In de bibliotheek van het BHIC liggen nogal wat “oude drukken”, boeken die gedrukt zijn voor 1800. Er zitten heel uiteenlopende werken tussen, maar één groep is goed vertegenwoordigd: de optekening van stadsprivileges, rechtsgebruiken, procedureregels, zeg maar teksten die met het bestuur van stad en dorp te maken hebben.
Op de titelpagina van dit soort werken wordt het allemaal opgesomd. Het gaat over ‘Costumen, usantiën, ordonnantiën, privilegien, reglementen, statuten ende manieren van procederen’, of ‘Handvesten, privilegiën, vrijheden, voorregten, octrooijen en costumen’, gevolgd door de naam van het dorp, de stad of de regio waarop de teksten betrekking hebben.
Ook voor het graafschap Megen bestaan er dit soort teksten. Onder het plaatskenmerk K 94.7 staat er een boek in de BHIC-bibliotheek met de titel Landt-charter des Landts ende Graefschap van Meghem. Het is in 1682 in Antwerpen gedrukt en uitgegeven door de boekdrukker Michiel Knobbaert en bevat allerlei regels die de graven en gravinnen van Megen in de loop der eeuwen hebben uitgevaardigd voor hun heerlijkheid.
Het gaat om regels opgesteld door graaf Willem en zijn vrouw Heylwich in 1357, graaf Johan en zijn vrouw Ermgaerdt in 1407, Johan en Mechtelt in 1408, Johan in 1412, Johan Dickbier in 1432, Adriaen in 1496, Anthoine van Rambuers in 1497, Eustaes van Brumeu in 1527, 1537 en 1546, François Henrick van Croy in 1614 en Honorine van Witthem in 1621.
Zij regelen hoe de schepenen benoemd moeten worden; dat de drosaard niet zomaar mensen mag vergeven (remissie schenken) voor zware misdrijven die ze begaan hebben, zoals doodslag; hoe de financiën verantwoord moeten worden; waar de schepenen naar toe moeten als ze te weinig kennis hebben om in een rechtszaak te kunnen oordelen; hoe hoog bodelonen mogen zijn; hoe de administratie gevoerd moet worden en nog veel meer.
Maar er zitten ook stukken in zoals een soort verslag van een bijeenkomst van een aantal hoge heren in 1565 op de Groenedijk. De heer van Geffen, enkele raadsheren uit ’s-Hertogenbosch, de schout van Maasland met enkele vertegenwoordigers van het kwartier, de drossaard en de schout van Megen inspecteren samen de staat van de Groenedijk. Ze constateren allemaal uitgeschuurde gaten en oude doorstekingen, die nooit fatsoenlijk hersteld zijn. Samen stellen ze een herstelplan op en regelen ze hernieuwd toezicht op de uitvoering daarvan.
Het geeft aan dat deze teksten geen systematische beschrijving van het bestuur uit die tijd geven. In onze moderne ogen is het een samenraapsel van principiële uitgangspunten, procedureregels en incidentele beslissingen op actuele situaties, zonder veel systematiek bijeengebracht. Maar alles bij elkaar geven ze wel een mooi beeld van de manier waarop onze voorouders hun zaakjes regelden.
Op de titelpagina van dit soort werken wordt het allemaal opgesomd. Het gaat over ‘Costumen, usantiën, ordonnantiën, privilegien, reglementen, statuten ende manieren van procederen’, of ‘Handvesten, privilegiën, vrijheden, voorregten, octrooijen en costumen’, gevolgd door de naam van het dorp, de stad of de regio waarop de teksten betrekking hebben.
Het geeft aan dat deze teksten geen systematische beschrijving van het bestuur uit die tijd geven. In onze moderne ogen is het een samenraapsel van principiële uitgangspunten, procedureregels en incidentele beslissingen op actuele situaties, zonder veel systematiek bijeengebracht. Maar alles bij elkaar geven ze wel een mooi beeld van de manier waarop onze voorouders hun zaakjes regelden.
