Wanneer vroeger de Maas het aangevoerde water niet kon verwerken, trad de Beerse Overlaat in werking. Tussen Beers en Gassel stroomde dan het Maaswater over de dijk het land in en volgde een ruim 40 kilometer lange route naar Den Bosch. Deze tijdelijke, soms kilometers brede rivier werd de Beerse Maas genoemd.
De Beerse Maas onder Grave en Velp. Klik voor een groter beeld.
Wanneer de Beerse Overlaat in werking was, kon men de stad Grave niet meer over land bereiken. Vanaf De Elft tot aan de Hampoort in Grave liep de Rijksweg van Den Bosch naar Grave onder water. Als het water maar enkele centimeters hoog was, dan kon men met fiets of automobiel de oversteek nog wel wagen (foto’s GRA0058, GRA0061).
Maar als het water hoger kwam moest er een boot aan te pas komen. Dat was ófwel het permanente veer over de Maas naar Nederasselt of een tijdelijke veerverbinding van Elft naar de Hampoort. In de volksmond heette dat laatste veer het Hamveer.
Op 2 december 1856 meldde de Graafsche Courant dat het veer op de Ham tot aan de Elft voor zes jaar was verpacht aan Jacobus Hegeraat, voor de som van 5 gulden per jaar. Geen hoog bedrag, maar het veer voer dan ook alleen maar wanneer de Maas ‘om’ was, zoals dat in de volksmond heette. En dat meestal maar een paar weken tussen half november en half maart.
Zelfs met die lage pachtprijs bracht het veer niet voldoende op om van te leven. Eind negentiende eeuw wilde niemand het veer meer bedienen, omdat de opbrengst nooit in de buurt kwam van de uitgaven. De gemeente Grave besloot daarop zelf maar een flinke roeiboot in te zetten om passagiers te vervoeren. In 1891 kregen Grave en Velp vergunning van de Provincie om hier een geregelde veerdienst te houden.
In 1904 begon ook Hein Junier met een eigen bootje mensen over te zetten van Grave naar de Rijksweg onder Velp. Dit natuurlijk zeer tot ongenoegen van de gemeente Grave, die de inkomsten van het gemeentelijke Hamveer zag dalen. Hoe deze kwestie is afgelopen weten we helaas niet.
Tot 1942, toen de Beerse Overlaat werd afgesloten, heeft er een veertje dienst gedaan als de Elftweg overstroomd was. En wie tegenwoordig Grave nadert via de Bosschebaan en de Elftweg zal nog steeds een daling in de weg opmerken. Dat herinnert nog aan de tijd dat hier vrijwel elke winter de Beerse Maas naar het westen stroomde.
Ik heb ergens gelezen (weet niet meer waar) dat het Hamveer vooral van belang was omdat het bier er goedkoper was. Het viel onder Ravenstein en omdat men daar minder hoefde te besteden aan verdedigingswerken was de belasting op bier lager. Zie: https://www.boerdej.nl/wp/historie-grave/beerse-overlaat/
Marilou Nillesen
bhiczei op 23 augustus 2022 om 09:45
Bedankt voor je berichtje Jan, en voor deze fascinerende gedachtegang. Doordat De Elft tot het Land van Ravenstein behoorde, zal dat verschil in belasting met het Land van Cuijk er zeker zijn geweest. Blijft vooralsnog de vraag of Gravenaren het Hamveer alleen gebruikten om goedkoper bier te kunnen drinken...
Mocht je nog ergens die publicatie tegenkomen (of mochten mensen die dit lezen meer weten): we horen het graag! We zijn hoe dan ook zeer benieuwd :)
maar het veer voer dan ook alleen maar wanneer de Maas ‘om’ was, zoals dat in de volksmond heette. En dat meestal maar een paar weken tussen half november en half maart.
