Wie vanaf de N279, de weg langs de Zuid-Willemsvaart, naar Berlicum afslaat, wordt door niets meer herinnerd aan de bedrijvigheid die meer dan een eeuw geleden op dit smalle strookje land tussen kanaal en Aa heerste.
N279, Afslag Berlicum
Rond 1800 kon de reiziger van Berlicum naar Den Dungen gebruik maken van twee vonders, voetbruggetjes over de rivier de Aa, de ene bij de (N)IJvelaar, de andere aan het einde van de Beekveldseweg, het huidige Beekveld. Deze eeuwenoude situatie werd door het graven van de Zuid-Willemsvaart (1822-1825) bruusk verstoord. Oude verbindingen werden afgesneden, een adequate nieuwe verbinding liet op zich wachten.
Op het kaartje is links de situatie in 1806 aan het einde van de Beekveldseweg te zien. Bij nummer 55 is de hoog vonder over de Aa zichtbaar. De kaart rechts toont de situatie rond 1900. In het midden zijn beide kaarten over elkaar geprojecteerd om de veranderingen te kunnen zien.
Reconstructie van de situatie
De Zuid-Willemsvaart sneed op deze plek een arm van de Aa geheel af. De uiteinden van de rivier ten noordoosten van het kanaal werden over een lengte van enkele honderden meters met elkaar verbonden. Tussen dit nieuwe stuk Aa en de Zuid-Willemsvaart kwam zo een smalle strook land te liggen, niet meer dan enkele tientallen meters breed.
Brug over de Aa bij Beekveld
Waarschijnlijk is al in 1823, direct na het omleggen van de rivier, hier, aan het einde van de Beekveldseweg, een brug over de Aa gebouwd en kon men met een roeibootje over de Zuid-Willemsvaart worden gezet, om via de vonder over de afgesneden Aa zijn weg naar Den Dungen te vervolgen. In de loop van de negentiende eeuw ontstond op deze plaats een klein handelscentrum met een laad- en losplaats voor boten, enkele grote opslagplaatsen, en café het Berlicumsch of Balkumsch Huis.
Balkums Huis
Over het veer zelf is niet zoveel bekend. Het lijkt er op dat het tijdenlang niet heeft gevaren. In 1878 verleende de Minister van Waterstaat het Berlicumse gemeentebestuur (opnieuw?) toestemming voor aanleg en bediening van een veer over de Zuid-Willemsvaart. De veerman klaagde in 1907 "dat mijn boot zoo slecht is, dat het onmogelijk is om er mede over te zetten." Het was een vergeefse klacht, want het veer werd opnieuw opgeheven.
Klik op het briefje voor een vergroting
Maar niet voor lang: in 1925 maakten de gemeentebesturen van Berlicum en Den Dungen opnieuw plannen voor een roeibootveer, dat in 1927 daadwerkelijk tot stand kwam. Al na tien jaar werd dat opnieuw, en nu definitief, opgeheven.
In BAMI het pittigste magazine van Balkum en Mirroi nummer 10 zomer 2016, p. 61 staat in een interview met de 107-jarige Mien Goossens een mooie aanvulling op dit verhaal:
De tocht van de boerderij in 't Woud naar de lagere school in Middelrode was voor Mien iedere ochtend weer een avontuur. De Mirroise brug bestond nog niet en dus stapten de kinderen Goossens in een wankele roeiboot die hen naar de overkant bracht. "Zwemmen konden we niet, waardoor de oversteek soms best spannend was."
Marilou Nillesen
bhiczei op 29 juni 2016 om 13:10
Bedankt Anton, zou je een scan van het interview kunnen maken zodat we (een deel van) hier kunnen laten zien? Uiteraard met bronvermelding van de auteur en BAMI?
Tussen 1900 en 1910 woonde mijn oma Johanna v/d Ven aan de Z Willemsvaart t/o de Molendijk nu afslag Middelrode . Zij had een gezin van 11 kinderen en haar man was niet sterk genoeg om te werken of had het te druk met de kinderen ? Dus ging oma voor dag en dauw met de kruiwagen en twee manden met eieren en een of twee kinderen naar de Bossche markt. Zij liet zich eerst over het kanaal zetten met een bootje en daarna naar de Poeldonk en verder. Ze vertelde mij dat er bij de Poeldonk in de winter soms zoveel water in de polder stond dat ze daar weer een bootje moest nemen. Als dan de eieren verkocht waren moesten die dikwijls nog rondgebracht worden in de stad door haar kinderen, en dan begon de terugreis weer opnieuw. Wat hebben we het tegenwoordig dan gemakkelijk .
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 juni 2020 om 06:41
Nou Fred, zeg dat wel. Want de verkoop van eieren was vast maar één van de vele taken die je oma had. Klaagde ze wel eens over haar drukke werkzaamheden, of was het in haar ogen 'gewoon'?
