We stuiten in het archief van Van de Mortel-de la Court op een eenvoudig briefkaartje, gefrankeerd met drie cent, gericht aan de “Edelachtbare Heer J van de Mortel burgemeester te Noordwijk”. Deze Jan van de Mortel is zoon van Joannes van de Mortel en Cecilia de la Court. In 1922 trouwt hij met jonkvrouw Elisabeth van Kessenich maar dat huwelijk strandt in 1946.
Maar eerst een stapje terug, naar de oorlogsjaren: een periode waarin Van de Mortel voor een groot deel van de tijd burgemeester is van Noordwijk en daardoor ver weg is van zijn landgoed Baast in Oostelbeers. Dat landgoed is hem via verscheidene erfoverdrachten en kinderloze erfgenamen in de schoot geworpen. P. van den Elsen onderhoudt en beheert het land en houdt Van de Mortel via brieven en kaartjes op de hoogte. Met een briefkaartje, verstuurd in 1942, valt Van den Elsen direct met de deur in huis. “Dinsdag op Woensdag is er een bom gevallen, neven de voorgevel van de boerderij van Versteeg. Het mag een wonder heete dat daar geen dooie gevallen zijn.”
“We zijn nog springlevend”
Wat later schrijft Van den Elsen een langere brief naar Van de Mortel. Het oorlogsgeweld is alleen meer erger geworden en dat merk je ook aan de toon van de brief. Aanvankelijk stelt hij de burgemeester gerust: “U zult wel heel nieuwschierig zijn hoe het er hier op de Baast uitziet. Ik zal u vast geruststellen; in het huis is niets gebeurt en wij alle op de Baast zijn nog springlevend en gezond.”
Maar het beeld dat Van der Elsen schetst, liegt er niet om. Bruggen zijn opgeblazen, ijzeren balken geknapt en “alles en alles is weggeslagen”, schrijft hij, duidelijk aangeslagen. “Het was hier een dag van spanning, en drukte, en niets doen. De zenuwen begonnen te werken. Angst hebben wij wel wat uitgezeten, maar we zijn er nog, en mogen van geluk spreken. Ik hoop dat U met de heele familie nog al eens vlug kunt komen”, sluit hij af. Zijn stoïcijnse houding laat hem nog niet helemaal in de steek want hij sluit af met “Anders is hier op de Baast niets bij anders.”
Openbaar
Niet alle archieven die in onze depots zijn ondergebracht, zijn meteen openbaar. Voor 5 procent geldt - omwille van de privacy van nog levende personen, onevenredige benadeling of andere belangen - een beperking op de openbaarheid. Maar die beperking geldt altijd maar voor een bepaalde periode; zodra die is afgelopen, zijn die stukken in te zien. Ieder jaar komen er op die manier nieuwe archieven "bij".
