In de Nederlandsche staatscourant van maandag 23 januari 1815 wordt een aanbesteding uitgeschreven voor het onderhoud van “den grooten weg no. 3” van Haarlem naar “de Brabandschen grenzen” (lees Putte). De aanbesteding betreft het zuidelijke gedeelte van Willemstad tot Putte. Dat gedeelte is verdeeld in percelen. Het vijfde perceel betreft de weg van Bergen op Zoom langs Schaliehoef en het Paradijs tot "de kerk van Hoogerheiden."
Het woord Paradijs komt al voor op oude tekeningen. Zoals in 1743 door landmeter P. Adan en in 1746 gecopieerd door D. Hattinga en in 1772 door landmeter H. Adan. Aanbestedingen in andere staatscouranten in de periode 1815 tot 1818 vermelden “herberg Schaliehoef”. In die couranten wordt het Paradijs niet genoemd. Maar aangenomen kan worden dat “het Paradijs” ook een herberg was. Iets dat cafe-onderzoeker Louis Minnebach in Woensdrecht bevestigt.
Het perceel is ook weidegrond. Mogelijk leidde het sappige gras voor de koeien tot de naam Paradijs. Een andere optie is het volgende. Dichtbij, richting Korteven, ligt herberg/brouwerij Rust Wat op een kruising van wegen. Misschien wilde de herbergier van het Paradijs met die naam zijn collega de loef afsteken.
Bron: West-Brabants Archief
De oude situatie getekend op een kaart van de nieuwe (bron kaart: topotijdreis)
Het Paradijs onder de weg
Tot rond 1975 blijft de weg de “grote weg” tussen Bergen op Zoom en Antwerpen. Maar het toenemende autoverkeer naar Zeeland en Antwerpen noodzaakt tot aanleg van een vierbaans autoweg vanuit Noord Brabant richting Zeeland. Helaas hebben de planners en aanleggers van de weg, de A58, geen respect voor “het Paradijs”. Het perceel wordt begraven onder een metershoge bocht in de weg.
Maar wel een paradijselijk uitzicht
De overgang van het hoge Brabant naar het lage Zeeland, de Brabantse Wal, en andersom levert in ruil voor het verdwenen paradijs wel een paradijselijk uitzicht op voor de gebruikers van de A58.
Met als aanvulling de akte van 1572 betreffende criminele zaken waarin sprake is van “herbergge het Paradijske” in Woensdregt, via West-Brabants Archief, een van de dossiers Heerlijkheid Zuidgeest:
Marilou Nillesen
bhiczei op 7 december 2020 om 19:16
Dus als we ons ooit afvragen: waar is het Paradijs gebleven?, dan vinden we hier het antwoord, Willem ;) Bedankt voor je leuke bijdrage!
Willem Kruf
zei op 6 januari 2021 om 20:22
Marilou, jouw vraag "waar is het Paradijs gebleven?" heb ik ook in Zeeland gesteld. Het opvallende antwoord is onder de autoweg A58. Ze hebben het dan niet over "het Paradijs" te Woensdrecht, maar over "het Paradijs" te Rilland, buurgemeente van Woensdrecht. Dat Paradijs lag tegen de Halteweg die loopt van het spoorwegstation (d'Álte, nu Stationsbuurt) naar het dorp Rillandt.
Na sloop van een rijtje huizen werd ook dit Paradijs begraven onder de vierbaans A58.
Dit aan de hand van vriendelijke informatie van Heemkunde Kring De Bevelanden, Rinus Sinke, schrijver van boeken over boerderijen op oostelijk Zuid-Beveland, en Kees Colpaart, achterkleinzoon van de houder van het eerste stationskoffiehuis te Rilland.
Marilou Nillesen
bhiczei op 7 januari 2021 om 09:57
Bedankt voor je aanvulling, Willem, interessant om te lezen! En altijd handig als je je TomTom kunt instellen op "Het Paradijs" ;)
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 maart 2021 om 13:43
Mooie verwijzing, Willem, dank!
Willem Kruf
zei op 26 maart 2021 om 14:12
Marilou,
jullie collega van de website Zeeuwse Ankers is ook dankbaar op Mar 25, 2021, 4:56 PM
Hoi Willem,
Zo helpen we elkaar, en vooral de geïnteresseerde lezers. Heel leuk!
Ook jij nogmaals veel dank,
Jeanine
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 maart 2021 om 19:33
Nou wat aardig, en ook heel erg waar: het gaat erom dat de juiste verhalen geïnteresseerde lezers bereiken. En daar help jij flink aan bij ;) Met dank, Willem!
Willem Kruf
zei op 22 april 2023 om 19:25
In een akte van 1572 betreffende criminele zaken is sprake van “herbergge het Paradijske” in Woensdregt. Zou zomaar ter plekke van het Paradijs kunnen zijn.
Marilou Nillesen
bhiczei op 23 april 2023 om 18:09
Goh interessant Willem! Heb je toevallig een verwijzing of een linkje naar die akte? Dan kijken we graag even mee.
Marilou Nillesen
bhiczei op 24 april 2023 om 13:52
Met dank voor het insturen, Willem! Het betreffende fragment staat nu onder het verhaal :)
Willem Kruf
zei op 24 april 2023 om 15:42
Tsja Marilou,
de man heeft meer op zijn kerfstok en in de akte wordt geschreven "in zijn vagabonderend leven" . In 1741 en 1743 is hij in Brussel veroordeeld en in 1750 wordt hij met een derde voorval in verband gebracht. Hij zou aan de steenweg tussen Deurne en Wijnegem (Antwerpen) de dienstmaagd van de priester van St. Anthonius Capelle onder Bregt hebben aangerand en haar beroofd hebben van alles.
Marilou Nillesen
bhiczei op 25 april 2023 om 10:27
Ai, dat is inderdaad wel behoorlijk "vagabonderend", Willem. En misschien lees ik er overheen maar wat is de naam van deze meneer?
Willem Kruf
zei op 25 april 2023 om 12:03
Dat is privacy —)
Marilou Nillesen
bhiczei op 25 april 2023 om 13:05
