Wat is dit voor een ruïne in de polder? Het zijn de trieste overblijfselen van het eens zo trotse stoomgemaal dat de polder bijna een eeuw heeft drooggehouden. Al vanaf de middeleeuwen loosde de polder Het Laag Hemaal (met de dorpen Alem, Maren en Kessel en het gehucht ’t Wild) het overtollige water in de Maas bij Gewande en ’t Wild. Bij Gewande mondde de Roode Wetering uit, de belangrijkste watergang van Het Laag Hemaal.
Aanvankelijk was daar alleen een afwateringssluis, de Roode Sluis. In de zestiende eeuw werd daar een windwatermolen gebouwd. Ook bij ’t Wild stond een combinatie van sluis en windwatermolen (uit 1737) om de waterstand in de polder in toom te houden.
Dat in toom houden lukte niet altijd: in 1824 spoelde de sluis bij ’t Wild weg en korte tijd daarna moest de Wildse molen, waarvan het onderhoud jarenlang was verwaarloosd, worden gesloopt.
Bron: uitsnede uit BHIC 343-662, kaart van D.W.C. Hattinga uit ca. 1739-1742. Linksonder op de kaart de paar huizen en de sluis van 't Wild (nog zonder molen).
Tot overmaat van ramp brandde in 1836 ook nog de molen bij de Roode Sluis af. Het werd dus echt tijd voor een goed alternatief, zou je denken, maar niet alleen ambtelijke, ook poldermolens malen wel eens langzaam: pas tien jaar later lag er een plan op tafel om een stoomgemaal te bouwen, en vervolgens duurde het nog eens bijna twintig jaar, voordat de eerste “stoomwatermolen” van Het Laag Hemaal in bedrijf was. Toen was het inmiddels 1864 geworden. Het was wel het eerste gemaal op stoom langs de Maas.
Dat het allemaal zo lang moest duren had twee oorzaken: uiteraard speelden de kosten een belangrijke rol, maar ook de nabijheid van het Fort Gewande was een factor. Het Ministerie van Oorlog was namelijk niet zo scheutig met het verstreken van bouwvergunningen in de omgeving van zo’n fort.
Het stoomgemaal, later voorzien van een Deutz-dieselmotor, bleef bijna driekwart eeuw in functie. In 1933-1934 werd het gemaal "Caners" in bedrijf genomen ter vervanging van het oude gemaal. Daarmee verloor dit mooie witte gebouw, dat ooit het stoomtuig herbergde, zijn functie en kon het verval langzaam gaan inzetten.
het is lang van de familie van Campenhout geweest en was het prachtig!!!
j.janssen
zei op 14 augustus 2017 om 01:25
Inderdaad, hier heb ik veel mooie dagen doorgebracht - de droom van H. van Campenhout. Hij was goed op weg hier een klein paradijs te scheppen.
Gerdy loeffen
zei op 6 april 2018 om 15:58
Mijn moeder is in 1925 in hethuis naast het witte gemaal aan de roode wetering geboren. Mijn opa johannes van schijndel werkte op het gemaal vanaf 1921 als machinist. In 1936 verhuisde het gezin naar de blauwe sluis. Opa was werkzaam op het hertogsgemaal en het caners gemaal. Hij werd in zijn werkzaamheden geholpen door piet van hirthum. In 1956 stopte hij met zijn werk en vetrok naar empel (vertelde mijn moeder zojuist)
Lisette Kuijper
bhiczei op 7 april 2018 om 08:26
Wat leuk dat jij het verhaal van je moeder aan ons hebt verteld, Gerdy! Het gemaal heeft zo te horen een belangrijke plek in genomen in jullie familie. Weet je misschien ook of je opa het naar zijn zin heeft gehad bij zijn werkzaamheden bij het gemaal?
J. Janssen
zei op 7 april 2018 om 15:14
Graag voeg ik toe wat ik me herinner. Harry van Campenhout, geboren in Kerkdriel en directeur van een bank in Den Bosch, kocht het gemaal ca 1967 als huis voor weekends. Hij was zeer enthousiast over het huis en de ligging en hij restaureerde en verbouwde: het was nooit "af". In het gemaal kwam een tussenverdieping, het machinstenhuis werd voorzien van badkamers etc. Er waren pony's, een tennisbaan. Op de duur zou het een kleine camping kunnen worden, zo was het plan rond 1970. Ik weet niet hoe het verder gegaan is. Mijn moeder was goed bevriend met fam. v. Campenhout.
Lisette Kuijper
bhiczei op 10 april 2018 om 09:52
Hartelijk dank voor het delen van jouw herinneringen! Mooi om te lezen dat Harry van Campenhout zoveel moeite heeft gestoken in het oude gemaal. Het klinkt als een prachtig project en wij zijn erg benieuwd of er daadwerkelijk een camping is gekomen. Mocht iemand hier meer van weten en misschien foto's hebben uit die tijd, dan houden we ons natuurlijk aanbevolen.
Rob
zei op 22 april 2018 om 23:01
Beste Lisette, Jan en Gerdy.
Mijn naam is Rob van Campenhout kleinzoon van Harry van Campenhout. Ik heb zojuist gesproken met mijn vader Jan van Campenhout en bekend met Jan Janssen.
Wij hebben vele fotos van het Gemaal hoe het in de jaren 80 en 90 eruit zag. Het is nooit een camping geworden. Helaas is het in het einde van de jaren 90 verkocht aan een drugs dealer die zich voortdeed als advocaat.
Toen deze eenmaal gearresteerd is, werd het huis verlaten en is het eenmaal in vlammen opgegaan.
Voor de gene die meer informatie willen kunnen jullie mij mailen op rob@barrio-life.nl of bellen naar 0034 650747567 (ik woon in Madrid).
Ik kan jullie in contact brengen met mijn vader Jan van Campenhout die meegeholpen heeft met de bouw van het huis op het gemaal
Lisette Kuijper
bhiczei op 23 april 2018 om 11:05
Wat fijn dat jij ons zoveel kunt vertellen over het lot van het gemaal, Rob! Heel erg jammer dat het plan van de camping nooit is uitgevoerd en dat het uiteindelijk in verkeerde handen is gevallen...
Heel vriendelijk dat je je gegevens met ons deelt, zodat geïnteresseerden contact met je op kunnen nemen. Gelukkig hebben jullie nog wel veel foto's van het gemaal. Mochten jullie deze met ons willen delen, dan kun je eventueel scans sturen naar info@bhic.nl.
Ook overige herinneringen van jouw vader mogen natuurlijk op deze pagina worden gedeeld of per e-mail naar ons worden verstuurd. Nogmaals hartelijk dank voor je uitgebreide reactie, Rob!
Emma Versteegh
zei op 2 september 2020 om 21:46
Wij kwamen in de jaren ‘80 bij de familie van Campenhout op bezoek. Ik denk dat ik je vader wel ooit ontmoet heb, Rob. Het was inderdaad een prachtig huis met een fantastische tuin.
Heel bizar om het nu zo te zien.
Roel van de Ven
zei op 29 december 2020 om 10:32
Beste Familie,
Wat ik weet het was in de jaren 60 Ik had een klasgenoot Op de Titus Brandsma-school
Jan Baptist van Campenhout, ben er heel veel geweest, alle werkzaamheden daar gedaan, als kleine school jongen, weet dat zijn vader in een Citroën (Snoek) reed vele keren meegereden naar de Blauwe sluis, ik doe ook nog vrijwilligers werk op een Seniorenbus, Daar vervoerde ik Mevr Van Campenhout (Den Bosch), zij sprak met een Duits accent, en vertelde mij dat Haar zoon Jan In Spanje woonde . Tja voor mij ook een hele mooie herinnering van de Blauwe-Sluis
Jan Fr
zei op 29 december 2020 om 14:35
Hoi Roel,
Leuk om wat van je te horen ook fijn dat je goede herinneringen aan hebt al is het wel erg lang geleden.
Ik heb nog een vriend van school waar ik nog contact mee heb hij heet Sander Geerts misschien herinner je hem nog.
Inderdaad woon ik al 22 jaar in Spanje zoals mijn stiefmoeder tegen je vertelde.
Als je wilt kunnen we e mail adressen uitwisselen ben benieuwd wat er van je is geworden. hartelijke groeten Jan Baptist.
Roel van de Ven
zei op 30 december 2020 om 14:16
Beste Jan Baptist
Mijn mailadres is op te vragen via info@bhic.nl (als je mailt en Marilou van het BHIC vraagt om het mailadres van Roel van de Ven, dan wordt dat vanzelf geregeld)
Roel van de Ven
zei op 30 december 2020 om 14:20
Beste Jan Baptist.
Ja Sander Geerts kan ik me herinneren, woonde (toen) in Vught, wat ik weet dat zijn vader een Melkfabriek runde, ook zij hadden veel paarden,
Tja via info@bhic.nl kun je mn mailadres opvragen, daar kunnen we nog eea vertellen
mooi man om op deze manier je te ontmoeten
Groeten Roel van de Ven (Rosmalen)
Peter Zomer
zei op 26 juni 2022 om 10:40
Hoi! Dit gebouw en perceel ligt er momenteel verlaten bij maar spreekt nog tot de verbeelding. Een paar jaar geleden was er wat activiteit te zien, nadat het was verkocht aan een projectontwikkelaar, maar nu niet meer en is zelfs het pad er naar toe afgesloten. Weet iemand de status of de toekomstplannen? Het blijft eeuwig zonde dat het er zo bij ligt..
Daarin staat ook de naam en mailadres van de projectleider; ik denk dat hij hierover wel meer weet te vertellen. Kijk maar eens.
D. van Toor
zei op 18 november 2023 om 20:00
Goedenavond, leuk om de verhalen van iedereen te lezen. Ik heb goed nieuws. Het gemaal zal worden gerenoveerd. Ik ben echter op zoek naar de bouwtekeningen van voor de verbouwing in de jaren '60.
Marilou Nillesen
bhiczei op 20 november 2023 om 14:44
Dag D. van Toor, bedankt voor uw berichtje. Dat is inderdaad mooi nieuws! Gewande valt onder het werkgebied van Erfgoed 's-Hertogenbosch. Op hun site vind ik dat zij heeft geen bouwtekeningen en bouwvergunningen vanaf ongeveer 1905 hebben maar dat deze zijn aan te vragen via de website van de gemeente.
Maar.. gaat het over een monumentaal pand dan is er waarschijnlijk al onderzoek naar het pand gedaan. Stuur in dit laatste geval een mailtje naar erfgoed@s-hertogenbosch.nl. Gespecialiseerde medewerkers nemen dan met u contact op, zo lees ik.
Dus ik denk dat het verstandig is dat u daar een mailtje naar toestuurt.
Veel succes!
Aanvankelijk was daar alleen een afwateringssluis, de Roode Sluis. In de zestiende eeuw werd daar een windwatermolen gebouwd. Ook bij ’t Wild stond een combinatie van sluis en windwatermolen (uit 1737) om de waterstand in de polder in toom te houden.
Dat het allemaal zo lang moest duren had twee oorzaken: uiteraard speelden de kosten een belangrijke rol, maar ook de nabijheid van het Fort Gewande was een factor. Het Ministerie van Oorlog was namelijk niet zo scheutig met het verstreken van bouwvergunningen in de omgeving van zo’n fort.
