Hoe werd je honderd jaar geleden burgemeester? Dat viel niet mee. Mooi voorbeeld van een poging vinden we in het dossier van de Beugense ambtenaar Jan Nielen (1893-1975).
Maar laten we eerst kijken naar de burgemeester die het in de jaren twintig voor het zeggen had in Beugen en Rijkevoort. Dat was Theodorus Verdijk (1871-1934) die de ambtsketting droeg van 1915 tot 1934. Als de commissaris der Koningin deze Verdijk voor het eerst ontmoet, is de laatste gemeentesecretaris. Van Voorst tot Voorst schrijft in 1897: De secretaris is een zoon van den wethouder Verdijk; hij hoopte dit jaar zijn examen te doen als aspirant-gemeentesecretaris. Vader Jan Verdijk was inderdaad wethouder en een gezien persoon. Hij was bakker en kruidenier en zijn winkel was zo’n beetje het middelpunt van het dorp. Dat zijn zoon gemeentesecretaris was, had Antonius ongetwijfeld te danken aan vaders positie. Niet aan zijn intellectuele kwaliteiten, zo lijkt het, als de commissaris vijf jaar later schrijft: Secretaris Verdijk heeft tweemaal getracht het examen van aspirant-gemeentesecretaris te doen; hij was beide keeren ongelukkig, en heeft het toen maar opgegeven.
Desondanks schopt Verdijk het tot burgemeester van Beugen en dat zal hij bijna twintig jaar blijven. In 1918 noteert de commissaris dat Verdijk goed kan opschieten met zijn wethouders, hetgeen niet onbelangrijk is want ze ontstijgen hem qua kennis over belangrijke zaken: Hij wist er soms heelemaal niets van.
In 1923 werkt op het gemeentehuis van Beugen ene Jan Nielen als voluntair, met een karig salaris. Nielen is de zoon van een Veghelse bakker die in Beugen is beland door zijn huwelijk met Theodora Verhoeven. Getuige bij dat huwelijk in 1917 was de oom van de bruid: de Beugense bakker en ex-wethouder Jan Verdijk, vader van burgemeester Antonius. De ambtenaar is dus getrouwd met een nicht van de burgemeester. En dat helpt. Nielen wil graag hogerop komen. Hij is eigenlijk bakker, maar studeert nu voor ambtenaar. Hij wil burgemeester worden of gemeentesecretaris op zijn minst.
In 1923, nog voordat hij zijn diploma heeft, solliciteert hij op de burgemeestersvacature in Heumen. Zijn werkgever, burgemeester Verdijk dus, moet in een brief verklaren dat de sollicitant van onbesproken gedrag is. Verdijk hemelt hem helemaal op. ‘Hij heeft een helder verstand, kan uitstekend studeren, heeft een zeer nette vrouw en vier nog jonge kinderen en wordt door iedereen geacht.’ Verdijk vermeldt ook nog dat man en vrouw nogal wat fortuin hebben vergaard: ‘Veilig kan ik dus aannemen, dat hij financieel genoegzaam onafhankelijk is ter vervulling der meerbedoelde betrekking’, zo besluit burgemeester Verdijk de brief over zijn aangetrouwde neef.
Het mag niet baten. Nielen wordt afgewezen. Later dat jaar nog eens als hij zijn geluk in Alem beproeft. Een paar jaar later keert hij met zijn gezin terug naar zijn geboorteplaats Veghel en wordt kleermaker.
In zijn personeelsdossier prijkt nog steeds die mooie aanbevelingsbrief. En de kladversie, waarvan het handschrift verdacht veel lijkt op dat van hemzelf…
Illustraties
- Het raadhuis van Beugen (coll. BHIC, fotonr. BEU0083)
- De kladversie van de aanbevelingsbrief die burgemeester Verdijk schreef.
Dit verhaal verscheen eerder in dagblad De Gelderlander.
Bekijk hier alle verhalen in de serie Hoog Bezoek
