WelEdelGestrenge beperkte zich tot het zwartmaken van cliënt en de klacht dat hij de stukken net had aangereikt gekregen.
Uithangbord van 'De Erwtenman', c. 1970 (foto: J.A.M. Roelands. Bron: Erfgoed 's-Hertogenbosch, fotonr. 0036964. CC0)
Bij de ruzies, waarin partijen elkaar hadden trachten te verwonden met een tot schreven geslagen rand van een groter bierglas, deelde de president minzaam mede dat maltraiteren van cafégasten en vooral personeel in de HORECA misplaatst was. Het was, om zo te zeggen, onwettig. Meer in het algemeen. Als uitgangspunt. Aangezien de verdachte daarin ook een heel eind in mede kon gaan, was ook deze hobbel snel genomen, zij het dat iedereen die bij deze evenementen was geweest zich vanwege de alcoholische contemplatie van het moment niets meer placht te herinneren. Maar ook dat mocht noch voortgang ter zitting noch procespret drukken. De moeilijkheden ontstonden pas bij tegenspraak. En eigenlijk mocht ook dat volstrekt niet. Met het oog op de lunch. Bij “De Erwtenman”. Een gezellig etablissement bij de kathedrale basiliek vlak tegenover de kapel van Maria van Den Bosch. De Zoete Moeder. Daar wist men wat een vermoeid rechtspleger toekwam. De neuten stonden te fonkelen.
Dit verhaal is geschreven vanuit een sterk persoonlijke betrokkenheid van de auteur bij zijn onderwerp. De woordkeuze en schrijfstijl geven dan ook een gekleurde weergave van de gebeurtenissen zoals de schrijver die heeft ervaren.
