In Hoog Bezoek belicht De Gelderlander de periode 1895-1928 aan de hand van de werkbezoeken van commissaris van de Koningin Van Voorst tot Voorst. In samenwerking met het Brabants Historisch Informatie Centrum. Vandaag aflevering 28: modelboerderij Lactaria.
Begin twintigste eeuw was het gebied tussen Sambeek, Oploo en Overloon een grote heide waarop je alleen een herder met zijn schapen aantrof, of een imker die zijn bijenkorven inspecteerde. De gemeenten wilden het gebied wel ontginnen, maar ze hadden geen geld. Er waren ook krachten die alles liever bij het oude lieten: heerboeren die de verheffing van eenvoudige boerenknechten tot bezitters van eigen landerijen niet zo zagen zitten. De Sambeekse wethouder Michiels was er zo een, lezen we in een verslag uit 1909 van de commissaris der Koningin: Michiels is ook een tegenstander van de ontginning; hoewel alles zeer goed groeit, vertelt hij aan iedereen, die het maar hooren wil, dat er in het Broek niets groeit.
Een particulier, J. Klijnen uit Maastricht, durft het aan. Hij koopt in 1910 van de gemeente Sambeek 455 hectare heide. Hij betaalt 120 gulden (54,45 euro) per hectare en geeft de Heidemaatschappij opdracht het terrein te ontginnen. J. Thuis uit Didam wordt directeur van de nieuwe N.V. die de naam ‘Lactaria’ krijgt. Binnen de kortste keren wordt het gebied waar vaal heidekruid heerste, omgetoverd tot vruchtbare akkers waarop rogge en haver uitstekend gedijen en tot vet grasland waarop Friese koeien het uitstekend doen. Met dank aan de kunstmest, maar ook aan de Allerhoogste, aldus een godvruchtige redacteur: ‘En Hij, die den wasdom geven moet, zegende het werk des ontginners met milde hand en liet elk zaadje honderdvoudige vruchten voortbrengen.’
Van heinde en verre komt het publiek de moderne vijfscharige ploegen bekijken die per keer 2.60 meter omslaan. Het Boxmeersch Weekblad waarschuwt het volk toch vooral niet te dicht in de buurt van de moderne machines te komen.
Amper vier jaar later is alles ontgonnen en is, daar waar we nu Stevensbeek aantreffen, een bloeiend bedrijf ontstaan. Een modelboerderij met moderne stallen waarin 280 koeien staan die elektrisch worden gemolken en die door het eigen laboratorium op veeziekten worden gecontroleerd. Er staan twintig werkpaarden en er lopen honderd varkens in een moderne stal.
De NV is een aantrekkelijk bedrijf geworden dat al na drie jaar wordt overgenomen door een investeerder, jonkheer Hans Willem Blocq van Scheltinga uit Velp bij Arnhem. Niet onbelangrijk is de uitstraling die het moderne bedrijf heeft naar de traditionele keuterboerderijen in de omgeving. Al snel veranderen ook die boeren hun ouderwetse potstallen in moderne grupstallen en gaan ze meer oog hebben voor de hygiëne van hun melk.
Uit het hele land komen geïnteresseerden een kijkje nemen. Directeur Thuis geeft graag een rondleiding. Op 30 mei 1914, als de Gelderse commissaris der Koningin met zijn gevolg op bezoek komt, doet het gerucht de ronde dat prins Hendrik, de man van koningin Wilhelmina, op bezoek komt. Iedereen reageert verrukt als een zwarte auto het terrein oprijdt. ‘Hoeden en petten, zakdoeken en handen gingen de hoogte in toen de auto in het zicht kwam en allen gaven zodoende uiting van sympathie voor het koninklijk huis’, aldus het Boxmeersch Weekblad van 30 mei 1914. De teleurstelling is groot als uit de auto geen prins stapt, maar ‘witgedaste en zwartgerokte kelners’ uit Nijmegen die komen helpen bij het uitserveren van de maaltijd.
Toch komt de prins wel degelijk naar Lactaria. Een jaar later, op 26 juni 1915. En hij toont zich heel tevreden met wat hij ziet.
Foto
Een stoomploeg aan het werk tijdens ontginning van woeste grond (coll. BHIC, fotonummer UDE1424) Modelboerderij Lactaria (coll. BHIC, fotonummer STE0050)
Dit verhaal is eerder verschenen in dagblad De Gelderlander.
Een particulier, J. Klijnen uit Maastricht, durft het aan. Hij koopt in 1910 van de gemeente Sambeek 455 hectare heide. Hij betaalt 120 gulden (54,45 euro) per hectare en geeft de Heidemaatschappij opdracht het terrein te ontginnen. J. Thuis uit Didam wordt directeur van de nieuwe N.V. die de naam ‘Lactaria’ krijgt. Binnen de kortste keren wordt het gebied waar vaal heidekruid heerste, omgetoverd tot vruchtbare akkers waarop rogge en haver uitstekend gedijen en tot vet grasland waarop Friese koeien het uitstekend doen. Met dank aan de kunstmest, maar ook aan de Allerhoogste, aldus een godvruchtige redacteur: ‘En Hij, die den wasdom geven moet, zegende het werk des ontginners met milde hand en liet elk zaadje honderdvoudige vruchten voortbrengen.’
Amper vier jaar later is alles ontgonnen en is, daar waar we nu 
